Giống xoài cát thơm, một loại trái cây truyền thống lâu đời tại vùng núi Diên Khánh (Khánh Hòa), nổi tiếng nhờ hương vị ngọt ngào đậm đà, ít xơ và mùi thơm nồng nàn. Đây không chỉ là món quà quê mà còn mang trong mình những ký ức tuổi thơ khó quên đối với nhiều người dân địa phương.
Chị Hòa, một người dân ở Khánh Hòa, bồi hồi nhớ về những ngày thơ bé khi hầu như nhà nào cũng trồng vài gốc xoài cát thơm trong vườn. "Loại xoài này tuy nhỏ nhưng thịt dày, hạt mỏng, ăn ngọt lịm và tỏa mùi thơm đến mê mẩn. Hồi đó chúng tôi chẳng cần dao gọt hay cắt miếng, cứ hái xuống rồi dùng tay bóc vỏ ăn ngay dưới gốc cây. Cảm giác ấy thật tuyệt vời", chị chia sẻ.
Giống xoài cát thơm, một loại trái cây truyền thống lâu đời tại vùng núi Diên Khánh (Khánh Hòa), nổi tiếng nhờ hương vị ngọt ngào đậm đà, ít xơ và mùi thơm nồng nàn
Ngày nay, xoài cát thơm không chỉ là một loại trái cây quen thuộc mà đã trở thành nguồn thu nhập đáng kể cho người dân nơi đây. Vào mùa, giống xoài này xuất hiện phổ biến từ các chợ truyền thống đến chợ mạng với giá dao động từ 30.000-50.000 đồng/kg. Nhiều gia đình còn tận dụng lợi thế này để phát triển mô hình du lịch sinh thái. Khách tham quan vừa được chụp ảnh đẹp giữa những vườn xoài xanh mát, vừa thưởng thức trái cây tươi ngon ngay tại chỗ.
Anh Hải, một người con của Khánh Hòa, cũng dành nhiều tình cảm cho giống xoài cổ này. Anh cho biết: "Tên gọi 'xoài cát thơm' đã nói lên tất cả – chúng có mùi thơm đặc biệt. Chỉ cần đặt một quả trong phòng, hương thơm sẽ lan tỏa khắp không gian. Ngoài việc ăn trực tiếp, bạn có thể chế biến thành món đá xoài giải nhiệt cực kỳ hấp dẫn. Ngày xưa, xoài cát thơm rất rẻ vì quá phổ biến và thường chín rộ cùng lúc".
Vào mùa, giống xoài này xuất hiện phổ biến từ các chợ truyền thống đến chợ mạng với giá dao động từ 30.000-50.000 đồng/kg
Trên các sàn thương mại điện tử, xoài cát thơm cũng đang được săn đón nhiệt tình. Chị Lộc, một tiểu thương tại TP.HCM, tiết lộ: "Mùa hè là thời điểm lý tưởng để bán xoài cát thơm. Tôi thường nhập hàng số lượng lớn để phục vụ khách hàng. Những ai chưa từng thử qua loại xoài này thì đặt mua về ăn thử, còn khách quen thì thường mua 5-7kg mỗi lần để ăn dần hoặc làm quà biếu. Quả xoài tuy nhỏ nhưng thịt vàng óng, ngọt lịm, thơm phức, rất thích hợp để làm sinh tố hay xoài dầm. Cuối mùa, giá tăng cao và nguồn cung khan hiếm nên khách phải đặt trước mới có hàng. Một kg xoài cát thơm thường chứa khoảng 4-5 quả".
Bên cạnh xoài cát thơm, Khánh Hòa còn sở hữu một giống xoài cổ khác mang tên xoài canh nông. Loại xoài này nhiều nước, mọng mát nhưng dễ bị giập và hư hỏng nếu vận chuyển xa. Xoài canh nông sống có vị chua gắt, nhưng khi chín lại ngọt thanh và thơm ngát. Tuy nhiên, để đạt độ hoàn hảo nhất, xoài phải được hái đúng độ già, khi trái bắt đầu ửng vàng ở cuống, sau đó ủ chín kỹ. Nếu hái non, dù có ủ chín, xoài vẫn giữ lại chút vị chua.
Bên cạnh xoài cát thơm, Khánh Hòa còn sở hữu một giống xoài cổ khác mang tên xoài canh nông
Những câu chuyện về xoài cát thơm và xoài canh nông không chỉ phản ánh sự đa dạng của văn hóa ẩm thực miền Trung mà còn là minh chứng cho tình yêu và sự gắn bó sâu sắc của người dân với thiên nhiên, quê hương.
