Vùng đất Nam Bộ từ bao đời nay luôn khiến người ta nhớ về những món ăn đậm đà bản sắc dân tộc. Không chỉ nổi tiếng với các đặc sản như lẩu mắm hay cá lóc nướng trui, nơi đây còn là quê hương của hàng loạt loại bánh dân gian độc đáo, được làm từ những nguyên liệu đơn sơ trong vườn nhà.
Trong số đó, có một món bánh mang cái tên đặc biệt đến mức ai nghe lần đầu cũng phải bật cười - bánh thúi địch. Để tìm hiểu rõ hơn về món ăn kỳ lạ này, tôi đã về thăm Bến Tre - vùng đất nổi tiếng với dừa xanh và mạng lưới kênh rạch chằng chịt.
Chị Trần Việt Hương, một hướng dẫn viên du lịch dày dặn kinh nghiệm tại đây, cho biết không ít khách du lịch từ miền Bắc hay các tỉnh khác khi nghe tên bánh đều tỏ ra ngạc nhiên và thắc mắc liệu món này có mùi khó chịu hay không. Tuy nhiên, sau khi được giải thích và thưởng thức, họ đều cảm thấy hài lòng và thậm chí còn mua về làm quà.
Vùng đất Nam Bộ có một món bánh mang cái tên đặc biệt đến mức ai nghe lần đầu cũng phải bật cười - bánh thúi địch
Thực chất, tên gọi "thúi địch" xuất phát từ nguyên liệu chính - lá thúi địch (còn được biết đến với tên gọi khác là lá mơ lông). Loại lá này có hình dáng đặc trưng với đầu nhọn, mặt trên màu xanh đậm, mặt dưới tím nhung phủ lông mềm mịn. Khi vò nát, lá tỏa ra mùi hăng đặc trưng mà người chưa quen có thể cảm thấy hơi khó chịu. Tuy nhiên, chính hương vị mạnh mẽ này lại trở thành điểm nhấn riêng biệt trong ẩm thực.
Quy trình chế biến bánh tuy không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn thận. Nguyên liệu cơ bản bao gồm bột gạo, bột năng, nước ép lá thúi địch, đường và nước cốt dừa. Theo tỷ lệ thông thường, hai phần bột gạo sẽ pha trộn với một phần bột năng. Lá thúi địch sau khi được hái từ giàn trong vườn, sẽ được rửa sạch, giã nhuyễn và vắt lấy nước cốt. Bột gạo cùng bột năng được hòa từ từ vào nước cốt lá, khuấy đều cho đến khi đạt độ mịn hoàn hảo.
Mỗi gia đình thường có cách riêng để tạo nên hương vị đặc trưng cho món bánh của mình. Có người chọn phương pháp nấu nước lá trước rồi mới hòa bột để tạo mùi thơm nhẹ nhàng, cũng có người nghiền gạo cùng lá tươi bằng cối đá để giữ nguyên vị nồng nàn tự nhiên. Sau bước pha trộn, bột sẽ được lọc kỹ, để lắng và nhào thêm chút muối để tăng hương vị.
Mỗi gia đình thường có cách riêng để tạo nên hương vị đặc trưng cho món bánh của mình
Đặc biệt nhất có lẽ là công đoạn hấp bánh. Người dân địa phương thường sử dụng lá mít làm khuôn vì lá mít không chỉ giữ nhiệt tốt mà còn giúp bánh thêm phần thơm ngon, dẻo dai. Bột được trải mỏng lên lá mít, cuộn tròn và xếp gọn gàng vào xửng hấp. Chỉ cần khoảng mười đến mười lăm phút, chiếc bánh đã chín với màu đen óng ánh và mùi thơm đặc trưng. Bánh ngon nhất khi được thưởng thức lúc nguội cùng nước cốt dừa sánh mịn - kết quả của quá trình nạo dừa tươi và thắng trên bếp cho đến khi dậy mùi thơm lừng.
Bánh thúi địch, dù giản dị về hình thức nhưng lại chứa đựng hồn quê sâu sắc, phản ánh sự khéo léo và tinh tế trong văn hóa ẩm thực của người dân Nam Bộ. Nhờ sự lan tỏa qua các video của nhiều YouTuber nổi tiếng như Lê Tuấn Khang, An Đen, Huyền Phi hay Khói Lam Chiều, món ăn dân dã này đã trở nên quen thuộc hơn với nhiều thế hệ trẻ.
Những buổi chiều bình yên ở miền Tây, khi gió mát thổi nhẹ và tiếng mái chèo khua nước vang vọng trên sông rạch, việc thưởng thức miếng bánh thúi địch chấm nước cốt dừa beo béo giữa không gian thanh bình ấy càng trở nên ý nghĩa. Lúc này, người ta mới thấu hiểu rằng ẩm thực không chỉ đơn thuần là món ăn, mà còn là ký ức, là bản sắc văn hóa và niềm tự hào của mỗi vùng đất.
