Trẻ thường nấp sau lưng bố mẹ, dấu hiệu của sự bất an và nhút nhát
Một đứa trẻ luôn trốn sau lưng bố mẹ khi gặp người lạ hay đến nơi mới không chỉ đơn giản là “nhút nhát bẩm sinh”. Rất có thể, con đang phản chiếu cách bố mẹ kiểm soát và bao bọc con quá mức trong cuộc sống.
Khi trẻ thường xuyên nghe những lời như “Đừng nói chuyện với người lạ”, “Ngồi yên, đừng chạy lung tung”, dần dần, con hình thành niềm tin rằng thế giới bên ngoài là nơi nguy hiểm. Sự an toàn chỉ tồn tại khi có bố mẹ bên cạnh. Chính nỗi sợ ấy khiến trẻ thu mình, thiếu tự tin và ngại bước ra khám phá.
Điều bố mẹ cần làm không phải là “thả” con ra ngay lập tức, mà là khích lệ con từng bước. Hãy cùng con chào hỏi người mới, cho con tự chọn món ăn khi đi siêu thị, hoặc để con tự trả lời khi được hỏi chuyện. Mỗi hành động nhỏ như vậy là viên gạch xây nên nền tảng tự tin và độc lập trong tương lai.
Dễ khóc khi gặp trở ngại, cảm xúc mong manh do được “chăm quá kỹ”
Một khối xếp hình không vừa, một bài tập làm sai, hay một bức tranh vẽ chưa đẹp… tất cả đều có thể khiến trẻ bật khóc nức nở. Nhiều bố mẹ cho rằng con mình “yếu đuối”, nhưng thật ra, nguyên nhân sâu xa là vì trẻ chưa bao giờ được học cách đối diện với thất bại.
Nếu mỗi lần con vấp ngã, bố mẹ đều vội vàng chạy đến đỡ; nếu mỗi khi con gặp khó, bố mẹ lại làm thay; thì trẻ sẽ không có cơ hội trải nghiệm cảm giác vượt qua thử thách. Khi không được “rèn luyện” trong những tình huống nhỏ, con dễ sụp đổ trước khó khăn lớn hơn.
Thay vì vội vàng giúp đỡ, bố mẹ hãy bình tĩnh quan sát và gợi mở: “Con có thể thử lại cách khác không?”, “Nếu làm lại, con sẽ làm gì khác đi?”. Chính những câu hỏi như vậy sẽ giúp con phát triển khả năng phục hồi cảm xúc, yếu tố nền tảng của sự kiên cường.
Cố tình làm trái ý, khi con bắt đầu “nổi loạn” để được lắng nghe
Không ít bố mẹ phàn nàn rằng con ngày càng “bướng”, cố tình làm ngược lại mọi điều dặn dò. Nhưng thật ra, phía sau sự chống đối ấy là nhu cầu được tôn trọng và được quyền quyết định cuộc sống của mình.
Khi mọi thứ đều bị bố mẹ kiểm soát, từ việc học, ăn uống đến giờ ngủ, trẻ sẽ cảm thấy mình không còn không gian để thể hiện bản thân. Và phản ứng tự nhiên của con người khi bị áp lực là phản kháng.
Sự tự chủ không đồng nghĩa với “mất kỷ luật”. Ngược lại, khi được trao quyền lựa chọn, trẻ học được trách nhiệm với hành động của mình. Hãy để con tự sắp xếp thời gian học, tự quyết định thứ tự làm bài hay chọn môn năng khiếu yêu thích. Đó chính là cách bố mẹ dạy con trưởng thành mà không cần phải gò ép.
Phụ thuộc vào bố mẹ trong mọi việc, “hoa trong nhà kính” khó đứng vững
Nếu một đứa trẻ đã lớn nhưng vẫn cần bố mẹ mặc quần áo, dọn cặp, hay xúc cơm, thì không phải vì con “lười”, mà vì bố mẹ đã vô tình làm thay quá nhiều. Trẻ không học được kỹ năng tự lập nếu chưa từng được trao cơ hội thực hành.
Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ: để con tự mặc quần áo, tự rửa tay, tự dọn bàn học. Khi con biết tự hoàn thành nhiệm vụ, cảm giác tự tin sẽ lớn dần. Trẻ có thể chậm hơn một chút, làm chưa gọn gàng, nhưng chính sự kiên nhẫn của bố mẹ sẽ nuôi dưỡng tinh thần độc lập nơi con.
Thu mình, ít giao tiếp, hệ quả của việc bị “chỉ đạo” quá nhiều
Trong những buổi tiệc hay hoạt động nhóm, có đứa trẻ vui vẻ hòa đồng, nhưng cũng có những bé ngồi một góc lặng im. Nếu con bạn nằm trong nhóm thứ hai, có thể con đang cảm thấy mất tự do trong việc giao tiếp.
Một số bố mẹ thường can thiệp quá sâu vào mối quan hệ của con, chọn bạn “tốt” để chơi, ngăn con tiếp xúc với những bạn “nghịch”, hoặc vội vàng can thiệp khi con cãi nhau với bạn. Dù ý tốt, nhưng cách làm này khiến trẻ sợ va chạm và thiếu kỹ năng xã hội.
Trẻ cần được quyền tự chọn bạn, tự xử lý xung đột. Khi được tin tưởng, con sẽ biết cách cân bằng cảm xúc và hòa nhập tự nhiên hơn trong tập thể.
Luôn nói “sao cũng được”, khi con đánh mất chính kiến của mình
Nếu mỗi lần hỏi “Con muốn ăn gì?” hay “Con thích đi đâu?” mà câu trả lời luôn là “sao cũng được”, đó chưa hẳn là biểu hiện ngoan ngoãn. Rất có thể, con đã quen với việc bị quyết định thay, đến mức không còn thói quen suy nghĩ hay bày tỏ ý kiến.
Trẻ cần được học cách lựa chọn và chịu trách nhiệm cho lựa chọn ấy. Bố mẹ có thể bắt đầu bằng việc cho con chọn áo mặc mỗi sáng, chọn món khi ra ngoài, hay chọn cuốn sách mình muốn đọc. Khi được tôn trọng, con sẽ dần hình thành khả năng tư duy độc lập, nền tảng quan trọng để trưởng thành vững vàng.
Yêu thương không phải là giữ chặt, mà là buông đúng lúc
Tình yêu thương của bố mẹ là nguồn năng lượng quý giá nhất cho con. Nhưng yêu thương không nên biến thành xiềng xích. Hãy để con được vấp ngã, được thử, được sai và được học cách đứng dậy.
Mỗi đứa trẻ đều cần một mái nhà ấm áp để trở về, nhưng cũng cần một khoảng trời tự do để bay. Khi bố mẹ biết lùi lại một bước, con sẽ có cơ hội tiến xa hơn, mạnh mẽ, tự tin và hạnh phúc hơn chính trong tình yêu thương đó.
