Trong kho tàng dân gian Việt Nam, người xưa có vô vàn câu nói truyền miệng phản ánh kinh nghiệm sống và tín ngưỡng từ bao đời. Một trong những câu từng khiến bao người băn khoăn mỗi khi gặp năm nhuận là: “Sợ nhất là năm nhuận 2 tháng 6 âm”. Phải chăng đây chỉ là mê tín, hay thật sự ẩn chứa những nguyên nhân sâu xa liên quan đến thời tiết, mùa màng và tâm linh?
1. Tháng 6 âm – tháng giao mùa, tiết trời thất thường, bệnh tật dễ phát sinh
Theo chu kỳ thời tiết truyền thống, tháng 6 âm lịch là khoảng thời gian chuyển mình từ đầu hạ sang giữa hạ – thời điểm nóng bức, mưa nhiều, độ ẩm cao. Khi năm có 2 tháng 6 âm, tức là tiết trời này bị kéo dài gấp đôi, khiến cơ thể con người và cây cối, vật nuôi khó thích nghi.
-
Người xưa sợ thời tiết bất thường: Khi nắng – mưa đan xen không theo quy luật, cây trồng dễ bị sâu bệnh, mùa màng thất bát. Đặc biệt là lúa, rau màu, chăn nuôi thủy sản chịu ảnh hưởng nặng.
-
Sức khỏe dễ sa sút: Độ ẩm cao, cơ thể bí bách, sinh bệnh về hô hấp, tiêu hóa, da liễu. Trẻ em và người già càng dễ “trở trời ốm đau”.
Vì thế, người xưa coi năm nhuận 2 tháng 6 âm là năm dễ "làm ăn trật trầy", sức khỏe hao hụt, nên tránh mưu sự lớn.
2. Tháng 6 âm lịch trùng rằm "Vu Lan báo hiếu", tháng cô hồn cận kề
Điều đặc biệt là khi có 2 tháng 6 âm, tháng 7 âm – tháng cô hồn sẽ lùi xa, khiến tâm linh và cảm giác âm khí kéo dài hơn thường lệ.
-
Tháng 6 vốn là tháng có rằm báo hiếu (tiền thân của Vu Lan), dân gian kiêng kỵ làm chuyện lớn, tổ chức cưới hỏi vì cho rằng “âm khí vượng”.
-
Nếu năm nhuận có 2 tháng 6, tháng 7 cô hồn đến trễ, khiến người ta có cảm giác thời gian “nặng nề” hơn, dễ gặp việc không may, tâm trạng bất an.
Nhiều gia đình vì vậy thường kiêng xuất hành xa, mở cửa hàng, khởi công xây dựng trong những tháng này – tránh "dính" phải vận đen kéo dài.
3. Tác động đến mùa vụ và nông lịch – làm lệch chu kỳ tự nhiên
Với nền nông nghiệp truyền thống, thời gian là yếu tố cực kỳ quan trọng. Năm nhuận lùi lịch đi 1 tháng âm, khiến:
-
Mùa vụ bị lệch pha: Gieo trồng sai thời điểm, lỡ mùa mưa hoặc bị úng ngập bất ngờ.
-
Lễ tết lệch nhịp sinh hoạt: Rằm tháng Bảy, Tết Trung thu bị dời lịch, ảnh hưởng đến việc tổ chức cúng bái, lễ hội.
Đặc biệt, nhiều người cao tuổi quan niệm: “Lịch trời bị xáo trộn, lòng người cũng bất ổn theo” – từ đó sinh ra sự e dè, cẩn trọng.
4. Yếu tố tâm linh: Khi âm thịnh, dương suy – dễ xảy ra điều chẳng lành
Theo triết lý âm dương ngũ hành, năm nhuận là năm mang năng lượng âm mạnh – khi có 2 tháng 6 âm, nhiều người tin rằng âm khí càng “lấn át”, khiến:
-
Con người dễ sinh tâm lý tiêu cực, lo lắng, mệt mỏi, hoang mang.
-
Dễ gặp chuyện không lành, từ sức khỏe, làm ăn cho đến các mối quan hệ trong gia đình.
Chính vì lẽ đó, người xưa rỉ tai nhau “sợ nhất năm nhuận 2 tháng 6 âm”, không chỉ vì lý do thời tiết hay sản xuất, mà còn bởi cảm giác mơ hồ về sự xui rủi, âm u khó giải thích.
Ngày nay, với khoa học phát triển, chúng ta hiểu rõ hơn về năm nhuận như một điều chỉnh tự nhiên của âm lịch. Tuy nhiên, trải qua hàng trăm năm sống cùng thiên nhiên, ông bà ta đã đúc kết những kinh nghiệm thực tiễn – và câu nói “Sợ nhất là năm nhuận 2 tháng 6 âm” phản ánh sự cẩn trọng, kiêng dè cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh môi trường, mùa vụ và sức khỏe bị ảnh hưởng.
Dù không nhất thiết phải quá kiêng kỵ, nhưng việc sống chậm, hành sự cẩn thận, tránh manh động trong những tháng nhuận âm khí nhiều cũng là điều nên lưu tâm – vừa là để an lòng, vừa giữ gìn sự cân bằng trong đời sống.
