Trong đời sống văn hóa tinh thần, việc đi chùa thắp hương hay làm các lễ cúng vào những ngày giỗ chạp, lễ Tết là thói quen của nhiều người Việt. Đây là dịp mọi người thể hiện lòng thành kính của mình đối với thần linh, tổ tiên cũng là để gửi gắm những mong ước về một cuộc sống an lành, yên vui.
Khi thực hiện các nghi lễ này, đa số mọi người sẽ chắp hai tay trước ngực và niệm "Nam mô a di đà Phật". Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu hết ý nghĩa của hành động này.
Vì sao khi thắp hương, cúng bái, người Việt thường khấn "Nam mô a di đà Phật"?
Theo báo Thanh niên, ông Hoàng Triệu Hải, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Lý học Đông Phương, có đưa ra phân tích ý nghĩa của câu "Nam mô a di đà Phật" như sau:
Nam mô là phiên âm của từ Namah trong tiếng Sanskrit. Từ này mang nhiều ý nghĩa như cung kính, quy y, quyết tâm vâng theo, nương mình theo Phật. Người ta gọi đây là giai đoạn thủy giác. Giai đoạn này là bước đầu tiên trên con đường giác ngộ giáo lý của nhà Phật, bao gồm năng niệm, trì giới, diệu quan sát thế gian giới.
A di đà là phiên âm của từ Amitābha trong tiếng Sanskrit. Từ này có nghĩa là vô lượng quan và vô lượng thọ (tức là chỉ năng lực bất tư nghị của đức di đà). Đây được gọi là giai đoạn tương tục giác, tức là bước vào thời kỳ liên tiếp trì niệm trên suốt hành trình giác ngộ, bao gồm các nội dung là tương tục niệm, thiền định thâm nhập pháp giới, bình đẳng tánh trí.
Phật là nói tắt của từ Phật đà, phiên âm của từ Buddha trong tiếng Sanskrit. Từ này có nghĩa là giác ngộ, giải thoát, dứt khỏi luân hồi. Người ta gọi giai đoạn này là bản giác, bao gồm nội dung thành tựu sở niệm, trí huệ. Trong giai đoạn này, người tu tập đạt đến đại viên cảnh trí, vô tận sở hữu trí, viên thành Phật quả.
Câu nói "Nam mô a di đà Phật" là phiên âm của câu "Namah Amitabha" trong tiếng Sanskrit. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người sử dụng câu khán này chưa đúng. Câu khấn "Nam mô a di đà Phật" chỉ có ý nghĩa khi tới cửa Phật. Những nơi thờ cúng thần thánh, không có Đức Phật thì câu khấn này không phù hợp. Ngoài ra, tới các lăng vua chúa, dùng câu khấn “Nam mô a di đà Phật” cũng không hợp lý. Nguyên nhân là do vua thời xưa được coi là con trời - thiên tử, vua đứng trên vạn người, không còn ai cao hơn. Khi thực hiện các buổi tế lễ, nhà vua chỉ thành kính trước Tiên Đế (đời vua trước).
Vì sao người ta chắp tay khi làm lễ cúng?
Hành động chắp tay khi tế lễ xuất hiện trong Phật giáo và nhiều tín ngưỡng của Ấn Độ. Hành động này được gọi là Añjali Mudrā. Nó mang nhiều ý nghĩa khác nhau, có thể được coi là việc chào hỏi một cách tôn kính trước Phật và cũng là hành động thể hiện sự tôn kính đối với Đức Phật.
Nếu để ý kỹ, bạn có thể thấy, trong nghi lễ cúng tế ở đình, đền, các chủ tế sẽ không chắp hai tay trước ngực như khi lễ Phật. Thay vào đó, người ta úp bàn tay phải, lồng bàn tay hướng xuống đất, tay trái đặt lên trên, mu bàn tay khum lên thành hình tam giác, hai tay khoanh thành vòng tròn.
Cách đặt tay này được cho là mang theo ý nghĩa của học thuyết âm dương. Trong đó, dương - tả (bên trái) còn âm - hữu (bên phải). Tay trái đặt trên tay phải thể hiện dương trước, âm sau.
Về cơ bản, trong các nghi thức lễ cúng truyền thống, mọi người nên hiểu bản chất để thực hiện đúng.
Hy vọng các thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu được "Vì sao khi thắp hương, cúng bái, người Việt thường chắp tay và khấn ‘Nam mô a di đà Phật’?"
