Chỉ còn hơn 4 tháng nữa là bước sang năm 2026 – thời điểm nhiều quy định mới liên quan đến quản lý phương tiện và người lái chính thức có hiệu lực. Một trong những nội dung đáng chú ý là quy định về 6 trường hợp bắt buộc phải đổi hoặc cấp lại Giấy phép lái xe (GPLX). Người dân nếu chậm trễ có thể bị xử phạt hành chính lên tới 20 triệu đồng.
6 trường hợp bắt buộc phải đổi hoặc cấp lại GPLX
Theo Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ năm 2024 (có hiệu lực từ 1/1/2025), về cơ bản, người dân không phải đổi GPLX theo mẫu mới nếu giấy phép hiện tại vẫn còn hạn. Tuy nhiên, có 6 trường hợp bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp đổi để đảm bảo tính hợp pháp khi tham gia giao thông.
Cụ thể, theo khoản 2 và khoản 3 Điều 62 của Luật:
- Giấy phép lái xe bị mất.
- Giấy phép lái xe bị hỏng, rách, không còn giá trị sử dụng.
- Người dân muốn đổi trước thời hạn ghi trên GPLX.
- Thay đổi thông tin cá nhân trên giấy phép (họ tên, ngày tháng năm sinh, số CMND/CCCD…).
- Sử dụng GPLX do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài cấp nhưng vẫn còn thời hạn.
- Giấy phép lái xe do Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an cấp, khi có yêu cầu hoặc khi người được cấp không còn làm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.
Ngoài ra, cơ quan quản lý cũng khuyến khích đổi GPLX không thời hạn được cấp trước ngày 1/7/2012 sang mẫu mới để thuận tiện hơn trong quản lý dữ liệu và tra cứu khi tham gia giao thông.
Mức xử phạt khi không đổi GPLX hết hạn
Điều đáng lưu ý là khi GPLX đã hết hạn, nếu người dân vẫn điều khiển phương tiện, mức phạt hành chính sẽ rất cao.
Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP về xử phạt vi phạm giao thông:
- Phạt từ 8 – 10 triệu đồng đối với trường hợp điều khiển ô tô hoặc xe bốn bánh gắn động cơ khi GPLX đã hết hạn dưới 1 năm.
- Phạt từ 18 – 20 triệu đồng nếu GPLX đã hết hạn từ 1 năm trở lên hoặc bằng lái không phù hợp với loại xe đang điều khiển.
Điều này có nghĩa là kể từ ngày 01/01/2026, nếu GPLX đã hết hạn nhưng người lái chưa đi đổi, họ có thể bị xử phạt lên tới 20 triệu đồng – mức phạt đủ lớn để người dân cần đặc biệt lưu ý.
Thời gian và thủ tục đổi GPLX
Theo quy định tại Thông tư 12/2017/TT-BGTVT (được sửa đổi bởi Thông tư 01/2021/TT-BGTVT), thủ tục đổi giấy phép lái xe hiện nay khá đơn giản, có thể thực hiện trực tiếp tại Sở Giao thông Vận tải hoặc thông qua hệ thống dịch vụ công trực tuyến.
Quy trình cụ thể gồm:
- Cơ quan tiếp nhận hồ sơ (Tổng cục Đường bộ Việt Nam hoặc Sở GTVT) sẽ kiểm tra và thông báo bổ sung nếu hồ sơ chưa đầy đủ trong vòng 02 ngày làm việc.
- Người dân cần hoàn tất nghĩa vụ nộp lệ phí cấp đổi GPLX (trực tiếp hoặc trực tuyến).
- Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi hồ sơ hợp lệ, cơ quan chức năng sẽ tiến hành cấp đổi. Nếu từ chối, phải nêu rõ lý do.
- Khi đổi GPLX, giấy phép cũ sẽ bị cắt góc và trả lại cho người dân (trừ trường hợp GPLX do nước ngoài cấp hoặc nộp hồ sơ trực tuyến).
Như vậy, thời gian tối đa để nhận GPLX mới chỉ khoảng 5 ngày làm việc, không gây nhiều trở ngại cho người dân.
Hiện nay, Việt Nam có hàng triệu GPLX được cấp trước năm 2012 và nhiều trường hợp sắp đến hạn. Việc chủ động kiểm tra và thực hiện thủ tục đổi ngay từ bây giờ sẽ giúp người dân tránh tình trạng quá tải vào cuối năm 2025 – đầu năm 2026.
