Trong văn hóa tâm linh của người Việt, mâm ngũ quả dâng lên bàn thờ tổ tiên không chỉ đơn thuần là lễ vật thể hiện lòng thành kính, mà còn mang nhiều ý nghĩa phong thủy, tâm linh sâu xa. Mỗi loại quả được chọn bày đều mang thông điệp cầu mong cho sự may mắn, sung túc, bình an.
1. Quả na (mãng cầu ta)
Mặc dù quả na rất ngọt và thường được yêu thích bởi hương vị thơm ngon, nhưng trong văn hóa tâm linh, nhiều gia đình kiêng không bày quả na trên bàn thờ. Lý do là vì hình dáng quả na có nhiều mắt, dễ liên tưởng đến “nhiều chuyện”, “thị phi”. Bên cạnh đó, vỏ ngoài của quả na khi chín dễ mềm, dễ rụng múi nên bị cho là không giữ được sự vững chắc, bền vững trong tâm linh.
2. Quả sầu riêng
Sầu riêng là loại quả gây tranh cãi nhiều nhất khi nói đến việc bày mâm cúng. Dù có người thích và cho rằng cái tên “sầu riêng” mang nét độc đáo, nhưng nhiều người lại tuyệt đối kiêng loại quả này vì cái tên nghe buồn bã, tiêu cực – "sầu riêng" có thể hiểu là "nỗi buồn riêng", không phù hợp với những dịp lễ linh thiêng, nơi cần sự thanh tịnh, vui tươi.
3. Quả mít
Mít là loại quả đặc trưng của miền nhiệt đới, có mùi thơm và vị ngọt hấp dẫn. Tuy nhiên, nhiều người tránh dùng quả mít để thắp hương vì lo ngại đến yếu tố "mít ướt", mang hàm ý yếu đuối, dễ xúc động, không phù hợp với phong thái trang nghiêm. Ngoài ra, hạt mít to, phần thịt quả dễ bị dính, khó chia đều cũng là lý do khiến loại quả này không được ưa chuộng khi dâng lễ.
4. Quả lê
Lê mang dáng vẻ thanh tao, vị ngọt mát và rất được yêu thích. Nhưng trong văn hóa Trung Hoa và ảnh hưởng đến một số vùng của Việt Nam, quả lê có âm đọc gần với từ "li" (ly tán, chia ly) nên được xem là không may mắn khi xuất hiện trong các dịp lễ, Tết hay cúng giỗ. Người ta quan niệm rằng dâng quả lê có thể mang đến sự chia lìa, rạn nứt trong gia đạo.
5. Quả cam
Cam là loại quả phổ biến, màu sắc tươi sáng và vị ngọt dịu. Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, cam dễ "lăn", thể hiện sự không ổn định, dễ gặp trắc trở. Hơn nữa, nhiều người còn cho rằng dâng cam lên bàn thờ có thể "rước xui xẻo" vì từ "cam" có thể hiểu nhầm là “cam chịu” – mang hàm ý cam chịu đau khổ, thiệt thòi.
6. Quả chuối chín nẫu, thâm
Chuối là loại quả rất phổ biến trong mâm cúng, nhất là ở miền Bắc. Tuy nhiên, không phải quả chuối nào cũng phù hợp. Chuối chín nẫu, vỏ thâm đen hoặc nát dập là điều kiêng kị tuyệt đối. Bày loại chuối như vậy bị cho là thể hiện sự lôi thôi, thiếu tôn trọng với tổ tiên. Chỉ nên chọn nải chuối xanh vừa tới, căng bóng, còn tươi để tượng trưng cho sự sum vầy, nâng đỡ và phát triển.
Lưu ý khi chọn trái cây thắp hương
Khi chọn trái cây để dâng lễ, ngoài yếu tố tâm linh và phong thủy, bạn cũng nên lưu ý:
-
Trái cây phải còn tươi, không bị dập nát, hư hỏng.
-
Màu sắc tươi sáng, hình dáng đầy đặn, cân đối.
-
Tránh chọn quả có mùi quá nồng hoặc dễ lên men khi gặp nhiệt độ cao, nhất là trong ngày hè.
-
Ưu tiên các loại quả mang ý nghĩa tốt như: mãng cầu, dứa (thơm), xoài, dưa hấu, thanh long, táo, nho, quýt…
Dâng lễ là việc thể hiện sự hiếu kính, biết ơn và cầu mong điều tốt lành. Việc chọn trái cây phù hợp không chỉ cần sự tinh tế mà còn phải hiểu rõ ý nghĩa tâm linh đằng sau từng loại quả. Những loại quả như sầu riêng, na, cam, lê tuy ngon ngọt, đẹp mắt nhưng lại tiềm ẩn ý nghĩa không tốt nếu đặt sai ngữ cảnh. Vì vậy, hãy lựa chọn một cách cẩn trọng để mâm lễ không chỉ trọn vẹn về hình thức mà còn mang trọn tâm ý và phúc lành cho gia đình.
