Bún là một trong những món được nhiều người yêu thích, đặc biệt là vào mùa hè. Các sợi bún mềm, dễ ăn, mang lại cảm giác thanh mát. Bún được làm từ bột gạo, được tạo sợi tròn, luộc chín trong nước sôi. Theo cách làm bún truyền thống, gạo sẽ được ngâm trong vòng 48-72 giờ. Phần gạo ngâm này sau đó được đem đi xay nhuyễn và lọc để tách nước. Hỗn hợp bột thu được sẽ cho vào khuôn ép, bên dưới là nồi nước nóng. Bột được đổ vào khuôn có đục nhiều lỗ nhỏ. Từ đó, các sợi bún sẽ được tạo hình và rơi xuống nồi nước nóng. Nước sôi làm chín sợi bún. Người ta chỉ cần vớt bún lên, để ráo nước là hoàn thành. Tùy loại bún mà kích thước sợi sẽ khác nhau. Ngoài ra, người ta có thể để để bún rối hoặc ép bún thành bún lá, bún con.
Bún có thể dùng để nấu các món nước như bún riêu, bún cá, bún ốc, bún sườn, bún thang... Ngoài ra, bún cũng dùng để ăn các món khô như bún trộn, bún đậu mắm tôm, gỏi cuốn...
Cách làm bún cầu kỳ và mất nhiều thời gian. Sợi bún làm ra có mùi chua, rất dễ bị nát và bị hỏng. Việc làm bún ngày nay có sự hỗ trợ của máy móc nên cũng đơn giản, đỡ tốn công sức hơn trước kia. Tuy nhiên, để kéo dài thời gian bảo quản của bún, tạo màu trắng đẹp mắt, giúp sợi bún dai hơn, nhiều nơi thêm các chất cấm như hàn the, chất bảo quản, chất làm trắng vào nguyên liệu để tạo ra sợi bún bóng đẹp, trắng sáng. Các chất này không để lại mùi vị nhưng khi đưa ra ánh sáng mặt trời sẽ thấy sợi bún trắng óng ánh. Theo VnExpress, Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho biết nhiều mẫu kiểm tra cho thấy bún có chứa chất tinopal (còn gọi là huỳnh quang) và hàn the.
Trong đó, huỳnh quang có tác dụng làm sợi bún trong và bóng hơn. Hàn the là muối natri của acid boric, được dùng để sợi bún có kết cấu giòn, dai. Ngoài ra, hàn the còn có công dụng kéo dài thời gian sử dụng của thực phẩm, giúp thực phẩm không bị ôi thiu dù để lâu. Đây đều là những hóa chất độc hại đã bị cấm sử dụng trong chế biến thực phẩm. Nó có thể gây ra ảnh hưởng lâu dài đối với sức khỏe, gây hại gan, thận, thậm chí làm sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, nhiều nơi vẫn sử dụng hóa chất thêm vào thực phẩm trong quá trình chế biến.
Bún có chứa hóa chất có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, ngộ độc. Tùy theo lượng hóa chất có trong sản phẩm mà nó có khả năng dẫn tới ngộ độc cấp tính hay mãn tính. Các hóa chất độc hại này còn tiềm ẩn nguy cơ phá hủy đường tiêu hóa, làm viêm loét ruột, dạ dày. Sử dụng các món ăn có chứa chất độc hại trong thời gian dài sẽ làm gây suy gan, thận, tăng nguy cơ ung thư.
Cũng theo VnExpress, PGS Trần Hồng Côn, khoa Hóa học, Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, cho biết nếu chỉ dùng mắt thường hay nếm thử sẽ rất khó để phát hiện bún có hóa chất hay không. Cách chính xác nhất để xác định điều này là đem đi xét nghiệm. Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng có thể dựa vào việc nhìn màu sắc của sợi bún để loại trừ bớt các trường hợp có nguy cơ gây hại sức khỏe.
Bún được làm từ gạo. Do đó, màu sắc của bún thành phẩm sẽ không trắng hơn gạo. Bún thông thường có màu trắng ngà giống như màu cơm. Nếu thấy bún có màu trắng bất thường, các cọng bún có màu sáng bóng bẩy, sợi bún dai thì có khả năng đây là loại đã được thêm hóa chất. Bún sạch không thêm chất phụ gia sẽ có cảm giác dính hơn. Bên cạnh đó, bún làm từ gạo tự nhiên, không bổ sung thêm bất cứ chất gì sẽ rất dễ bị chua. Để kéo dài thời gian sử dụng, nhất định phải bảo quản bún ở nơi thoáng mát, có nhiệt độ thấp.
