Đó chính là loài hải sâm Chromodoris reticulata – một sinh vật biển được các nhà nghiên cứu Nhật Bản phát hiện có khả năng… rụng và tái tạo dương vật chỉ trong vài giờ đồng hồ sau khi giao phối. Khám phá này không chỉ gây sốc với cộng đồng khoa học mà còn mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực sinh học tiến hóa và sinh sản động vật.
Khám phá gây sốc từ vùng biển Okinawa
Các nhà khoa học đến từ Đại học Thành phố Osaka và Đại học Nihon (Tokyo, Nhật Bản) đã từng tiến hành nghiên cứu loài hải sâm tại khu vực rạn san hô nông ngoài khơi Okinawa. Trong quá trình quan sát hành vi sinh sản của loài Chromodoris reticulata, họ đã ghi nhận một hiện tượng chưa từng thấy trong thế giới tự nhiên: sau khi giao phối, dương vật của hải sâm sẽ tự động rụng ra khỏi cơ thể, và chỉ vài giờ sau, một bộ phận sinh dục mới sẽ mọc lại để chuẩn bị cho lần giao phối tiếp theo.
Hải sâm – sinh vật lưỡng tính kỳ diệu
Hải sâm thuộc nhóm động vật lưỡng tính, nghĩa là mỗi cá thể đều có cả cơ quan sinh dục đực và cái. Điều này cho phép chúng có thể đồng thời thực hiện hai vai trò trong quá trình sinh sản: phóng tinh như con đực và tiếp nhận tinh trùng như con cái. Tuy nhiên, điều làm các nhà khoa học thực sự bất ngờ là cơ chế sinh học phức tạp của việc thay thế dương vật sau giao phối.
Trong thí nghiệm, các cặp hải sâm được đặt trong bể nuôi để theo dõi. Sau khi thực hiện hành vi giao phối, mỗi cá thể sẽ tách khỏi bạn tình và di chuyển đi nơi khác, mang theo một “chiếc dương vật đã qua sử dụng” lủng lẳng phía sau. Khoảng 20 phút sau, cơ quan này tự động rụng ra khỏi cơ thể.
Cấu trúc đặc biệt bên trong cơ thể hải sâm
Thông qua giải phẫu và phân tích, các nhà khoa học phát hiện bên trong cơ thể hải sâm có một cấu trúc dạng xoắn ốc, được coi là “dương vật dự phòng”. Khi bộ phận sinh dục bên ngoài rụng đi, phần xoắn ốc này sẽ duỗi thẳng ra, sau đó phát triển nhanh chóng thành một dương vật mới, giúp cá thể sẵn sàng cho chu kỳ sinh sản tiếp theo chỉ trong vòng vài giờ.
Tiến sĩ Ayami Sekizawa, trưởng nhóm nghiên cứu, nhận định: “Chúng tôi tin rằng đường xoắn ốc bên trong chính là cấu trúc dự trữ, đảm nhận vai trò thay thế dương vật cũ. Đây là một cơ chế đặc biệt chưa từng được ghi nhận ở bất kỳ sinh vật nào trước đây.”
Lý do hải sâm “bỏ đi” bộ phận sinh dục sau mỗi lần giao phối?
Hiện vẫn chưa có lời giải thích chắc chắn về mục đích sinh học của hiện tượng kỳ lạ này. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học cho rằng, dương vật của loài hải sâm có chứa các gai nhỏ hướng về phía sau, có thể giúp gạt bỏ tinh trùng còn sót lại từ những lần giao phối trước đó của bạn tình. Sau khi hoàn thành chức năng đó, bộ phận này có thể đã không còn tác dụng và bị thải bỏ để nhường chỗ cho cơ quan mới.
Giáo sư Nils Anthes, một chuyên gia về sinh thái học tiến hóa tại Đại học Tubingen (Đức), cho rằng việc loại bỏ dương vật sau mỗi lần giao phối có thể giúp hải sâm tái tạo lại một “công cụ” sạch sẽ và hiệu quả hơn cho lần kết đôi tiếp theo, nhằm tối ưu khả năng truyền giống.
Ý nghĩa sinh học và hướng nghiên cứu tương lai
Khả năng tái tạo cơ quan sinh dục nhanh chóng và hiệu quả như ở loài hải sâm Chromodoris reticulata là một hiện tượng cực kỳ hiếm gặp trong tự nhiên. Phát hiện này không chỉ giúp mở rộng hiểu biết của con người về sinh học sinh sản, mà còn có thể truyền cảm hứng cho các nghiên cứu y học tái tạo hoặc kỹ thuật mô trong tương lai.
Ông Bernard Picton, chuyên gia về động vật biển không xương sống thuộc Bảo tàng Quốc gia Bắc Ireland, chia sẻ: “Tôi chưa từng chứng kiến điều gì tương tự như thế này. Nó thực sự nằm ngoài trí tưởng tượng của chúng ta về thế giới sinh vật.”
Hiện tượng loài hải sâm rụng và mọc lại dương vật sau khi giao phối là một trong những khám phá sinh học thú vị nhất trong những năm gần đây. Không chỉ khiến các nhà pplkhoa học sửng sốt, nó còn đặt ra nhiều câu hỏi sâu sắc về tiến hóa, sinh học phân tử và khả năng tái tạo của sinh vật biển. Với cấu trúc cơ thể độc đáo và cơ chế sinh sản đầy bất ngờ, Chromodoris reticulata xứng đáng là một “bí ẩn sống” đầy hấp dẫn trong lòng đại dương.
