Một nghiên cứu của Microsoft (DCI) từng công bố: Việt Nam nằm trong top 5 quốc gia có cách hành xử kém văn minh nhất trên Internet. Ngay những bài viết trích dẫn thông tin trên, cư dân mạng Việt Nam lập tức “ném đá” và tranh luận không tiếc sức.
Nghiên cứu trên còn chỉ ra những hành vi kém văn minh nhất trên mạng xã hội Việt Nam đang tồn tại bao gồm:
Một sự thật đáng quan ngại là những thông tin thất thiệt, giật gân có xu hướng được phát tán với tốc độ nhanh chóng mặt, bất chấp thông tin đó là thật hay giả. Những phát ngôn bôi nhọ, “bốc phốt” một ai đó cũng có xu hướng hấp dẫn cộng đồng không kém.
Nhiều người thậm chí còn không phân biệt được ranh giới giữa thế nào là “phản biện” và thế nào là “nói xấu”. Việc yêu/ghét một người giờ đây không còn là chuyện của cảm xúc cá nhân nữa, mà nó là kết quả của những “cơn lên đồng tập thể”.
Môi trường mạng là không gian ảo nhưng phát ngôn trên không gian mạng không hề ảo, bởi đằng sau đó là những con người thật. Thực tế cho thấy, những gì chia sẻ trên mạng xã hội là sự phản ánh con người, tính cách, lối sống của chính người đó. Suy nghĩ dẫn đến hành vi. Suy nghĩ lệch chuẩn sẽ dẫn đến hành vi lệch chuẩn. Nếu không được kiểm soát nghiêm ngặt từ bây giờ, hậu quả về sau sẽ rất khó lường, thậm chí khôn lường.
Chưa bao giờ văn hóa ứng xử của người nổi tiếng trên mạng xã hội lại đáng báo động như hiện nay. Đã có không ít sao Việt “nức tiếng” gần xa vì thói… lộng ngôn, văng tục, chửi bậy, ngông cuồng coi thường pháp luật trên mạng xã hội. Mỗi khi có người bị “sờ gáy”, thiên hạ lại sững sờ hỏi nhau: Liệu đây có phải là nghệ sĩ, người của công chúng hay chỉ là những kẻ ứng xử như “hàng tôm, hàng cá” được dưới cái vỏ nghệ sĩ?
Mới đây, cộng đồng mạng liên tục sôi sục trước lùm xùm từ bài đăng trên trang cá nhân của NSƯT Đức Hải. Theo đó, bài viết này dùng nhiều lời lẽ thiếu chuẩn mực để công kích một nhân vật mà anh không nêu rõ tên. Bài đăng của NSƯT Đức Hải đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của đông đảo cư dân mạng. Điều này gây ra một cuộc tranh cãi lớn từ phía công chúng. Bởi trước đó, NSƯT Đức Hải là một trong những nghệ sĩ được khán giả yêu mến, bạn bè đồng nghiệp kính trọng bởi tài năng của mình. Ngoài ra, anh còn đảm nhiệm vai trò là Phó Hiệu trưởng kiêm Trưởng khoa Nghệ thuật của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Sài Gòn. Chính vì thế, ngay sau khi dòng trạng thái được chia sẻ trên mạng xã hội, nhiều người hâm mộ "không tin nổi vào mắt mình".
Trước sự việc trên, NSƯT Đức Hải đã chính thức lên tiếng. Anh khẳng định tài khoản Facebook của mình bị hack từ trưa ngày 2.6. Chính vì thế, anh không hề hay biết về dòng trạng thái có lời lẽ thô tục được đăng tải trên trang cá nhân.
Tuy vậy, dân mạng quan tâm đến những ồn ào showbiz Việt gần đây vẫn cho rằng, lời giải thích của nghệ sĩ Đức Hải có phần thiếu thuyết phục. Lý do bởi Facebook cá nhân của nam nghệ sĩ có tích xanh (tức Facebook xác nhận đây là Facebook chính chủ) nên việc một Facebook có tích xanh bị hack là điều rất khó. Thêm nữa, dù cố tình hay vô ý thì những phát ngôn thiếu chuẩn mực đã lan rộng trên mạng xã hội. Khán giả cần hơn hết là một lời xin lỗi chứ không phải việc chứng minh mình "vô can".
Vụ việc của NSƯT Đức Hải còn chưa hạ nhiệt, thì mới đây, công chúng lại tiếp tục phát hiện ra một nghệ sĩ nữa cũng dùng phát ngôn thiếu chuẩn mực để nói về nhân vật nổi như cồn trên mạng xã hội những ngày qua. Đó chính là diễn viên hài Hiệp Gà.
Cụ thể, trên trang cá nhân, Hiệp Gà đã chia sẻ một đoạn clip về nhân vật đình đám mạng xã hội đó, đi kèm là dòng trạng thái thiếu chuẩn mực. Dưới bài đăng của hai nghệ sĩ trên, hàng loạt những bình luận tranh cãi. Đa phần mọi người đều cho rằng, đó là những ngôn từ không phù hợp của một người làm nghệ thuật. Cộng thêm, nhiều người yêu cầu họ phải xin lỗi vì những phát ngôn này sẽ ảnh hưởng đến khán giả, những người từng yêu mến họ.
Còn nhớ cách đây không bao lâu, Hiệp Gà đánh tiếng trở lại showbiz sau khi "ở ẩn". Anh nói bản thân muốn làm nghệ thuật nhẹ nhàng và chọn sống an yên bên gia đình. Những chia sẻ này khiến nhiều khán giả đồng cảm và yêu mến. Nhưng chính dòng trạng thái mới nhất của anh thiếu chuẩn mực đã khiến hình ảnh đẹp của nam nghệ sĩ mất dần trong mắt công chúng.
Từ trước đến nay, chuyện một số nghệ sĩ có ngôn từ thiếu chuẩn mực không phải là hiếm. Trong đó, cựu người mẫu Trang Trần thường có những phát ngôn “vạ miệng”. Ca sĩ Duy Mạnh cũng từng là một trong những nghệ sĩ thường xuyên "văng tục" trên trang cá nhân. Thậm chí, cách đây không bao lâu, anh từng bị Sở Thông tin - Truyền thông TPHCM phạt 7,5 triệu đồng do "phát ngôn không phù hợp thuần phong mỹ tục".
Từ thực trạng đáng buồn trên, ai cũng than ngắn thở dài rằng, đến khi nào những người làm văn hoá mới sống, hành xử và phát ngôn có văn hoá? Khi bị bắt lỗi, không ít người nhảy cẫng lên bảo rằng: “Nghệ sĩ cũng là con người mà!”; “Facebook cá nhân là ngôi nhà riêng, tôi có quyền bày tỏ quan điểm”. Tất nhiên, điều đó không phải bàn cãi, nhưng nên nhớ cái gì cũng có giới hạn.
Đáng nói, nghệ sĩ - thần tượng của bao người, ở một góc độ nào đó họ là đại sứ của cái đẹp, là người sáng tạo và truyền tải chân - thiện - mỹ đến cộng đồng.
Tiến sĩ tâm lý Nguyễn Hoàng Oanh từng chia sẻ trên Báo Lao Động: "Những nghệ sĩ có lối sống, phát ngôn thiếu chuẩn mực sẽ tác động tiêu cực đến đời sống xã hội, đặc biệt là đến nhận thức và hành động của giới trẻ. Ngoài việc bản thân người vi phạm tự nhận thức, thì cơ quan quản lý, dư luận xã hội phải phân tích, giáo dục, định hướng để giúp họ thay đổi. Không nên trông cậy ở việc lên án suông, bởi không ít trường hợp cứ nhận sai, xin lỗi, nộp phạt, hứa khắc phục cho qua chuyện, rồi lại đâu vào đấy”.
Đã đến lúc chúng ta cần "dọn dẹp" lại môi trường mạng. Cần phải có những hình thức chấn chỉnh và xử phạt nghiêm minh những hành vi sử dụng mạng xã hội hội để bịa đặt, xuyên tạc sự thật, làm phương hại ngươi khác. Và cả những quy định khắt khe hơn với phát ngôn của những người có sức ảnh hưởng, trong đó có nghệ sĩ.
