Trong dân gian có câu “con cãi cha mẹ trăm đường con hư”. Câu nói này mang tính răn dạy, nhắc nhở con cái phải biết nghe lời, tôn trọng và hiếu thảo với cha mẹ. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, không phải lúc nào sự vâng lời tuyệt đối cũng mang lại lợi ích tốt nhất. Có những tình huống, con cái cần biết phản biện, trao đổi thẳng thắn với cha mẹ để bảo vệ bản thân, đưa ra lựa chọn đúng đắn và không biến sự hiếu thuận thành sự lệ thuộc.
“Con cãi cha mẹ trăm đường con hư” có còn đúng?
Thực tế, ý nghĩa sâu xa của câu tục ngữ không phải lúc nào cũng khẳng định rằng hễ con cái phản bác cha mẹ thì đều hư hỏng. Câu nói phản ánh quan điểm truyền thống, đề cao sự hiếu thảo, ngoan ngoãn của con cái. Nhưng xã hội ngày nay thay đổi, kiến thức, công nghệ, môi trường sống của thế hệ trẻ khác xa cha mẹ. Nếu cứ tuân theo mọi lời dặn dò, mệnh lệnh, có khi con sẽ đánh mất cơ hội phát triển, hoặc đi vào ngõ cụt trong sự nghiệp và hôn nhân.
Việc con hư hay ngoan không nằm ở việc cãi hay không cãi, mà ở cách con cái phản biện. Nếu con cái trưởng thành, có lý lẽ, có sự tôn trọng, thì “cãi” không còn là sự hỗn láo mà trở thành sự đối thoại văn minh. Cha mẹ dù yêu thương con đến mấy cũng có những giới hạn về trải nghiệm xã hội, và chính lúc này, sự phản biện đúng đắn của con sẽ giúp cả gia đình tìm được hướng đi hợp lý hơn.
3 việc con cái trưởng thành cần biết phản biện, không nên mù quáng nghe theo
1. Con đường sự nghiệp và học tập
Nhiều bậc cha mẹ thường mong muốn con theo nghề ổn định như bác sĩ, giáo viên, công chức hoặc theo ý nguyện của mình, theo cách mình cho là tốt… vì họ quan niệm đó là nghề “an toàn, có cơm ăn áo mặc”, là tốt cho con cái. Tuy nhiên, thời đại đã thay đổi, cơ hội nghề nghiệp rất đa dạng, nhiều ngành nghề mới ra đời mang lại mức thu nhập và sự phát triển vượt bậc.
Nếu cứ gượng ép nghe theo, con cái dễ rơi vào cảnh học một ngành không yêu thích, làm việc miễn cưỡng, không có động lực. Do đó, khi cha mẹ áp đặt nghề nghiệp, con cái cần dũng cảm bày tỏ quan điểm, chứng minh khả năng, tìm hiểu kỹ thông tin để thuyết phục cha mẹ bằng lý lẽ và kế hoạch rõ ràng. Sự phản biện này vừa giúp cha mẹ hiểu con, vừa mở đường cho một tương lai sự nghiệp phù hợp.
2. Chuyện hôn nhân và tình cảm
Một trong những vấn đề dễ gây mâu thuẫn nhất giữa cha mẹ và con cái chính là chọn bạn đời. Cha mẹ thường lo xa, chọn lựa dựa trên tiêu chuẩn an toàn: gia đình nền nếp, công việc ổn định, không khoảng cách địa lý… Trong khi đó, hôn nhân là câu chuyện cả đời, chỉ người trong cuộc mới cảm nhận được sự hòa hợp và tình yêu đích thực.
Nếu nghe theo sự sắp đặt, nhiều người rơi vào hôn nhân không hạnh phúc, thậm chí tan vỡ. Ngược lại, nếu biết phản biện đúng cách, con cái có thể khẳng định lập trường, chứng minh sự trưởng thành và khả năng chịu trách nhiệm với hạnh phúc của mình. Điều quan trọng là con cái phải giữ thái độ ôn hòa, tránh biến phản biện thành sự chống đối gay gắt.
3. Quan điểm sống và cách nuôi dạy thế hệ sau
Khi con cái trưởng thành, lập gia đình, có con cái riêng, cha mẹ thường muốn can thiệp vào cách nuôi dạy cháu. Họ dựa vào kinh nghiệm truyền thống, đôi khi chưa phù hợp với khoa học hiện đại. Ví dụ: việc chăm sóc trẻ sơ sinh, chế độ ăn uống, giáo dục trẻ…
Trong trường hợp này, con cái cần kiên quyết nhưng mềm mỏng trao đổi, giữ sự tôn trọng nhưng vẫn khẳng định quan điểm. Bởi lẽ, mỗi thế hệ có cách tiếp cận riêng, và cha mẹ không thể thay thế vai trò làm cha mẹ của chính con mình. Nếu mù quáng nghe theo, trẻ nhỏ có thể chịu thiệt thòi, còn cha mẹ trẻ lại mất đi sự tự tin trong việc nuôi dạy con.
Hiếu thảo không đồng nghĩa với nghe lời tuyệt đối. Câu nói “con cãi cha mẹ trăm đường con hư” chỉ đúng khi việc cãi lại xuất phát từ sự bướng bỉnh, hỗn láo, coi thường cha mẹ. Nhưng nếu “cãi” để đối thoại, để bảo vệ hạnh phúc, sự nghiệp và quan điểm sống của mình, thì đó không phải là hư, mà là sự trưởng thành.
Con cái cần nhớ: phản biện phải đi cùng tôn trọng và tình yêu thương. Chỉ khi ấy, cha mẹ mới lắng nghe, thấu hiểu, và gia đình mới thật sự là nơi mỗi người được phát triển toàn diện.
