Một số đặc điểm của cây mã đề
Cây mã đề còn được gọi là xa tiền, mã đề thảo. Cây này có tên khoa học là Plantago asiatica L (Plantago major L. var asiatica Decaisne). Cây mọc hoang ở khắp nơi. Đây vốn là loại cỏ sống lâu năm, thân ngắn mọc thành cụm.
Theo y học cổ truyền, các bộ phận của cây mã đề đều có thể sử dụng làm thuốc. Các vị thuốc từ cây mã đề được gọi như sau: hạt mã đề phơi hoặc sấy khô được gọi là xa tiền tử; toàn bộ thân cây (bỏ rễ) phơi khô được gọi là mã đề thảo; lá tươi hoặc lá phơi khô được gọi là lá mã đề.
Công dụng của cây mã đề đối với sức khỏe
Theo báo Sức khỏe & Đời sống, ThS.BS. Nguyễn Quang Dương, Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh cho biết từ xa xưa, người dân đã biết sử dụng mã đề như một vị thuốc. Các sách cổ ghi lại rằng mã đề có vị ngọt, tính hàn, không độc, đi vào các kinh là can, thận và tiểu trường. Loại dược liệu này có tác dụng thanh phế, can, phong nhiệt, giảm ho, trừ đờm, lợi tiểu, cầm đi người, giúp sáng mắt...
Một số bài thuốc từ cây mã đề
- Bài thuốc lợi tiểu
10 gram hạt mã đề, 10 gram kim tiền thảo, 2 gram cam thảo, 600ml nước. Cho các nguyên liệu vào ấm và sắc lửa nhỏ trong khoảng 30 phút. Phần nước chắc chia làm 3 lần uống trong ngày.
- Trị tiểu tiện khó
12 gram mã đề, 10 gram sa tiền tử, 6 gram thông thảo đêm sắc lấy nước, chia làm 2-3 lần uống trong ngày. Mỗi ngày uống một thang, dùng khi còn ấm.
- Chữa ho, tiêu đờm
10 gram cây mã đề, 5 gram cam thảo, 10 gram vỏ quýt, 2 gram cát cánh, 400ml nước đem nấu trong nửa giờ. Phần nước thu được chia làm 3 lần uống trong ngày. Nếu không có cam thảo, có thể dùng đường để thay thế. Lượng đường dùng vừa đủ để tạo vị ngọt thanh.
- Hỗ trợ điều trị béo phì
Mã đề, sơn tra, thảo quyết minh mỗi loại 12 gram, đem thái nhỏ rồi hãm với nước sôi. Uống nước này 2 lần/ngày. Mỗi đợt uống kéo dài 4 tuần.
- Hỗ trợ điều trị mỡ máu cao
8 gram mã đề, 6 gram mộc hương, 6 gram thảo quyết minh, 6 gram tang ký sinh, 3 gram hà thủ ô đỏ, 3 gram hoàng tinh, 3 gram kim anh tử, 3 gram sơn tra. Đem tất cả các nguyên liệu đi ninh thành cao. Trộn phần cao thu được với bột gạo và vo thành từng viên nhỏ khoảng 1 gram. Mỗi lần uống 5-8 viên, ngày uống 2 lần.
- Hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ
20 gram mã đề, 15 gram hà thủ ô sống, 15 gram thảo quyết minh, 15 gram đan sâm, 15 gram hoàng kỳ, 30 gram sơn tra sống, 15 gram hổ trượng, 15 gram hà diệp. Cho tất cả các nguyên liệu vào ấm, thêm nước và sắc ở lửa nhỏ. Chắt phần nước cốt ra để uống. Mỗi ngày uống 1 thang, chia làm 2-3 lần uống trong một ngày. Nên uống thuốc khi còn ấm.
- Trị hoa mắt, chóng mặt
10 gram mã đề, 9 gram bạch truật, 9 gram phục linh, 9 gram hạn liên thảo, 9 gram bán hạ chế, 9 gram trinh nữ tử. Các nguyên liệu vào ấm để sắc lấy nước uống. Mỗi ngày dùng 1 thang, uống khi còn ấm, chia làm 2-3 lần uống/ngày.
Lưu ý, mã đề có tác dụng lợi tiểu. Nếu dùng kéo dài và với liều cao, nó có thể gây ra tình trạng hạ kali, rối loạn điện giải... Để đảm bảo an toàn, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ y học cổ truyền trước khi sử dụng.
