Khi lời nói là tấm gương phản chiếu nhân cách
Có người từng nói: “Người khôn ngoan không phải là người biết nhiều, mà là người biết nói đúng lúc và đúng cách.” Không phải ngẫu nhiên mà người xưa luôn dạy “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”. Bởi trong rất nhiều tình huống, lời nói không chỉ đơn thuần là âm thanh – nó là phản chiếu của nhân cách, tư duy và tâm thế bên trong mỗi người.
Từng có một nhân viên trẻ mới đi làm kể lại rằng, trong buổi họp đầu tiên, vì muốn thể hiện bản thân, anh liên tục đưa ra các bình luận chê bai quy trình cũ. Anh nghĩ mình đang “đổi mới tư duy”, nhưng thực tế khiến cả phòng cảm thấy khó chịu. Sau buổi đó, anh bị “cô lập” ngầm trong các hoạt động chung.
“Tôi nhận ra mình không sai về mặt lý lẽ, nhưng sai ở cách nói và thời điểm nói,” anh kể. “Một câu nói tưởng như ‘góp ý’ nhưng mang sắc thái chê bai, phán xét, lại dễ đẩy người khác vào thế bị động và phản kháng.”
Lời nói tiêu cực: Gieo rắc năng lượng xấu không chỉ cho người khác mà chính cho bản thân
“Tôi không làm được đâu”, “Xã hội này khó sống quá”, “Cố gắng cũng vô ích thôi”… Những câu nói này thoạt nghe có vẻ vô hại, nhưng thực chất đang âm thầm ảnh hưởng đến cảm xúc và tư duy của chính người nói.
Theo chuyên gia tâm lý Trần Thu Hà, giảng viên khoa Tâm lý học – Đại học KHXH&NV TP.HCM, được dẫn lời trên Zing News: “Khi chúng ta nói những câu tiêu cực, não bộ sẽ tiếp nhận như một sự thật. Dần dần, bạn sẽ tin rằng mình thật sự kém cỏi, bất lực và cuộc sống thật tồi tệ.”
Càng nói tiêu cực, con người càng dễ rơi vào vòng xoáy bi quan – điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn khiến những người xung quanh cảm thấy mệt mỏi. Thay vì than vãn, hãy tập đặt câu hỏi tích cực: “Làm cách nào để cải thiện điều này?”, “Tôi học được gì từ tình huống này?”. Đó là bước đầu tiên để bạn kiểm soát lại cuộc sống của mình.
Lời nói phán xét: Không phải ai cũng cần nghe quan điểm của bạn
Sự thật là phần lớn những lời phán xét thường được nói ra quá dễ dàng – mà không đi kèm sự thấu hiểu. “Nhìn cách cô ấy ăn mặc là biết người thế nào rồi”, “Thằng đó giàu là do may mắn thôi”… Những câu nói như vậy không chỉ phản ánh sự hời hợt trong đánh giá, mà còn dễ khiến bạn mất điểm trong mắt người khác.
Không ai thích bị dán nhãn hay đưa vào “khuôn mẫu” chỉ qua vài hành động bề ngoài. Mỗi người có một hành trình riêng, nỗi khổ riêng và lý do riêng cho sự lựa chọn của họ.
Chuyên gia giáo dục Nguyễn Chí Hiếu, từng chia sẻ trên VnExpress: “Nếu bạn không sống cuộc đời của người khác, đừng vội đánh giá quyết định của họ. Phán xét là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết.”
Nếu bạn muốn được tôn trọng, hãy học cách lắng nghe trước khi đưa ra nhận định. Một lời nói không phán xét sẽ mở cánh cửa đến sự tin tưởng – điều không dễ có được trong xã hội hiện đại.
Lời khoe khoang: Càng phô trương, càng đánh mất sự khiêm nhường
Có một sự thật nghịch lý: người càng thành công thật sự, thường càng khiêm tốn. Còn người suốt ngày khoe mình giỏi giang, có nhiều mối quan hệ hay kiếm được nhiều tiền – lại thường là những người đang cần “xác lập vị thế” trong mắt người khác.
Khoe khoang không sai, nhưng lặp lại thường xuyên sẽ tạo ra cảm giác... mệt mỏi cho người nghe. Nó khiến cuộc trò chuyện trở nên một chiều, người nghe cảm thấy mình đang bị "so sánh" hoặc bị làm cho lép vế.
Theo một khảo sát trên Vietnamnet về thói quen giao tiếp nơi công sở, 72% người trả lời cho biết họ cảm thấy không thoải mái khi làm việc chung với những đồng nghiệp "hay nói về bản thân", đặc biệt là theo kiểu tự tâng bốc quá mức.
Thay vào đó, hãy để hành động và thái độ sống của bạn tự kể câu chuyện về giá trị bản thân. Sự khiêm tốn không chỉ làm bạn đáng mến hơn mà còn giúp người khác tin tưởng bạn hơn trong các mối quan hệ lâu dài.
Lời kết: Tĩnh lặng là sức mạnh
Càng trưởng thành, con người ta càng hiểu rằng: không phải điều gì cũng cần nói, không phải lúc nào cũng cần phản hồi, và không phải ai cũng cần phải hiểu mình.
Biết chọn lọc lời nói – không tiêu cực, không phán xét, không khoe khoang – không phải để trở nên im lặng, mà để lời nói của bạn có trọng lượng, có giá trị. Đó là sự an yên đến từ nội tâm vững chãi.
Hãy để người khác quý trọng bạn không phải vì bạn nói hay – mà vì bạn nói đúng, nói nhẹ nhàng và nói điều tử tế.
