Mẻ là một loại gia vị khá độc đáo. Nó thường được lên men từ cơm và có vị chua dịu, được dùng nhiều trong các món ăn Việt như riêu cua, giả cầy, om chuối đậu. Bạn có thể tự nuôi mẻ tại nhà để tiện có gia vị sử dụng. Ngoài ra, mẻ cũng được dùng làm chất tẩy rửa, giúp làm sạch đồ dùng trong nhà.
Có rất nhiều cách gây mẻ. Thông thường, các bà các mẹ ngày xưa hay xin một bát mẻ cái, cho vào hũ sành, thêm một ít cơm nguội lên trên, đậy nắp và để trong chạn ủ ấm vài ngày là lên men chua và có thể dùng được.
Tuy nhiên, ngay cả khi không có mẻ cái, bạn vẫn có thể làm được mẻ ngay tại nhà.
Mẹo làm mẻ không cần mẻ cái
Việc làm mẻ không hề khó, bạn chỉ cần chuẩn bị cơm nguội và một vài nguyên liệu khác là có thể cho ra một hũ mẻ trắng muốn, vị chua thanh, sử dụng được cho nhiều món ăn.
Khi làm mẻ, một yêu cầu quan trọng là phải dùng lọ thủy tinh hoặc hũ sành sứ sạch sẽ. Nên cho lọ vào nồi nước sôi để tiệt trùng, để khô ráo trước khi sử dụng.
Ngoài ra, cần chuẩn bị gạo, nước sạch, riềng, xương gà để nuôi mẻ.
Gạo đem vo sạch rồi cho lượng nước gấp đôi gạo vào nồi cơm và bật chế độ nấu như bình thường. Khi nước sôi, hạt gạo nở và trong hơn, hãy chắt lấy phần nước cơm. Nước cơm này để riêng cho nguội. Phần cơm trong nồi tiếp tục nấu cho tới khi chín. Khi cơm chín, xới cơm ra bát lớn ra để cho nguội hẳn.
Khi cơm và nước cơm đều nguội, hãy cho cơm vào lọ, đổ nước cơm lên trên. Đậy một lớp vải mỏng lên trên rồi đậy nắp (không đậy nắp quá chặt) để vi sinh vật có thể phát triển. Đặt lọ mẻ ở nơi khô ráo, đủ ấm như gần bếp nấu để quá trình lên men diễn ra nhanh hơn. Cứ hai ngày lại mở nắp lọ mẻ ra, dùng đũa sạch để đảo nhẹ cho cơm và nước cơm hòa quyện.
Sau 2-3 tuần, mẻ sẽ lên vị chua dịu. Khi mẻ ngấu dần, vị sẽ càng đậm đà hơn.
Mẻ thành công sẽ có màu trắng ngà (tùy theo màu của gạo).
Lưu ý khi làm mẻ tại nhà
Để đảm bảo nuôi mẻ không bị mốc hỏng, vài hôm lại cho mẻ ăn một vài thìa cơm nguội hoặc bún. Bảo quản mẹ ở nơi thoáng mát, không cần đậy chặt nắp lọ đựng mẻ.
Theo quan niệm dân gian, để mẻ trắng thơm, bạn có thể co vài lát riềng và một cục xương gà hoặc xương lợn vào lọ mẻ.
Khi lấy mẻ, hãy dùng thìa sạch, gạt lớp cơm bên trên và lấy phần mẻ đã ngấu bên dưới. Phần mẻ đã lấy ra không được đổ lại vào lọ mẻ để tránh làm vi khuẩn xâm nhập.
Khi mẻ đầy, có thể chia sang các lọ khác để tiếp tục nuôi.
