Là sự thay đổi rất lớn khi lần đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình giáo dục chi tiết trước khi xây dựng sách giáo khoa. Những thay đổi này đã đưa chương trình giáo dục hướng đến phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực theo từng cá nhân học sinh, tăng cường tính mở, tính dân chủ và xã hội hóa. Kết quả bước đầu trong thực hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa đã khẳng định, đây là chủ trương đúng đắn, phù hợp với xu thế hiện nay, là cơ sở để đạt được mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đổi mới giáo dục.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học Thái Văn Tài (Ảnh: moet.gov.vn)
Chủ trương mang tính đột phá, phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại
Bước vào thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư diễn ra mạnh mẽ, nếu tiếp tục mô hình giáo dục đồng nhất, khép kín, tập trung thì nguy cơ nước ta sẽ tụt hậu về nhân lực và vốn con người. Vì vậy, Nghị quyết số 29-NQ/TW đã xác định: “Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo”. Từ đó, để xây dựng một nền giáo dục mở, chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa thì cần thiết phải xóa bỏ mô hình học sinh cả nước chỉ học một bộ sách giáo khoa.
Xã hội hoá biên soạn sách giáo khoa thu hút và phát huy trí tuệ của hàng nghìn chuyên gia, thầy, cô giáo
Tại Hội nghị Đánh giá công tác xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa giai đoạn 2018-2024, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học Thái Văn Tài cho biết, công tác triển khai xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa, tính đến nay có 7 nhà xuất bản và 12 công ty cổ phần tham gia biên soạn và liên kết biên soạn sách giáo khoa.
Công tác xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa thu hút được số lượng tổng chủ biên, chủ biên và tác giả đông đảo, tổng số 2.656 tác giả. Số lượng tác giả có học hàm, học vị từ tiến sĩ trở lên chiếm gần 3/4 tổng số tác giả. Cơ cấu đội ngũ tác giả đa dạng gồm chuyên gia, giảng viên của các trường đại học, của các viện nghiên cứu và lần đầu có đội ngũ giáo viên phổ thông tham gia biên soạn sách giáo khoa góp phần phát huy được trí tuệ của thầy cô giáo.
Cùng với đó, tác giả biên soạn sách giáo khoa công tác ở các vùng miền khác nhau, các bộ sách giáo khoa được biên soạn với cách tiếp cận khác nhau, phù hợp với đặc điểm giáo dục của từng vùng miền, sát với thực tế giảng dạy của các địa phương trong điều kiện cùng một chương trình giáo dục phổ thông.
Bộ sách Cánh diều với triết lý “Mang cuộc sống vào bài học - Đưa bài học vào cuộc sống" được nhiều cơ sở giáo dục lựa chọn.
Việc lựa chọn sách giáo khoa được thực hiện theo quy trình chặt chẽ quy định tại các thông tư, tôn trọng và phát huy trí tuệ giáo viên, tạo điều kiện cho giáo viên chủ động lựa chọn sách giáo khoa phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và điều kiện tổ chức giảng dạy tại địa phương. Quá trình lựa chọn sách giáo khoa giúp các địa phương, các cơ quan quản lý giáo dục và các cơ sở giáo dục năng động hơn, trách nhiệm hơn đối với hoạt động dạy và học tại địa phương, cơ sở giáo dục của mình.
Sau 5 năm triển khai xã hội hóa sách giáo khoa vẫn còn những tồn tại, hạn chế như một số ngữ liệu ở một số môn học còn xuất hiện những quan điểm khác nhau, gây băn khoăn trong dư luận khi đưa vào sử dụng. Việc lựa chọn sách ở một số nơi, ở một số thời điểm còn có khó khăn trong tổ chức thực hiện. Tuy vậy, chủ trương xã hội hoá sách giáo khoa đã tăng tính cạnh tranh về nội dung, hình thức và phương pháp trình bày khi có nhiều tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn, xuất bản, thẩm định. Từ đó sách giáo khoa ngày càng được cải tiến, hấp dẫn, dễ hiểu và phù hợp hơn với người học. Tạo ra sự đa dạng và linh hoạt trong việc lựa chọn của giáo viên và học sinh theo từng điều kiện giảng dạy ở mỗi vùng miền khác nhau. Xã hội hoá sách giáo khoa cũng ghi nhận những phương pháp dạy học mới, hiện đại hơn, phù hợp với xu thế giáo dục hiện nay và tăng cường vai trò phản biện của xã hội, ý kiến góp ý của dư luận xã hội đối với những bộ sách được xuất bản, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục. Bên cạnh đó, chủ trương xã hội hoá sách giáo khoa cho phép nhiều tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn và xuất bản đã phát huy được vai trò của kinh tế tư nhân trong định hướng phát triển đất nước.
