Loại cây này có tên gọi là Vân sam Fansipan được tìm thấy trên dãy Hoàng Liên thuộc lãnh thổ Việt Nam. Loại cây này có tên gọi khoa học là Abies delavayi subsp. fansipanensis, thuộc họ Thông (Pinaceae). Đây là loại thực vật đặc hữu, vừa độc đáo, vừa quý hiếm ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung.
Hiện nay, chưa tìm thấy nơi nào khác trên thế giới có loại cây này ngoài Việt Nam. Do chỉ còn với số lượng ít nên nó được đánh giá ở trạng thái cực kỳ nguy cấp (CR) trong danh lục đỏ thế giới (IUCN). Cây Vân sam Fansipang hiện nằm trong nhóm IA, tức là nhóm thực vật bị nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại.
Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam đã công nhận quần thể Vân sam Fansipan trong Vườn quốc gia Hoàng Liên là Cây Di sản Việt Nam từ năm 2014.
Vân sam Fansipan nằm trong Sách đỏ Việt Nam từ năm 1996 và cũng nằm trong nhóm IA, nhóm nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại.
Từ 1962 tới nay, các cuộc khảo sát thực tế cho thấy Vân sam chỉ xuất hiện ở ven đỉnh núi Fansipan tại Sapa (Lào Cai). Loại cây này được tìm thấy ở những nơi có độ cao khoảng 2600 – 2800m so với mực nước biển.
Trong quần thể cây Vân sam Fansipan được phát hiện, cây trưởng thành nhỏ tuổi nhất cũng đã hơn 50-70 năm tuổi, có những cây đạt tuổi đời lên tới vài trăm năm.
Do biến đổi khí hậu khiến môi trường sống của Vân sam Fansipan bị ảnh hưởng nặng nề. Hiện nay, quần thể thực vật này đang đối mặt với tình trạng suy thoái, thu hẹp diện tích phân bổ. Ngoài ra, Vân sam là loài khó tái sinh. Trong khoảng 20 năm trở lại đây, các cán bộ, nhà nghiên cứu không phát hiện được cây con của cây Vân sam tái sinh trong tự nhiên. Người ta thấy rằng loại cây này không tái chính chồi mà chỉ tái sinh từ hạt. Trong khi đó, cây con mọc từ hạt lại có sức sống từ trung bình đến kém. Nguyên nhân là do cây non có khả năng kháng nấm kém và không thích nghi được với điều kiện thời tiết trong vườn ươm, tỷ lệ phát triển thành cây trưởng thành không cao. Đây chính là thách thức lớn trong việc bảo vệ và phục hồi quần thể Vân sam quý hiếm.
Cơ quan chức năng phối hợp với người dân địa phương đã và đang triển khia nhiều biện pháp nhằm trong coi, bảo vệ, chăm sóc quần thể Vân sam Fansipan để ngăn chặn tình trạng kẻ xấu chặt cây đem bán cho những người chơi cây cảnh.
Khu vực vườn ươm cây Vân Sam của Vườn Quốc gia Hoàng Liên nằm ở độ cao 1.600m. trong khi đó, điều kiện sinh trưởng lý tưởng của loài cây này lại ở độ cao từ 2.600m trở lên nên các cán bộ, nhà nghiên cứu phải áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật trong quá trình nhân giống để đảm bảo hạt có khả năng nảy mầm và sinh trưởng.
Các cán bộ, nhà nghiên cứu của Vườn Quốc gia Hoàng Liên nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc bảo vệ, nhân giống loại cây đặc hữu này trong suốt nhiều năm qua. Hiện nay, kết quả nhận được khá khả quan. Tỷ lệ nảy mầm từ hạt của cây Vân sam đã đạt 50 – 60%. Các cán bộ đã đem cây giống đi trồng trong khuôn viên vườn cũng như một số điểm khác của trạm kiểm lâm. Đây là thành tựu đáng nể mà các cán bộ của Vườn Quốc gia Hoàng Liên đạt được sau hàng chục năm miệt mài cố gắng.
Trong tương lai không xa, hy vọng việc nhân giống loại cây quý hiếm này sẽ đạt thành tựu lớn hơn, giúp bảo tồn thành công một loại thực vật quý hiếm bậc nhất thế giới, tạo nên cảnh quan đặc sắc cho vườn Quốc gia Hoàng Liên, Sapa.
