Tháng Chạp không chỉ là dấu mốc kết năm. Trong quan niệm dân gian, đây là giai đoạn mọi thứ “lộ mặt”, phúc – họa đều dễ nhìn thấy. Với phụ nữ, áp lực ấy càng rõ rệt, nên mới có câu truyền miệng kéo dài qua nhiều thế hệ.
1. Sợ gia đạo xáo trộn, việc nhà dồn dập
Tháng Chạp là tháng của dọn dẹp, sửa soạn, lễ cúng, tất niên. Trong xã hội xưa, gánh nặng này phần lớn đặt lên vai phụ nữ. Mọi việc trong nhà phải đâu vào đó trước khi bước sang năm mới, bởi người ta tin rằng nhà cửa rối ren cuối năm thì sang năm cũng khó yên. Đặc biệt những gia đình trọng lễ nghi truyền thống thì rất nhiều thủ tục phiền phức, khó khăn và mệt mỏi diễn ra vào tháng Chạp.
Không chỉ là việc nhiều, mà còn là áp lực phải “làm cho tròn”. Mâm cúng có đủ không, bếp núc có tươm tất không, trên dưới trong nhà có thuận hòa không. Những điều tưởng nhỏ nhưng dồn lại thành một chuỗi căng thẳng kéo dài suốt tháng.
Người xưa vì thế cho rằng tháng Chạp dễ sinh bất hòa. Phụ nữ ở giữa guồng quay ấy, nếu gia đạo có trục trặc, rất dễ bị quy trách nhiệm. Nỗi sợ không nằm ở công việc, mà nằm ở cảm giác mọi sai sót đều có thể bị soi xét.
2. Sợ tiền bạc hao hụt, chi nhiều hơn thu
Tháng Chạp gắn với mua sắm, lễ lạt, quà cáp, trả nợ cuối năm. Quan niệm dân gian cho rằng tiền bạc tháng này “ra nhanh hơn vào”, giữ không khéo thì sang năm mới đã hụt hơi ngay từ đầu.
Trong nếp nghĩ cũ, phụ nữ thường là người quán xuyến chi tiêu trong nhà. Cuối năm, khi khoản phải chi tăng vọt, áp lực cân đối tiền nong trở nên nặng nề. Chỉ cần tính sai một nhịp, cả gia đình có thể bước vào năm mới với cảm giác thiếu trước hụt sau.
Vì vậy, tháng Chạp bị xem là tháng thử thách khả năng giữ tiền. Người xưa nói phụ nữ sợ tháng Chạp cũng là sợ cảnh “chưa qua Tết đã lo hết tiền”, lo không giữ được lộc cho năm sau.
3. Sợ sức khỏe suy giảm, khí lực hao mòn
Theo quan niệm Đông phương, tháng Chạp là lúc âm khí nặng, thời tiết lạnh, ngày ngắn, đêm dài. Cơ thể con người, đặc biệt là phụ nữ, dễ suy nhược nếu làm việc quá sức trong giai đoạn này.
Công việc cuối năm dồn dập khiến thời gian nghỉ ngơi bị rút ngắn. Ăn uống thất thường, thức khuya, lo nghĩ nhiều đều làm khí huyết hao tổn. Người xưa tin rằng nếu để cơ thể suy yếu vào tháng Chạp, sang năm mới rất khó hồi phục nhanh.
Nỗi sợ ở đây không phải bệnh tật tức thì, mà là sợ “đuối vận”. Một khi sức khỏe giảm sút, tinh thần cũng đi xuống, kéo theo vận trình năm mới không được hanh thông.
4. Sợ phúc mỏng, lộ khuyết điểm cuối năm
Dân gian quan niệm cuối năm là lúc tổng kết công – tội. Tháng Chạp được xem như khoảng thời gian “soi lại phúc đức”, những gì chưa tròn trong năm cũ dễ bộc lộ rõ.
Phụ nữ trong xã hội xưa thường bị đặt dưới nhiều chuẩn mực khắt khe: đối nội, đối ngoại, cư xử, lời ăn tiếng nói. Cuối năm, khi họ hàng, làng xóm gặp gỡ nhiều, mọi hành vi đều dễ bị đem ra so sánh, bàn tán.
Vì thế, tháng Chạp trở thành thời điểm nhạy cảm. Người xưa cho rằng nếu không giữ gìn lời nói, hành động trong giai đoạn này, phúc dễ mỏng đi, tiếng xấu dễ lan xa, ảnh hưởng sang cả năm mới.
Nhìn lại, câu “phụ nữ sợ tháng Chạp” không mang nghĩa mê tín đơn thuần. Đó là sự đúc kết từ áp lực thực tế của đời sống cũ: việc nhà, tiền bạc, sức khỏe và danh phận đều dồn vào một thời điểm. Nỗi sợ ấy phản ánh vị trí và trách nhiệm nặng nề mà phụ nữ từng gánh vác. Hiểu được điều này, mới thấy tháng Chạp không đáng sợ vì thời gian, mà vì những gánh nặng vô hình mà nó mang theo.
*Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm giải trí
