Theo quan niệm dân gian, việc xới cơm một lần mang ý nghĩa không tốt.
Vì sao người xưa đặc biệt kiêng kị việc xới cơm một lần?
Người xưa rất chú trọng tới những hành vi trong cuộc sống thường ngày. Theo dân gian, mỗi việc làm để có thể gắn với một ý nghĩa nhất định, có thể là tốt hoặc là xấu. Trong việc xới cơm thường ngày, người ta sẽ kiêng xới cơm một lần cho đầy bát, bắt buộc phải xới ít nhất 2 lần, kể cả khi chỉ xới một ít cơm. Người xới cơm một lần bị coi là vô ý, đoảng, phạm phải điều kiêng kỵ.
Liên quan đến việc xới cơm, dân gian có câu: "Một lần cơm cúng, hai lần cơm ăn". Điều này được hiểu là việc xới cơm một lần dầy bát chỉ áp dụng với việc làm lễ cúng bái, dành cho người đã khuất. Đối với người sống, bắt buộc phải xới ít nhất 2 lần.
Khi lấy cơm cho người sống, đặc biệt là người khỏe mạnh, chỉ múc một muôi đầy bát được coi là điều không may mắn, xui xẻo. Người xưa tin rằng đó là hành động xấu, ảnh hưởng tới người đang sống. Vì vậy, từ xa xưa, người lớn thường dạy con cháu trong nhà khi xới cơm phải xới hai lần, mỗi lần xới một ít chứ không được xới cơm một lần đầy bát.
Từ xa xưa, người Việt đã có quan niệm kiêng kỵ xới cơm một lần.
Ngoài ra, người Việt con kiêng không xới cơm có ngọn (nghĩa là cơm đầy ắp lên miệng bát) vì bát cơm như vậy bị liên tưởng đến cơm cúng. Với người đã khuất, việc xới một bát cơm đầy có ngọn biểu hiện sự tôn kính. Trong khi đó, với người sống, việc xới bát đầy có ngọn được coi là thô thiển, mang ý nghĩa xui xẻo, trù ẻo.
Cách xới cơm chuẩn là lấy ít nhất 2 muôi cơm, lượng cơm dưới miệng bát một chút, không vun đầy, nén chặt cơm.
Một số kiêng kỵ khác trong bữa ăn
- Cắm đũa vào bát cơm
Người xưa coi việc cắm đũa vào bát cơm là hành động xấu, làm liên tưởng đến hình ảnh đôi đũa cắm trên bát cơm cúng của người mới mất. Hình ảnh này khiến mọi người lo lắng, sợ hãi, không phù hợp với cuộc sống thường ngày.
- Lấy đũa gõ bát
Lấy đũa gõ bát được coi là điều bất lịch sự, thiếu tôn trọng. Theo người xưa, chỉ ăn may hoặc những người muốn gây chú ý mới lấy đũa gõ vào bát.
- Gắp nối đũa
Nhận thức ăn trực tiếp từ đũa người khác được coi là điều đại kỵ trong bữa ăn. Hành động này thể hiện sự thiếu tôn trọng và gợi nhắc đến việc gắp tro cốt của người đã khuất. Vì vậy, khi muốn nhận thức ăn từ người khác, bạn nên đưa bát ra thay vì dùng đũa để nhận trực tiếp.
