Tổ Tiên dạy chẳng sai: "Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng", lươn trông trăng là thứ gì?

Người xưa có câu nói: "Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng", để căn dặn con cháu trong cách chọn thực phẩm.

Có những câu nói dân gian như “mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất” hay “nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm” cho thấy lươn được coi là một loại thực phẩm bổ dưỡng.

Tuy nhiên, trong dân gian cũng có câu “dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng”, ngụ ý rằng không phải loại lươn nào cũng có thể tiêu thụ. Chẳng hạn, lươn “trông trăng” là một loại lươn không nên ăn.

Vậy lươn “trông trăng” thực sự là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu nhé!

"Lươn trông trăng" là gì? Liệu có thật sự tồn tại loại lươn này trong thực tế?

Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng lớn hơn so với lươn ruộng bình thường, có hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, chúng thường ăn xác động vật chết, chẳng hạn như xác chó mèo ở đồng ruộng. Thứ hai, vào những đêm trăng tròn, chúng thường ngẩng đầu nhìn trăng, nên mới được gọi là "lươn mặt trăng."

Chính vì những câu chuyện này mà nhiều người tin rằng lươn trông trăng không thể ăn được. Ở một số nơi, còn có quan niệm cho rằng loại lươn này có độc, và việc ăn phải có thể dẫn đến ngộ độc, thậm chí tử vong.

Vậy thực sự có "lươn trông trăng" hay không? Nếu có, làm thế nào để phân biệt và tránh ăn phải vì những nguy hiểm tiềm ẩn? Theo các ghi chép lịch sử, lươn trông trăng được nhắc đến lần đầu tiên từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, thông qua một câu chuyện về một chàng trai ăn phải lươn này và đã chết vì ngộ độc. Từ đó, dân gian đã truyền miệng rằng lươn trông trăng rất độc.

Tuy nhiên, đây chủ yếu chỉ là truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực về sự nguy hiểm của lươn đồng. Ở Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen lâu đời, từ Bắc vào Nam, và cho đến nay chưa ghi nhận trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.

Nếu bạn đã từng bắt lươn, có thể bạn sẽ thấy chúng đôi khi nhô đầu lên khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường ra ngoài vào ban đêm, đặc biệt vào những đêm trăng sáng, nên dễ dàng bắt được hơn khi chúng hoạt động nhiều.

Nhiều người lớn tuổi ở vùng quê thường cho rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể do đó là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những câu chuyện này phần lớn chỉ mang tính truyền thuyết và không có căn cứ khoa học.

Vì sao không nên ăn "lươn trông trăng"?

Trước hết, theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác thối, điều này liên quan đến chế độ ăn uống của lươn ruộng. Lươn là loài cá ăn thịt có tính hung dữ và chế độ dinh dưỡng đa dạng, bao gồm các loại cá nhỏ, tôm, ếch, chim và thậm chí cả rắn.

Khi thiếu thức ăn, lươn sẽ không ngần ngại ăn xác động vật chết như chó hay mèo. Những con lươn lớn thường tiêu thụ nhiều loại thức ăn này hơn, do đó chúng được cho là có chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, không phù hợp để tiêu thụ.

Thứ hai, lươn lớn cũng được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không nằm trong thịt mà chủ yếu trong máu lươn, nhưng độc tính này lại tăng lên khi lươn lớn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu trở nên phức tạp hơn. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc sẽ rất cao.