Những ngày qua, người dân cả nước đều đang hướng sự quan tâm về câu chuyện tiền từ thiện mà nghệ sỹ ưu tú (NSUT) Hoài Linh đã nhận và giữ hơn 6 tháng qua, đây là số tiền mà danh hài kêu gọi để cứu trợ đồng bào miền trung trong đợt bão lũ hồi tháng 10/2020 vừa qua.
Tháng 11/2020 nam nghệ sỹ tổng kết được số tiền hơn 13 tỷ đồng và im lặng đến ngày hôm nay. Sau khi được hỏi đến, ngày 24/5 vừa qua danh hài Hoài Linh đã lên tiếng đính chính hiện nay số tiền đã hơn 14 tỷ và vẫn chưa sử dụng. Tuy nhiên nhiều người đã bức xúc về hành động “ngâm giấm” này, trong đó nhiều người đã bắt đầu khởi kiện nam nghệ sỹ “lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạn tài sản”.
Vậy thực chất sự việc của NSUT Hoài Linh có yếu tố vi phạm pháp luật hay không? Số tiền lãi trong 6 tháng qua sẽ thuộc về ai?
Phóng viên Thời báo Văn học Nghệ thuật đã có cuộc trò chuyện với Luật sư Lê Trung Phát – Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát, TP. HCM về câu chuyện này.
Trước sự việc gần đây của nghệ sĩ Hoài Linh, khi vẫn còn giữ số tiền từ thiện hơn 14 tỷ đồng trong 6 tháng qua thì thưa Luật sư anh thấy sự việc đó như thế nào?
Đầu tiên thì câu chuyện này có hai vấn đề. Thứ nhất là về mặt pháp luật, thứ hai là về mặt tình cảm. Nếu đứng về phương diện luật pháp thì nói về câu chuyện vận động tài trợ hoặc quyên góp từ thiện hiện nay, chúng ta có nghị định 64/2008 nhưng đối tượng điều chỉnh theo nghị định là các cơ quan do nhà nước cho phép. Ví dụ: mặt trận Covid hoặc các tổ chức từ thiện. Như vậy trong câu chuyện “lùm xùm” chúng ta phải phân định rõ về mặt luật pháp. Tính đến giờ phút này Hoài Linh chưa có những dâu hiệu nào thể hiện là vi phạm.
Xét về mặt tình cảm, đến giờ phút này những trường hợp đó thì bản thân người ta đã tự vực dậy, đã khắc phục được những hậu quả. Các phần mà để bù đắp hỗ trợ thì có thể bây giờ là chưa cần thiết hoặc là cũng có thể là một sự cần thiết nhưng đã khiến cho người ta trông chờ quá nhiều và đã chịu khoảng khó khăn quá nhiều, xét về góc độ tình cảm, góc độ tính cấp thiết là chưa tốt.
Nghệ sĩ Hoài Linh đã đưa ra lý do giải thích về sự chậm trễ này, Luật sư có ý kiến gì về các lý do đó?
Bản thân Hoài Linh là một người có nhiều công việc. Có thể là khi trả lời trước báo chí hay trước một cơ quan ngôn luận anh ta đưa ra một số lý do như là do dịch bệnh, có thể lý do Hoài Linh đưa ra chưa thuyết phục. Vì khoảng thời gian từ tháng 11 đến tháng 5 hiện tại có những lần dịch bệnh đã được kiểm soát, các chuyến đi tài trợ quyên góp ủng hộ vẫn có thể diễn ra.
Chúng ta cũng không nên quá lên án việc này. Có thể do sự chủ quan của anh đã dẫn đến sự việc này. Bởi vì chúng ta phải hiểu rằng xã hội ngoài cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc hỗ trợ thì vẫn rất cần sự chung tay góp sức của mọi người. Lâu nay những người nổi tiếng, những người có sức ảnh hưởng, giá trị của người ta đến với công chúng là rất lớn, khi họ đứng lên kêu gọi công chúng thì là cơ hội tốt cho việc kêu gọi quyên góp diễn ra nhanh hơn.
Trước sự việc của Hoài Linh, trên mạng lan truyền hình ảnh những chuyến thiện nguyện của anh, hình ảnh ngân hàng về số tiền từ thiện, có một số người dựa vào đó làm đơn tố cáo Hoài Linh tội chiếm đoạt tài sản thì có hợp lý không?
Người dân chứng minh được Hoài Linh có những hoạt động từ tháng 11 đến tháng 5 vừa rồi, có nghĩa là lý do vì dịch bệnh chưa thoả đáng. Vấn đề thứ hai là mọi người đang nghi ngờ Hoài Linh chiếm đoạt số tiền đó, tất nhiên để bảo vệ quyền lợi của mình Hoài Linh cần phải trình ra những chứng cứ của ngân hàng là một trong những cơ sở. Chúng ta phải xem xét chứng cứ Hoài Linh đưa ra của ngân hàng có thật hay không, số tiền đó gửi như thế nào, bởi xác nhận số dư chưa nói lên điều gì.
Nếu như không có số tiền đó thì những nghi ngờ của dư luận là hoàn toàn có cơ sở. Bởi vì rõ ràng anh ta dùng sức ảnh hưởng của mình để kêu gọi mọi người cùng đóng góp, kêu gọi tài trợ ủng hộ người dân nhưng khi xong anh lại không làm điều đó. Những lý do anh đưa ra vì dịch bệnh, bị bệnh anh không đi, những chủ quan khiến anh không đi lại là chuyện khác. Còn anh lỡ xài tiền đó và không đủ khả năng để đi cứu trợ thì anh phạm vào chiếm đoạt tài sản. Nếu không có việc đó xảy ra thì tức nhiên là anh không vi phạm.
Nếu nghệ sĩ Hoài Linh tiếp tục không đính chính vụ tài khoản ngân hàng thì những người đã gửi tiền cho Hoài Linh có thể yêu cầu cơ quan nào để kiểm kê số tài khoản của Hoài Linh?
Ở đây có hai vấn đề, vấn đề thứ nhất về bảo vệ quyền lợi của các mạnh thường quân đã chuyển tiền cho Hoài Linh. Nếu họ có bằng chứng về việc Hoài Linh đã sử dụng số tiền đó, thì họ có thể gửi đơn lên cơ quan công an để tố giác tội phạm. Cụ thể là tố giác sử dụng tiền, tài sản của người khác hoặc là tội danh chiếm đoạt tài sản của người khác. Theo quy định của Bộ luật Hình sự thì đối với tội danh chiếm đoạt tài sản của người khác giá trị từ 5 triệu trở lên thì để thực hiện khởi tố vụ án, đầu tiên các mạnh thường quân phải thực hiện việc đòi tiền, sẽ có đơn gửi Hoài Linh để đòi tiền. Khi đòi mà Hoài Linh không trả thì khi đó khởi tố chiếm đoạt tài sản trái phép.
Thứ hai là khoản tiền đã chuyển mà Hoài Linh đã rút ra luôn và tiêu xài thì có thể khởi tố cho hành vi chiếm đoạt tài sản. Tiền nguyên nhưng không trả thì bị khỏi tố vì tội chiếm giữ. Tiền đã bị tiêu xài thì bị khởi tố vì tội sử dụng tài sản bất hợp pháp.
Nhưng để làm được điều này, các mạnh thường quân phải có cơ sở, phải có chứng cứ rõ ràng và chính xác.
Nếu thông tin chưa chính xác mà tiến hành khởi tố, thì các mạnh thường quân có vi phạm gì không?
Nếu làm tố cáo nhưng không biết đó là sự thật hay không, làm ảnh hưởng đến danh dự của người khác thì chúng ta sẽ phạm vào tội vu khống. Đừng vì quá bức xúc mà làm những hành động mất kiểm soát và thiếu hiểu biết.
Theo tôi, thì phần chủ động nên thuộc về Hoài Linh, người ta sẽ không còn nghi ngờ gì nữa. Trước sự nghi ngờ của mọi người, Hoài Linh nên chủ động công khai và làm rõ tính minh bạch của sự việc. Khi đó thì người dân không có lý do gì để khởi tố nghệ sĩ cũng như sự nghi ngờ tính minh bạch của sự việc.
Thưa Luật sư, được biết là số tiền quyên góp của các mạnh thường quân gửi cho Hoài Linh đã có lãi xuất hơn 500 triệu đồng, vậy thì không biết số tiền lãi này sẽ thuộc về ai?
Số tiền đó không phải của Hoài Linh mà là số tiền do các mạnh thường quân quyên góp nên dĩ nhiên tiền lãi từ số tiền đó vẫn sẽ được cộng vào số tiền quyên góp gốc để hỗ trợ người dân gặp khó khăn.
Trong sự việc Hoài Linh vẫn còn giữ số tiền tài trợ hơn 14 tỷ đồng đang gây xôn xao dư luật thì việc chủ động của nghệ sĩ đang rất cần thiết.
