Trọng tài Simon Hooper trở thành tâm điểm chỉ trích sau thất bại 0-1 của Manchester United trước Arsenal ở vòng 1 Premier League 2025/26. Phút 89, Matheus Cunha bị William Saliba đốn ngã trong vùng cấm ngay trước cơ hội dứt điểm. Dù video quay chậm cho thấy trung vệ Arsenal không trúng bóng, ông Hooper vẫn từ chối thổi phạt và thậm chí không cần đến VAR.
Theo tiết lộ từ truyền thông Anh, tổ VAR đứng đầu bởi Mike Dean cho rằng "có va chạm chân nhưng không đủ để cấu thành phạt đền". Quyết định này lập tức làm dấy lên tranh luận: Khi nào một pha va chạm là lỗi? Vì sao có những tình huống tưởng như rõ ràng nhưng lại không bị xử phạt?
Câu trả lời nằm trong Luật 12, Phạm lỗi và hành vi sai trái, của bộ luật bóng đá do FIFA và IFAB ban hành. Theo đó, phạm lỗi là các hành vi vi phạm luật trong khi bóng đang trong cuộc, thường tác động trực tiếp đến đối phương. Các lỗi phổ biến bao gồm: đá, đẩy, kéo, cản đường, dùng tay chơi bóng, hoặc vào bóng nguy hiểm. Nếu lỗi xảy ra với mức độ liều lĩnh hoặc sử dụng lực quá mức, trọng tài có thể rút thẻ vàng hoặc thẻ đỏ tùy tình huống.
Luật phân biệt rõ giữa lỗi trực tiếp (dẫn tới đá phạt trực tiếp hoặc phạt đền) và lỗi gián tiếp (không có va chạm trực tiếp, thường dẫn tới đá phạt gián tiếp). Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ an toàn cầu thủ và đảm bảo tính công bằng cho trận đấu.
Luật áp dụng thế nào?
Việc xác định một hành vi có phải phạm lỗi hay không phụ thuộc vào vị trí, mức độ, và hậu quả tình huống. Trọng tài là người duy nhất có quyền quyết định, với sự hỗ trợ của VAR nếu được áp dụng.
Các lỗi trực tiếp (Direct Free Kick Offenses):
Nếu một cầu thủ thực hiện các hành vi sau với mức độ cẩu thả, liều lĩnh hoặc dùng lực quá mức, đối thủ sẽ được hưởng đá phạt trực tiếp (hoặc phạt đền nếu xảy ra trong vòng cấm):
-
Đá hoặc cố đá đối phương
-
Ngáng chân hoặc cố gắng ngáng chân
-
Nhảy vào người, xô đẩy, đánh, tắc bóng từ phía sau
-
Giữ áo, kéo người
-
Dùng tay chơi bóng (ngoại trừ thủ môn trong vòng cấm của đội mình)
Các lỗi gián tiếp (Indirect Free Kick Offenses):
-
Ngăn cản thủ môn phát bóng
-
Cố tình chơi nguy hiểm mà không va chạm
-
Phản đối quyết định trọng tài bằng hành vi hoặc lời nói
-
Dùng lời lẽ xúc phạm hoặc cử chỉ không phù hợp
Phân loại mức độ lỗi:
-
Cẩu thả (careless) → đá phạt nhưng không phạt thẻ
-
Liều lĩnh (reckless) → đá phạt + thẻ vàng
-
Dùng lực quá mức (excessive force) → thẻ đỏ trực tiếp
Tình huống phạm lỗi cũng có thể được đánh giá lại qua VAR trong các tình huống dẫn đến bàn thắng, thẻ đỏ trực tiếp hoặc phạt đền.
Trận chung kết Champions League 2018 giữa Real Madrid và Liverpool là minh họa rõ nét cho tác động của một pha phạm lỗi. Phút 25, trong pha tranh chấp bóng, Sergio Ramos đã khóa tay Mohamed Salah khiến ngôi sao Ai Cập bị trật vai và phải rời sân chỉ sau hơn 30 phút thi đấu. Trọng tài không thổi phạt, nhưng tình huống này đã trở thành chủ đề tranh cãi lớn: Ramos có cố ý hay không? Đó là lỗi chiến thuật hay hành vi thô bạo?
Dù không nhận thẻ, hành động này đã ảnh hưởng đến thế trận nghiêm trọng. Liverpool mất trụ cột, và Real tận dụng tối đa lợi thế tinh thần để giành chức vô địch. Đây là ví dụ rõ ràng cho thấy, không phải lúc nào lỗi cũng được xử lý đúng thời điểm, nhưng hậu quả chiến thuật lại vô cùng lớn.
Sai lầm thường gặp
-
Nhầm lẫn giữa lỗi trực tiếp và gián tiếp: Nhiều người tưởng mọi hành vi vi phạm đều dẫn tới đá phạt trực tiếp. Thực tế, các lỗi như phản đối trọng tài, chơi nguy hiểm không tiếp xúc chỉ bị xử phạt gián tiếp.
-
Cho rằng lỗi nhẹ không bị phạt: Luật không căn cứ vào hậu quả (ví dụ chấn thương) mà dựa trên hành vi. Một cú tắc bóng trượt hoàn toàn nhưng thiếu kiểm soát vẫn có thể bị thẻ đỏ nếu được xem là dùng lực quá mức.
-
Tin rằng VAR sẽ “thay đổi mọi lỗi”: VAR chỉ can thiệp trong 4 tình huống trọng yếu (bàn thắng, thẻ đỏ trực tiếp, phạt đền, nhận nhầm thẻ), không xử lý tất cả lỗi trên sân.
Một trong những thắc mắc phổ biến của người xem là sự khác biệt giữa lỗi trực tiếp và lỗi gián tiếp. Về cơ bản, lỗi trực tiếp là những hành vi vi phạm có yếu tố va chạm vật lý rõ ràng, như đá, đẩy, kéo hoặc tắc bóng nguy hiểm. Khi xảy ra trong vòng cấm, những lỗi này có thể dẫn đến phạt đền. Trong khi đó, lỗi gián tiếp thường không có va chạm, điển hình như phản đối quyết định trọng tài, chơi nguy hiểm mà không tiếp xúc, hoặc dùng lời lẽ, cử chỉ không phù hợp.
Vậy khi nào một pha phạm lỗi dẫn đến thẻ đỏ trực tiếp? Điều này xảy ra nếu hành vi của cầu thủ bị đánh giá là sử dụng lực quá mức hoặc mang tính bạo lực, chẳng hạn như đánh nguội hay tắc bóng bằng hai chân nguy hiểm.
Trong bối cảnh công nghệ VAR ngày càng được sử dụng rộng rãi, nhiều người cũng đặt câu hỏi liệu trọng tài có thể thay đổi quyết định sau khi xem lại băng hình hay không. Câu trả lời là có. VAR có thể hỗ trợ trọng tài chính rút lại thẻ đỏ, hủy phạt đền hoặc sửa đổi các phán quyết quan trọng nếu xác định rằng không có lỗi xảy ra trong tình huống tranh cãi.
Phạm lỗi là khía cạnh cốt lõi trong việc điều hành trận đấu bóng đá. Việc phân biệt đúng sai giữa lỗi trực tiếp, gián tiếp hay thô bạo giúp người xem hiểu rõ hơn về chiến thuật và quyết định trọng tài.
