Bún là món ăn quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam, từ bún chả, bún riêu đến bún bò Huế… Món ăn này vừa dễ chế biến, vừa mang lại cảm giác thanh nhẹ. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể ăn bún một cách thoải mái. Một số nhóm người hoặc tình huống nhất định nên hạn chế, thậm chí kiêng bún để tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
1. Người có vấn đề về dạ dày và đường tiêu hóa
Bún truyền thống được làm từ gạo ngâm, lên men nhẹ, tạo độ chua tự nhiên. Chính tính chất này khiến bún có độ axit cao hơn cơm thông thường mặc dù cùng làm từ gạo. Người đang mắc bệnh viêm loét dạ dày, trào ngược thực quản hay viêm đại tràng dễ bị kích ứng khi ăn bún, đặc biệt là bún để qua đêm. Tính chua và độ lạnh của bún làm dạ dày tăng tiết axit, gây cảm giác đầy hơi, đau rát, thậm chí làm vết loét nặng hơn.
Lời khuyên: Người bị bệnh dạ dày nên ưu tiên ăn cơm hoặc cháo ấm, tránh bún lạnh và chua, nhất là khi đói.
2. Người mắc bệnh thận hoặc có nguy cơ sỏi thận
Bún tươi thường chứa hàm lượng natri nhất định, đặc biệt là nếu được chế biến sẵn từ cơ sở sản xuất không đảm bảo. Người bệnh thận, suy thận hoặc có nguy cơ sỏi thận cần kiểm soát lượng muối và khoáng chất nạp vào cơ thể. Ăn bún nếu ăn kèm nước dùng mặn, nhiều gia vị có thể khiến thận phải làm việc quá sức, dẫn đến tăng huyết áp và tích nước.
Lời khuyên: Nếu muốn thưởng thức, hãy chọn bún ít muối, ít nước dùng, kết hợp nhiều rau xanh để cân bằng dinh dưỡng.
3. Người bị tiểu đường và thừa cân
Bún được làm từ tinh bột gạo, chỉ số đường huyết (GI) cao hơn cơm nguội hoặc gạo lứt. Khi ăn bún, đường huyết tăng nhanh, dễ gây mất kiểm soát cho người mắc tiểu đường. Ngoài ra, bún thường đi kèm nước lèo đậm đà, nhiều dầu mỡ, làm tăng nguy cơ tăng cân.
Lời khuyên: Người tiểu đường nên thay thế bún bằng các loại ngũ cốc nguyên cám, hoặc ăn kèm nhiều chất xơ như rau củ để giảm tốc độ hấp thụ đường.
4. Người bị dị ứng hoặc nhạy cảm với phụ gia
Một số cơ sở sản xuất bún để giữ bún trắng, dai lâu có thể sử dụng phụ gia như hàn the, chất tẩy trắng hoặc chất bảo quản vượt mức cho phép. Người có cơ địa dị ứng, đặc biệt là trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người già, dễ gặp phản ứng như nổi mẩn, ngứa, đau bụng, tiêu chảy khi ăn bún không rõ nguồn gốc.
Lời khuyên: Hãy mua bún ở cửa hàng uy tín, chọn bún có màu trắng tự nhiên, hơi đục và không có mùi hăng hóa chất.
5. Người có hệ miễn dịch yếu hoặc đang sốt
Bún thường được bảo quản ở nhiệt độ phòng, dễ bị nhiễm vi khuẩn nếu để lâu. Người đang sốt, cảm cúm hoặc hệ miễn dịch suy yếu (sau phẫu thuật, đang điều trị bệnh) nếu ăn bún không đảm bảo vệ sinh có thể bị ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy cấp.
Lời khuyên: Trong giai đoạn này, nên ưu tiên các món ăn ấm, dễ tiêu và nấu chín kỹ như cháo, súp.
6. Một số trường hợp đặc biệt khác
Người sau phẫu thuật dạ dày, đường ruột: Bún khó tiêu hơn cơm, có thể gây đầy bụng.
Người ăn kiêng giảm cân khắt khe: Lượng tinh bột cao trong bún dễ làm vượt mức calo hàng ngày.
Người có bệnh gout: Một số món bún có nước dùng nhiều đạm động vật (bún bò, bún chả cá) làm tăng axit uric.
Cách ăn bún an toàn cho sức khỏe
Chỉ mua bún từ cơ sở có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm.
Ưu tiên ăn bún tươi trong ngày, tránh để qua đêm.
Kết hợp nhiều rau xanh, giảm bớt nước dùng nhiều mỡ và gia vị.
Không ăn bún khi bụng quá đói để tránh kích ứng dạ dày.
