Trong kho tàng triết lý dân gian, có nhiều lời dạy của tổ tiên tưởng chừng xưa cũ nhưng lại chứa đựng bài học sâu sắc cho đời sau. Một trong số đó là câu: “Nhà có 3 kiểu người này, sớm muộn cũng khánh kiệt, bại vong”. Liệu trong xã hội hiện đại, lời cảnh báo này còn đúng hay không?
1. Người đàn ông ưa hư danh, sống hưởng thụ
Từ xa xưa, vai trò của người đàn ông trong gia đình được coi là trụ cột, là người gánh vác trách nhiệm kinh tế và tinh thần cho cả nhà. Tuy nhiên, nếu người đàn ông chỉ mải mê chạy theo hư vinh, sống buông thả, lười lao động mà lại thích tiêu xài, ham mê dục vọng thì đó là dấu hiệu cho thấy gia đình sắp đối diện với sóng gió.
Dưới góc nhìn nhân tướng học cổ truyền, người đàn ông có khuôn mặt nhỏ, đôi tai mỏng thường được cho là kém chí tiến thủ, dễ bị cuốn vào lối sống phù phiếm. Dù điều này chưa có cơ sở khoa học chứng minh rõ ràng, nhưng kinh nghiệm dân gian lại nhiều lần cho thấy: gia đình nào có người đàn ông sống buông thả, ít chí tiến thủ thì kinh tế lụn bại, tình cảm rạn nứt chỉ là vấn đề thời gian.
Một người chồng không làm tròn trách nhiệm, suốt ngày chạy theo hình thức, sẽ đẩy vợ con vào cảnh bấp bênh. Câu nói “Lấy nhầm chồng, khổ ba đời” không phải là không có lý.
2. Phụ nữ thích tiêu xài, không biết vun vén
Gia đình muốn vững bền, thì người phụ nữ đóng vai trò không nhỏ trong việc giữ gìn và phát triển tài sản. Trong xã hội xưa – và phần nào vẫn đúng đến ngày nay – người phụ nữ chính là “tay hòm chìa khóa”, là người quán xuyến chi tiêu, lo toan việc trong ngoài.
Theo quan niệm dân gian, người có miệng rộng – đặc biệt là phụ nữ – thường được gắn với tính cách phóng khoáng, dễ chi tiêu quá tay, khó giữ của. Nếu người vợ không biết tiết chế mua sắm, không có khả năng quản lý tài chính, hoặc thậm chí trốn tránh trách nhiệm nội trợ, thì của cải trong nhà dẫu nhiều mấy cũng nhanh chóng tiêu tan.
Một gia đình có người phụ nữ chỉ biết hưởng thụ mà không biết vun vén, thì chẳng khác nào một con thuyền không người chèo chống – trước sau gì cũng trôi dạt giữa dòng đời.
3. Con cái lười học, thiếu chí tiến thủ
Con cái chính là tương lai của mỗi gia đình. Một thế hệ mới có học thức, có ý chí vươn lên không chỉ giúp gia đình thoát khỏi nghèo khó, mà còn làm rạng danh tổ tiên. Ngược lại, nếu con cái chỉ biết ăn chơi, thiếu trách nhiệm, không chịu học hành thì dù cha mẹ có tích lũy được bao nhiêu tài sản cũng không tránh khỏi ngày suy bại.
Người xưa từng nói: “Giàu ba họ, khó ba đời” – ý chỉ sự giàu sang nếu không được kế thừa và gìn giữ bởi những người con xứng đáng thì sớm muộn cũng tiêu tán. Một đứa trẻ không có chí, không chịu rèn luyện sẽ trở thành gánh nặng, thậm chí là nguyên nhân khiến cả dòng tộc đi xuống.
Trong lịch sử, không thiếu những câu chuyện thương tâm khi những gia đình từng quyền quý chỉ vì sinh ra “nghịch tử” mà rơi vào cảnh trắng tay, tan nát. Đó chính là lý do vì sao việc giáo dục con cái luôn là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định và phát triển lâu dài của một gia đình.
Tuy xã hội ngày nay đã thay đổi nhiều, nhưng những giá trị đạo đức và bài học từ lời răn dạy của tổ tiên vẫn giữ nguyên tính thời sự. Ba kiểu người – người đàn ông hư danh, người phụ nữ không biết vun vén, và con cái thiếu chí tiến thủ – nếu cùng tồn tại trong một gia đình, thì nền móng ấy dù có vững đến đâu cũng khó trụ nổi trước thử thách cuộc đời.
Giữ gìn gia phong, vun đắp nhân cách và giáo dục thế hệ kế tiếp vẫn luôn là chìa khóa để mỗi gia đình hưng thịnh, bền vững qua thời gian.
