Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, mang đến nhiều thay đổi lớn trong chế độ hưu trí – từ điều kiện nghỉ hưu đến cách tính lương hưu và trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Dưới đây là toàn cảnh chi tiết về các chính sách này.
1. Điều kiện được hưởng lương hưu từ 1/7/2025
Theo Điều 64 Luật BHXH năm 2024, từ tháng 7/2025, người lao động đủ điều kiện để lĩnh lương hưu khi đáp ứng hai yếu tố cơ bản:
- Đóng BHXH bắt buộc ít nhất 15 năm, giảm so với quy định cũ là 20 năm
- Đạt tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tại Điều 169 Bộ luật Lao động 2019:
- Đối với lao động nam: hiện tại là 61 tuổi 3 tháng (năm 2025), tăng dần đến 62 tuổi vào năm 2028.
- Đối với lao động nữ: hiện tại là 56 tuổi 8 tháng, tăng dần đến 60 tuổi vào năm 2035
Ngoài ra, những người làm công việc nặng nhọc, độc hại hoặc có suy giảm khả năng lao động có thể nghỉ hưu sớm hơn (nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi chuẩn). Trái lại, chuyên gia có thể nghỉ muộn hơn tối đa 5 năm.
2. Cách tính mức lương hưu hàng tháng
Luật BHXH 2024 chỉnh sửa cơ chế tính lương hưu để phù hợp với điều kiện 15 năm đóng BHXH tối thiểu:
Lao động nam:
Đóng đủ 15 năm: hưởng 40% mức bình quân tiền lương đóng BHXH.
- Từ năm thứ 16 đến năm 20: tăng 1% mỗi năm.
- Từ năm thứ 21 trở đi: tăng 2% mỗi năm, tối đa 75%
Lao động nữ:
Đóng đủ 15 năm: hưởng 45%.
- Từ năm 16 trở đi: tăng 2% mỗi năm, tối đa 75%
Lao động nam đóng BHXH dưới 20 năm (từ 15‑19 năm) sẽ hưởng 40% + 1%/năm vượt mức 15 năm.
Mức bình quân tiền lương đóng BHXH được tính dựa trên lịch sử đóng, tùy thuộc thời điểm bắt đầu tham gia:
- Trước 1995: bình quân 5 năm cuối.
- 1995–2000: 6 năm cuối.
- 2001–2006: 8 năm cuối.
- 2007–2015: 10 năm cuối.
- 2016–2019: 15 năm cuối.
- 2020–2024: 20 năm cuối.
- Từ 2025 trở đi: bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH
3. Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu
Luật BHXH 2024 bổ sung quy định mới tại Điều 68, với hai dạng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu:
Trường hợp 1: Người đã đủ điều kiện nghỉ hưu và thực hiện thủ tục nghỉ ngay, được hưởng trợ cấp 0,5 tháng bình quân tiền lương cho mỗi năm đóng vượt quá ngưỡng tối đa (nam: 35 năm, nữ: 30 năm)
Trường hợp 2: Người đủ điều kiện nghỉ nhưng tiếp tục đóng BHXH, sẽ được hưởng trợ cấp 2 tháng bình quân tiền lương cho mỗi năm đóng vượt quá kể từ khi đủ tuổi đến khi nghỉ hưu – mức hỗ trợ gấp 4 lần so với luật cũ
Ví dụ: một lao động nam đóng đủ 40 năm, với mức bình quân tiền lương là 7 triệu đồng/tháng, nếu nghỉ ngay thì trợ cấp một lần = (40 – 35) x 0,5 x 7 triệu = 17,5 triệu đồng
4. Thời điểm bắt đầu nhận lương hưu
Theo Điều 69 Luật BHXH 2024, thời điểm hưởng lương hưu sẽ là:
Ngày đầu tiên của tháng liền kế tiếp sau khi đáp ứng đủ điều kiện về tuổi và đóng BHXH, đồng thời hợp đồng lao động chấm dứt hoặc có văn bản yêu cầu hưởng chế độ hưu trí
Trường hợp đóng BHXH tự nguyện, thời điểm hưởng lương tính từ tháng sau khi đủ điều kiện và có yêu cầu hưởng lương
5. Những điểm nổi bật khác
Luật BHXH 2024 giảm thời gian đóng tối thiểu cho cả nam và nữ chỉ còn 15 năm, mở rộng đối tượng được hưởng chế độ hưu trí
- Mức đóng BHXH bắt buộc từ 1/7/2025 là 8% cho chế độ hưu trí – tử tuất (người lao động đóng 10,5% tổng mức BHXH)
- Chính sách trợ cấp xã hội mới: người từ 75 tuổi trở lên không hưởng lương hưu được nhận 500.000 đ/tháng. Người 70–75 tuổi thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo cũng được hưởng
