Về mặt chiến thuật, Ngoại hạng Anh đang ở trong một trạng thái biến đổi thực sự. Sau bốn năm liên tiếp thống trị với một phong cách dựa trên kiểm soát bóng, Manchester City của Pep Guardiola đã tụt xuống vị trí thứ ba với 71 điểm trong mùa giải 2024/25.
Trong khi đó, Liverpool đã lên ngôi vô địch một cách thuyết phục ngay trong mùa giải đầu tiên dưới thời Arne Slot, với đội bóng của ông gây dựng được danh tiếng về sự linh hoạt và khả năng thích nghi. Họ có 25 trận thắng và chỉ thua hai lần trong 34 trận đầu tiên, thời điểm chiếc cúp đã nằm chắc trong tay.
Trong khi đó, Nottingham Forest cho thấy có thể giành vé dự cúp châu Âu với chiến lược phòng ngự phản công cổ điển, trong khi năm thứ hai liên tiếp, cả ba đội mới thăng hạng đều bị xuống hạng. Vậy chúng ta có thể mong đợi điều gì từ mùa giải 2025-26? Những xu hướng chiến thuật nào sẽ định hình giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh?
1 - Cuộc chiến hành lang biên
Mùa giải trước, các câu lạc bộ hàng đầu châu Âu nhận ra rằng họ không cần phải sao chép Man City, Chelsea hay Arsenal bằng cách kéo hậu vệ biên vào trung tuyến. Trên thực tế, những câu lạc bộ này thậm chí còn thành công hơn với các hậu vệ biên liên tục chạy chỗ vượt qua tiền vệ cánh để tấn công.
Milos Kerkez là cầu thủ duy nhất trong giải đấu thực hiện hơn 100 lần chồng biên và hơn 100 lần chạy chỗ – điều này rất phù hợp với cách tiếp cận trực diện khi có bóng của Bournemouth.
Việc anh gia nhập Liverpool vào mùa hè này biến hậu vệ người Hunagry thành một phiên bản trẻ hơn của Andy Robertson. "Cậu ấy là một cầu thủ nhờ thể trạng, có mặt rất nhiều lần ở khu vực một phần ba sân cuối cùng với bóng trong tầm kiểm soát để thực hiện những quả tạt" HLV Andoni Iraola của Bournemouth chia sẻ.
Tương tự, sự xuất hiện của Jeremie Frimpong từ Bayer Leverkusen có nghĩa là Slot có thể triển khai các hậu vệ biên dâng cao ở cả hai cánh.
Các cặp hậu vệ biên của Newcastle United là Lewis Hall và Tino Livramento thường xuyên thực hiện các pha chạy chỗ từ dưới lên. Các cầu thủ đáng chú ý khác bao gồm Daniel Munoz (Crystal Palace), Aaron Wan-Bissaka (West Ham United), Michael Kayode (Brentford) và Lucas Digne (Everton).
2 - Cuộc chiến khu trung tuyến
Các cuộc chiến ở khu trung tuyến đang thay đổi. Chúng ta thấy điều đó ở các tình huống phát bóng từ thủ môn, khi các đội thường triển khai bóng với sáu cầu thủ gần khung thành của mình và bố trí bốn cầu thủ ở giữa sân, tạo ra một khoảng trống ở trung tâm hàng tiền vệ vì đối thủ thường xuyên pressing kèm người.
Trong các tình huống kiểm soát bóng, các khối phòng ngự 4-4-2 ở giữa sân ngày càng phổ biến, để kèm người ở trung tâm hàng tiền vệ.
Do đó, các đường chuyền ngắn qua trung tuyến có rủi ro cao hơn. Mùa giải 2025/26 có khả năng chứng kiến nhiều tiền vệ trung tâm chơi lùi sâu hơn. Ví dụ điển hình là Sandro Tonali của Newcastle chơi ở vai trò đó, cho phép hậu vệ phải Kieran Trippier dâng cao và tạo ra tình huống hai chọi một trước hậu vệ trái của Ipswich Town.
Khi Rodri chấn thương trong phần lớn mùa giải trước, Bernardo Silva đã sử dụng chiến thuật này khi cần thiết để đối phó với các khối phòng ngự giữa sân. Mateo Kovacic cũng hoạt động tương tự cho Guardiola.
3 - Các tình huống cố định
Có một nghịch lý là ngay cả khi các câu lạc bộ tập trung và đầu tư vào các tình huống cố định, các chiến thuật lại đang quay trở lại với những gì cơ bản. Mùa giải vừa qua, 60% tổng số quả phạt góc là những cú sút xoáy vào trong, tăng từ 41% trong mùa 2018/19.
Các quả phạt góc ngắn vẫn khá nhất quán, trong khi các cú sút xoáy ra ngoài thực sự đã lỗi thời. Ngoại hạng Anh chuyển sang các quả phạt góc xoáy vào trong.
Các đội phần lớn sao chép cách tiếp cận của Arsenal và Aston Villa, hai trong số những câu lạc bộ Ngoại hạng Anh đầu tiên thuê các huấn luyện viên tình huống cố định, những người có xu hướng tập trung cầu thủ vào khu vực 6m và đưa bóng xoáy vào thủ môn đối phương.
Everton liên tục gây ra vấn đề cho các đội bóng với kiểu thực hiện này dưới thời Sean Dyche. Tương tự, các quả ném biên dài cũng đã tăng đều đặn trong bốn năm qua: có 279 quả ném biên vào vòng cấm vào 2020/21.
Mùa giải trước, con số này là 501 quả ném biên và 20 bàn thắng từ ném biên. Brentford của Thomas Frank là đội dẫn đầu với 103 quả ném biên vào vòng cấm và sáu bàn thắng từ ném biên. Frank, hiện là HLV của Tottenham Hotspur, có thể sẽ làm cho chiến thuật này trở nên phổ biến hơn nếu Gà trống tiếp tục sử dụng nó.
4 - Sơ đồ 3-4-2-1
Chelsea vào mùa giải 2016/17 là đội cuối cùng giành chức vô địch Ngoại hạng Anh với một biến thể của sơ đồ 3-4-3. Man City đã chuyển sang sơ đồ này rất nhiều vào mùa 2022/23 nhưng nhìn chung, đã có một sự đồng nhất của sơ đồ 4-3-3 trong số các đội mạnh nhất giải đấu.
Tuy nhiên, sơ đồ 3-4-2-1 đang dần quay trở lại. Đây là sơ đồ ưu tiên của Ruben Amorim tại Manchester United và Oliver Glasner tại Crystal Palace – cả hai đều đã thành công với nó tại các câu lạc bộ cũ của họ là Sporting CP và Eintracht Frankfurt.
Amorim và Glasner, cả hai đều là những người đam mê 3-4-2-1. Sơ đồ này cho phép họ đưa một wing-back lên tuyến trên và có hai số 10 có thể kẹp các hậu vệ biên đối phương, đồng thời chơi gần với số 9 của họ.
Đây có thể là công thức cho nhiều đội hơn, đặc biệt là các đội mới thăng hạng cần một nền tảng phòng ngự vững chắc. Với rất nhiều đội phòng ngự với bốn hậu vệ, một hệ thống wing-back có thể là một cách tương đối đơn giản để áp đảo đối thủ và tạo ra một hàng công năm người.
5 - Phản công
Ngoại hạng Anh đã giành vương miện của Bundesliga mùa giải trước về mặt thống kê, là giải đấu có số lượng tình huống phản công nhiều nhất trong số các giải đấu lớn của châu Âu.
Sau 54 bàn thắng đến từ phản công nhanh trong mùa 2021/22, ba chiến dịch gần đây đã chứng kiến 87, 83 và, gần đây nhất, 112 bàn thắng. Các cú sút, bàn thắng và chỉ số xG từ phản công nhanh đang ở mức cao nhất trong bảy năm qua ở Ngoại hạng Anh.
Liverpool, Tottenham Hotspur và Arsenal là những đội hàng đầu về ghi bàn từ phản công nhanh mùa trước – đây không còn là một chiến thuật của đội chiếu dưới.
"Mọi người đang nói về những gì chúng tôi làm với bóng, ghi bàn, nhưng khi bạn nhìn vào pressing tầm cao của chúng tôi, cách chúng tôi giành lại bóng, đối thủ gặp rất nhiều khó khăn," đội trưởng Arsenal Martin Odegaard nói vào tháng 3 năm 2024.
Chúng ta mong đợi sẽ thấy pressing tầm cao quyết liệt hơn vào mùa giải 2025/26 có thể có nhiều pha phạm lỗi chiến thuật hơn, và các huấn luyện viên sẽ tập trung vào kế hoạch, sẵn sàng phản pressing nếu có một tình huống mất bóng.
Kết luận
Những xu hướng chiến thuật mới cho thấy Ngoại hạng Anh đang liên tục tiến hóa, đòi hỏi các đội bóng phải không ngừng thích nghi và đổi mới. Từ sự trỗi dậy của các hậu vệ biên, việc các tình huống cố định trở lại với những phương pháp cơ bản, sự quay lại của sơ đồ 3-4-2-1 cho đến sự gia tăng mạnh mẽ của lối đá phản công, tất cả đều hứa hẹn một mùa giải 2025/26 đầy sôi động, khó lường và cạnh tranh hơn bao giờ hết.
