Ung thư đại tràng, một trong những căn bệnh ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu, đang ngày càng trở thành mối lo ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư đại tràng đứng thứ ba về tỷ lệ mắc và là nguyên nhân gây tử vong cao thứ hai trên thế giới. Mặc dù phần lớn các trường hợp xảy ra ở người từ 50 tuổi trở lên, nhưng xu hướng trẻ hóa của căn bệnh này cũng đang được ghi nhận. Vậy, đâu là thủ phạm chính góp phần vào sự phát triển của căn bệnh nguy hiểm này? Một nghiên cứu mới vừa công bố trên tạp chí Nature Microbiology đã chỉ ra rằng chế độ ăn uống - yếu tố quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày - có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn chúng ta nghĩ.
Chế độ ăn ít carbohydrate - "Con dao hai lưỡi" cho sức khỏe đường ruột
Trong những năm gần đây, chế độ ăn ít carbohydrate (low-carb) đã trở thành xu hướng giảm cân được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, nghiên cứu mới từ Đại học Toronto, Canada, đã đặt ra câu hỏi đáng suy ngẫm: Liệu chế độ ăn này có thực sự an toàn?
Theo Giáo sư - Tiến sĩ Alberto Martin, Trưởng khoa Miễn dịch học tại Đại học Toronto, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên chuột để đánh giá tác động của ba chế độ ăn khác nhau: chế độ ăn bình thường, chế độ ăn ít carbohydrate và chế độ ăn phương Tây (nhiều chất béo và đường). Kết quả thu được khá bất ngờ: chế độ ăn ít carbohydrate có thể kích hoạt sự phát triển của chủng vi khuẩn E. coli sản sinh hợp chất colibactin - một chất gây tổn thương ADN và thúc đẩy sự hình thành polyp trong ruột kết, giai đoạn tiền ung thư.
Điều gì khiến chế độ ăn ít carbohydrate trở nên nguy hiểm? Các nhà nghiên cứu giải thích rằng việc thiếu hụt chất xơ trong chế độ ăn này không chỉ làm tăng tình trạng viêm nhiễm trong ruột mà còn thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn E. coli sản xuất colibactin phát triển mạnh mẽ. Đây là một phát hiện đáng báo động, đặc biệt khi chế độ ăn low-carb vẫn đang được quảng bá rộng rãi như một phương pháp giảm cân hiệu quả.
Chuyên gia Việt Nam nói gì về mối liên hệ giữa chế độ ăn và ung thư?
Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, tôi đã tìm đến ý kiến của ThS.BS Nguyễn Thị Minh Hương, chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội. Trong một bài phỏng vấn trên báo VnExpress, bác sĩ Minh Hương nhấn mạnh rằng chế độ ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư đại tràng.
"Chất xơ là 'người bạn' thân thiết của hệ tiêu hóa. Khi thiếu chất xơ, quá trình tiêu hóa bị ảnh hưởng, dẫn đến tích tụ các chất độc hại trong ruột. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ viêm nhiễm mà còn tạo môi trường thuận lợi cho các loại vi khuẩn gây hại phát triển," bác sĩ Hương giải thích. Bà cũng khuyến cáo rằng việc áp dụng các chế độ ăn kiêng không cân bằng, đặc biệt là cắt giảm hoàn toàn một nhóm chất dinh dưỡng nào đó, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe lâu dài.
Giải pháp nào để bảo vệ sức khỏe đường ruột?
Dù nghiên cứu trên được thực hiện trên chuột, các nhà khoa học tin rằng kết quả này có thể cung cấp những gợi ý quan trọng cho con người. Đối với những người mắc Hội chứng Lynch - một tình trạng di truyền làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, các nhà nghiên cứu khuyến nghị tránh xa chế độ ăn ít carbohydrate hoặc sử dụng kháng sinh để loại bỏ vi khuẩn E. coli sản xuất colibactin.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều u ám. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc bổ sung chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan inulin, có thể giúp giảm tác hại của chế độ ăn ít carbohydrate. Inulin không chỉ kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn E. coli mà còn cải thiện sức khỏe đường ruột, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao như người mắc bệnh viêm ruột.
Giáo sư Martin bày tỏ hy vọng rằng những phát hiện này sẽ nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của chế độ ăn cân bằng. Ông nhấn mạnh: "Chúng ta cần hiểu rằng không có chế độ ăn nào phù hợp với tất cả mọi người. Mỗi cá nhân cần lắng nghe cơ thể mình và điều chỉnh chế độ ăn sao cho phù hợp."
Lời khuyên dành cho bạn đọc
Vậy, làm thế nào để bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ ung thư đại tràng? Dưới đây là một số lời khuyên đơn giản nhưng hiệu quả:
- Ưu tiên chất xơ: Hãy thêm nhiều rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt vào thực đơn hàng ngày. Chất xơ không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn giúp duy trì cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
- Hạn chế thịt chế biến sẵn: Các loại thịt chế biến như xúc xích, thịt nguội chứa nhiều chất bảo quản có thể gây hại cho sức khỏe.
- Kiểm soát cân nặng và tập thể dục thường xuyên: Béo phì và lối sống ít vận động là những yếu tố nguy cơ cao đối với ung thư đại tràng.
- Thận trọng với các chế độ ăn kiêng: Trước khi áp dụng bất kỳ chế độ ăn nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng sức khỏe là tài sản quý giá nhất. Những lựa chọn nhỏ trong chế độ ăn uống hôm nay có thể mang lại những tác động lớn đến sức khỏe trong tương lai. Đừng quên lắng nghe cơ thể mình và luôn ưu tiên những thực phẩm lành mạnh, tự nhiên.
