Bạch đậu khấu có vị cay, thơm dịu nên thường được dùng làm nguyên liệu nấu ăn hoặc làm món tráng miệng. Được mệnh danh là "bà hoàng của gia vị" giúp món ăn thêm phần hấp dẫn, bạch đậu khấu còn có nhiều lợi ích đối với sức khỏe của con người.
Đặc điểm và nguồn gốc của bạch đậu khấu
Bạch đậu khấu tên khoa học là Amomum cardamomum L. Được biết đến với những tên khác như bạch khấu nhân, bạch khấu xác, đa khấu, đới xác khấu, đậu khấu...
Cây bạch đậu khấu là loài thảo dược mọc hoang trong tự nhiên, trồng nhiều các 1 số nước như Việt Nam, Thái Lan, Lào, Nam Mỹ...
Ở Việt Nam, cây mọc ở vùng núi cao, khí hậu mát mẻ như Lào Cai, Cao Bằng,... Loài cây thảo này cao khoảng 2-3m, sống lâu năm. Rễ mọc bò, lá mọc thành 2 dãy. Cụm hoa mọc thành bông, hoa màu trắng.
Bạch đậu khấu phân bố tự nhiên tại những vùng núi cao có khí hậu mát mẻ như Lào Cai, Sơn La, Tuyên Quang, Cao Bằng…
Quả bạch đậu khấu nhìn khá lạ. Quả có hình cầu và vỏ nhăn nhăn. Quả khía dọc, lúc chin màu nâu trắng còn hạt thì có tinh dầu thơm. Quả bạch đậu khấu gọi là khấu mễ (khấu nhân), chứa từ 20-30 hạt, mùi thơm vị cay.
Mùa thu là lúc thu hái quả. Thường sẽ hái cây trên 3 năm, quả được hái lúc còn ở giai đoạn chuyển sang vàng xanh (gần chín). Sau khi hái phơi khô trong bóng râm. Hoặc phơi khô xong bỏ cuống rồi xông diêm sinh tới khi vỏ trắng, cất đi dùng dần. Lúc dùng thì chỉ lấy nhân, bỏ vỏ và giã nát.
Giá trị cà tiềm năng của bạch đậu khấu
Hiện nay, bạch đậu khấu không chỉ phục vụ nhu cầu nội địa mà còn là mặt hàng xuất khẩu tiềm năng. Với giá bán cao, nhiều hộ dân miền núi đã chọn bạch đậu khấu làm cây chủ lực, tạo nguồn thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Ngoài ngành gia vị, bạch đậu khấu còn được sử dụng trong dược phẩm và chăm sóc sức khỏe nhờ thành phần kháng khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa, giảm buồn nôn, trị đau họng và cải thiện hơi thở. Đây là lý do sản phẩm này được các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ và Trung Đông ưa chuộng.
Các chuyên gia nhận định, với điều kiện tự nhiên thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có thể mở rộng vùng trồng bạch đậu khấu theo hướng hữu cơ, kết hợp chế biến sâu để nâng giá trị.
Công dụng đa dạng của bạch đậu khấu
Hạt bạch đậu khấu là gia vị quen thuộc trong nhiều món ăn Á – Âu, đồng thời là nguyên liệu cho sản xuất bánh kẹo, kẹo cao su nhờ mùi thơm tự nhiên.
Theo y học cổ truyền, bạch đậu khấu có vị cay, tính ấm, giúp kích thích tiêu hóa, trị ho, giảm nấc cụt, làm dịu buồn nôn.
Loại dược liệu này giúp tăng cường nhu động ruột, tăng tiết dịch vị, ngăn tình trạng ruột lên men không bình thường và chống buồn nôn. Bên cạnh đó, nó còn giúp chống nấm, hạ sốt, giãn cơ trơn, hạ huyết áp ở người cao huyết áp rất tốt.
Theo đông y, bạch đậu khấu vị cay, tính ấm, có tác dụng hành khí, hóa thấp, ôn trung, cầm nôn. Trong đời sống thì bạch đậu khấu được dùng làm gia vị vì mùi dễ chịu hoặc dùng làm thuốc chữa nhiều bệnh hiệu quả.
