Thông tin đầy đủ về cây xáo tam phân
Xáo tam phân (tên khoa học Paramignya Trimera) là cây gỗ nhỏ, dạng dây leo, vỏ màu nâu vàng, thân dài trên 5m, đường kính 8-12cm. Thân và cành có nhiều gai nhọn. Lá đơn, mép cong xuống dưới, có hình thuôn hẹp. Phiến lá dày có mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt. Phần gỗ của thân hơi cứng, màu vàng. Phần gỗ của rễ màu đậm hơn. Các bộ phận của cây đều chứa tinh dầu, nhiều nhất ở rễ, mùi thơm dịu. Cây rất ít khi ra hoa.
Vị thuốc xáo tam phân còn gọi là "đơn diệp đằng thích" (cây thân leo một lá có gai). Loại cây này phân bố nhiều ở khu vực Nam Trung bộ, chủ yếu ở Khánh Hòa và một phần tại Phú Yên, Ninh Thuận, khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu… Cây có khả năng tái sinh tự nhiên bằng chồi từ rễ, thường thu hái vào mùa khô.
Xáo tam phân vị hơi đắng có pha vị ngọt, tính bình hơi mát, mùi thơm dễ chịu, không độc, vào tâm, can, tỳ, phế, thận, tâm bào. Theo Viện Dược liệu (Bộ Y tế), thành phần hóa học của cây gồm có flavonoid, saponin, alcaoid, chủ yếu là courmarin và triterpenoid. Các thí nghiệm cho thấy, cây thuốc có tác dụng ức chế viêm gan cấp và 5 dòng tế bào ung thư.
Cách phân biệt xáo tam phân thật với các cây thuốc khác
Bằng mắt thường dễ dàng phân biệt xáo tam phân thật với một số loại cây thuốc khác đang được làm giả xáo tam phân bằng một số chi tiết sau:
- Xáo tam phân thật: có rễ màu nâu đất.
- Xáo tam phân giả rễ có màu hơi trắng.
- Lá xáo tam phân thật thuôn dài to bằng ngón tay người và bo tròn ở đầu lá.
- Xáo tam phân giả thì lớn hơn và đầu lá nhọn.
- Bên trong rễ xáo tam phân thật có màu vàng và mùi thơm như sâm.
- Xáo tam phân giả có màu trắng mờ, hoặc màu đục không thơm hoặc có mùi hơ hắc.
- Việc so sánh phân biệt xáo tam phân dễ dàng khi nó có còn cả rễ và lá.
Lương y Trần Văn Linh (Kim Liên, Kim Thành, Hải Dương) khuyến cáo người dân cần có những hiểu biết cơ bản về cách sử dụng và tác dụng của cây xáo tam phân, bên cạnh đó không nên sử dụng thuốc mà chưa có sự hướng dẫn của các bác sĩ, đặc biệt khi dùng thuốc phải tìm mua tại các cơ sở uy tín, không nên tin vào những lời rao bán không có cơ sở về cây xáo tam phân. Nhằm giúp bệnh nhân tránh phải dùng xáo tam phân giả ảnh hưởng tới sức khỏe, đồng thời hỗ trợ cho các bệnh nhân nghèo mắc bệnh nan y được dùng đúng thuốc phía nhà thuốc sẽ hỗ trợ tư vấn đầy đủ về công dụng, cũng như địa chỉ cung cấp xáo tam phân uy tín. Mọi thông tin liên hệ: 0969 155 692. Người bệnh có thể tham khảo 1 vài cách sử dụng cây xáo tam phân như sau:
Sơ chế: Xắt lát, sao vàng, hạ thổ 15-20 phút, rửa qua nước cho sạch (không nên rửa kỹ) trước khi đem sắc thuốc.
Sắc lần 1: Với người thể trạng tốt, sử dụng 2 lít nước sắc với 100gr rễ tươi (tương đương 50g rễ đã sấy khô). Sắc còn một lít nước thì có thể sử dụng được, uống khi còn ấm, nên bảo quản nước trong bình thủy, không để trong tủ lạnh hay dùng khi nước còn nguội.
Sắc lần 2: Sau khi dùng hết nước sắc lần một, tiếp tục sắc lần 2 bằng cách cho thêm 1,5 lít nước sắc tới khi còn khoảng một lít thì sử dụng.
Lưu ý: Đối với người thể trạng yếu nên sử dụng với liều lượng thấp hơn trong 3-5 ngày đầu, sau đó mới dùng bình thường như trên. Các bệnh nhân có tiền sử tim mạch, tỳ vị kém, cũng cần lưu ý khi sử dụng.
