Trong thế giới thực vật hoang dại, có những loài cây tuy nhỏ bé, mọc ven đường hay góc vườn nhưng lại sở hữu giá trị dinh dưỡng và dược tính đáng kinh ngạc. Một trong số đó chính là cây chua me đất – loài cỏ dại tưởng chừng vô danh nhưng lại trở thành đặc sản dân dã và vị thuốc quý trong Đông y. Từ một loại rau mọc hoang, chua me đất đang dần được công nhận là thực phẩm xanh tốt cho sức khỏe.
Cây chua me đất là gì?
Cây chua me đất (tên khoa học: Oxalis corniculata), dân gian còn gọi là rau chua đất, cỏ me, chua me đất lá tím tùy vào từng vùng miền. Đây là loài thân thảo, mọc sát mặt đất, có lá hình tim, thường mọc thành cụm. Lá có vị chua tự nhiên đặc trưng do chứa acid oxalic, tạo cảm giác lạ miệng và rất được ưa chuộng trong các món ăn dân dã.
Chua me đất thường thấy ở ven đường, bờ ruộng, vườn nhà hoặc mọc xen lẫn trong các luống rau. Tuy không được trồng đại trà nhưng nhiều người dân vùng quê vẫn hái về ăn sống, nấu canh hoặc làm gỏi. Không chỉ là rau ăn, chua me đất còn được dùng trong các bài thuốc trị bệnh từ xa xưa.
Thành phần dinh dưỡng và hoạt chất có công dụng sức khỏe
Theo các nghiên cứu khoa học, chua me đất chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe như:
Vitamin C, A, E: Tăng sức đề kháng, chống oxy hóa.
Chất xơ: Hỗ trợ tiêu hóa, ngăn táo bón.
Acid oxalic tự nhiên: Tạo vị chua đặc trưng, kích thích ăn ngon miệng.
Flavonoid, alkaloid, tannin: Có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn và hỗ trợ điều trị bệnh lý.
Chính vì những thành phần này, cây chua me đất không chỉ là món rau dân dã mà còn được đánh giá cao về giá trị y học.
Những công dụng bất ngờ của cây chua me đất
1. Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Vào mùa hè nóng bức, chua me đất là lựa chọn lý tưởng để nấu canh giải nhiệt. Vị chua tự nhiên của lá giúp làm mát gan, thanh lọc độc tố, hỗ trợ thận và làm dịu cơ thể. Dân gian còn dùng lá tươi giã nát lấy nước uống để hạ sốt hoặc chữa cảm nóng nhẹ.
2. Hỗ trợ tiêu hóa, chống táo bón
Chua me đất có lượng chất xơ cao, giúp kích thích tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột. Người dân thường ăn sống vài lá hoặc nấu canh chua me đất để chữa đầy hơi, khó tiêu, đặc biệt hiệu quả sau những bữa ăn nhiều đạm hoặc dầu mỡ.
3. Giảm viêm, kháng khuẩn
Nhờ chứa flavonoid và tannin, cây chua me đất có tính kháng viêm, kháng khuẩn tự nhiên. Đông y dùng cây này giã nát đắp lên vùng da bị mẩn đỏ, côn trùng cắn hoặc viêm nhẹ. Nước sắc từ cây còn được dùng để súc miệng trị viêm họng, loét miệng.
4. Hỗ trợ điều trị bệnh ngoài da
Nhiều người dùng lá chua me đất để tắm gội, trị ghẻ lở, mẩn ngứa, nhờ đặc tính sát khuẩn nhẹ. Một số bà mẹ còn dùng nước lá chua me đất để tắm cho trẻ nhỏ, giúp da sạch, mát và ngừa rôm sảy.
5. Hạ sốt, lợi tiểu
Nước sắc từ toàn cây chua me đất có tác dụng hạ sốt tự nhiên và lợi tiểu. Với những người bị phù nhẹ hoặc bí tiểu, bài thuốc dân gian từ chua me đất giúp cải thiện triệu chứng nhanh chóng mà không gây tác dụng phụ.
6. Hỗ trợ điều trị tiểu đường và huyết áp
Một số nghiên cứu cho thấy, chua me đất có thể giúp hạ đường huyết nhẹ, hỗ trợ người bị tiểu đường tuýp 2. Ngoài ra, khả năng lợi tiểu và thanh lọc máu còn giúp ổn định huyết áp ở những người có nguy cơ cao.
Món ngon dân dã từ chua me đất
Không chỉ là cây thuốc, chua me đất còn trở thành đặc sản ẩm thực trong nhiều vùng quê:
Canh chua me đất nấu tôm, cua, cá: Vị chua thanh kết hợp với hải sản tạo nên món canh hấp dẫn ngày hè.
Gỏi chua me đất: Trộn lá tươi với rau răm, hành tím, tôm khô và nước mắm chua ngọt – món gỏi đơn giản nhưng đậm đà hương vị quê nhà.
Chua me đất xào tỏi: Rau vị chua nhẹ, thơm mùi tỏi, ăn kèm cơm trắng rất đưa miệng.
Ở một số nơi, món chua me đất còn được đưa vào thực đơn các nhà hàng chuyên về ẩm thực bản địa hoặc món chay thanh đạm.
Lưu ý khi sử dụng chua me đất
Dù có nhiều công dụng nhưng không nên lạm dụng chua me đất, nhất là ăn sống quá nhiều vì acid oxalic có thể ảnh hưởng đến thận nếu tích tụ lâu dài. Những người bị sỏi thận, dạ dày yếu nên ăn với lượng vừa phải và tốt nhất nên nấu chín. Phụ nữ mang thai cũng nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng như thuốc.
Từ một loại cỏ dại mọc ven đường, cây chua me đất đã chứng minh được giá trị của mình trong cả ẩm thực và y học dân gian. Với những công dụng bất ngờ như thanh nhiệt, kháng viêm, hỗ trợ tiêu hóa, chữa bệnh ngoài da… loài cây nhỏ bé này xứng đáng được trân trọng và khai thác đúng cách.
Nếu bạn bắt gặp chua me đất mọc hoang trong vườn hay bên đường, đừng vội nhổ bỏ. Biết đâu, đó lại chính là món quà sức khỏe tuyệt vời từ thiên nhiên mà bạn đang cần.
