Trong kỷ nguyên bóng đá hiện đại, nơi lịch thi đấu kín đặc và cầu thủ bị kéo căng giữa nghĩa vụ CLB và trách nhiệm quốc gia, không có điều gì khiến các HLV lo sợ hơn “virus FIFA”. Đó là khoảnh khắc bạn gửi đi một trụ cột cho loạt trận quốc tế – và nhận lại một ca chấn thương đủ lớn để phá hỏng kế hoạch nhân sự cả tháng trời.
Từ Arsenal mất Gabriel trong trận Brazil – Senegal, đến Bayern Munich chứng kiến Alphonso Davies đứt dây chằng gối khi chơi cho Canada, hay Newcastle vừa “tậu” Yoane Wissa đã ngay lập tức phải cho anh dưỡng thương sau đợt hội quân Congo – những ví dụ này không hề hiếm. Và chính sự lặp lại dai dẳng đó buộc FIFA phải tạo ra một cơ chế chia sẻ rủi ro: Club Protection Programme (CPP).
CPP – chiếc “phao cứu sinh” cho các CLB
Năm 2012, trước sức ép của Hiệp hội các CLB châu Âu (ECA), FIFA buộc phải công nhận sự bất hợp lý: CLB trả lương, huấn luyện và bảo vệ cầu thủ, nhưng lại chịu toàn bộ rủi ro khi họ thi đấu cho đội tuyển. CPP ra đời với tư cách như một dạng bảo hiểm quốc tế.
Chương trình có nguyên tắc rõ ràng:
- Chỉ bồi thường nếu cầu thủ nghỉ thi đấu trên 28 ngày
- FIFA chi trả phần lương cơ bản (không gồm thưởng, bản quyền hình ảnh)
- Chi trả tối đa 20.548 euro/ngày – tương đương 7,5 triệu euro/năm
- Áp dụng cho mọi đợt tập trung, mọi thời điểm từ lúc cầu thủ rời CLB đến khi trở lại
Từ mùa 2023–2026, mọi cầu thủ chuyên nghiệp đá cho ĐTQG đều được bảo hiểm. CPP giống như một cam kết: tuyển quốc gia mượn cầu thủ, FIFA chịu trách nhiệm tài chính nếu xảy ra rủi ro.
Nhưng mức bồi thường không dành cho mọi ngôi sao
Giới hạn 20.548 euro/ngày tương đương mức lương được “phủ” tối đa khoảng 120.000 euro/tuần. Điều đó có nghĩa:
- Erling Haaland? Chỉ được bồi thường một phần nhỏ.
- Mohard Salah? CLB phải tự chịu phần lớn mức lương.
- Cristiano Ronaldo tại Al Nassr? Gần như… không thấm vào đâu.
CPP giúp đỡ đa số CLB, nhưng rõ ràng không dành cho những người ở “tầng cao” của bóng đá thế giới. Thêm vào đó, quỹ CPP chỉ có 80 euro triệu mỗi năm; trong kịch bản ít gặp nhưng không phải bất khả thi – một loạt chấn thương hàng loạt khi tập trung ĐTQG – quỹ này có thể không đủ.
Một hạn chế đáng chú ý khác: CPP không áp dụng cho các đội U21 và trẻ. Brentford từng không nhận được đồng nào khi Antoni Milambo rách dây chằng ACL trong màu áo U21 Hà Lan – dù họ mới chi 16 euro triệu để mua anh.
CPP không phải tất cả: còn một “dòng tiền” khác lớn hơn nhiều
Nhiều người nhầm CPP với Club Benefits Programme – chương trình FIFA trả tiền cho các CLB có cầu thủ dự World Cup. Hai cơ chế này tách biệt hoàn toàn.
Ở World Cup 2022, FIFA trả khoảng 10.000 USD/ngày cho mỗi cầu thủ, bất kể họ có thi đấu hay không. Nếu cầu thủ góp mặt từ đầu đến trận chung kết, CLB nhận khoảng 370.000 USD.
Tổng quỹ giải ngân lên tới 209 triệu USD, chia cho 440 CLB trên toàn thế giới. Nhưng con số ấy chỉ là bước khởi động.
Tại World Cup 2026 – giải đấu đầu tiên có 48 đội, dự kiến 26 cầu thủ/đội – FIFA sẽ tăng ngân sách lên 355 triệu USD cho các CLB.
Lần này, cả vòng loại World Cup cũng được tính, nghĩa là các CLB sẽ được hưởng tiền ngay từ hành trình giành vé dự giải.
Có thể nói: nếu CPP là “bảo hiểm rủi ro”, thì Club Benefits Programme lại giống một khoản cổ tức mà FIFA trả cho các CLB để đổi lại việc họ cung cấp nhân lực cho giải đấu lớn nhất hành tinh.
Góc nhìn bình luận: Liệu CPP có thật sự công bằng?
Từ góc độ tài chính, CPP là bước tiến lớn. Nhưng khi đi sâu hơn, những bất cập vẫn tồn tại:
CLB mất người – Nhưng chỉ được bồi thường… tiền lương
Một trung vệ trụ cột chấn thương 3 tháng có thể khiến CLB trả giá bằng thứ hạng, tiền thưởng, vé Champions League – những con số hàng chục triệu bảng. CPP chỉ bù vài trăm nghìn đến vài triệu euro. Tổn thất thực sự vẫn nghiêng về phía CLB.
Siêu sao không bao giờ được bảo vệ đúng mức
Với mức lương 300.000 – 500.000 bảng/tuần, các CLB lớn luôn chịu lỗ khi cầu thủ chấn thương trên tuyển. Điều này khiến nhiều CLB “âm thầm khó chịu”, nhưng không có lựa chọn nào khác ngoài chấp nhận.
Lịch FIFA ngày càng dày – rủi ro tăng, bồi thường không tăng
Dù mật độ thi đấu quốc tế tăng chóng mặt, quỹ CPP từ 2012 đến nay chỉ thay đổi ở mức rất nhỏ.
CPP là cần thiết, nhưng chưa đủ
Trong thế giới bóng đá hiện đại, nơi CLB đầu tư hàng trăm triệu mỗi mùa để xây dựng đội hình, và ĐTQG vẫn là nguồn tự hào dân tộc mà cầu thủ không thể từ chối, “virus FIFA” luôn tồn tại như một phần của cuộc chơi.
CPP giúp xoa dịu nỗi lo nhưng không thể giải quyết toàn diện sự mất cân bằng giữa CLB và đội tuyển.
Câu hỏi “CLB được bồi thường bao nhiêu?” chỉ là bề mặt. Điều đáng nói hơn là: bao giờ bóng đá tìm ra được sự cân bằng thực sự giữa lợi ích CLB và đội tuyển?
Cho đến lúc đó, mỗi đợt tập trung quốc tế vẫn là một canh bạc mà các CLB buộc phải chấp nhận – dù trong lòng đầy lo lắng.
