Khi trong gia đình có cha hoặc mẹ hoặc cả cha mẹ bước vào tuổi nghỉ hưu thì không chỉ cuộc sống của chính họ thay đổi mà cả những người thân xung quanh cũng bị ảnh hưởng. Giai đoạn chuyển giao này, nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng về tâm lý và sinh hoạt, có thể tạo ra không ít rắc rối trong mối quan hệ gia đình. Ba câu chuyện dưới đây là minh chứng rõ nét cho những biến động ấy – từ hụt hẫng, xáo trộn đến hòa hợp, thăng hoa.
1. Cú sốc đầu tiên: "Quên mất là mình đã về hưu"
Một sáng đầu tuần, chị Hương và chồng chuẩn bị đi làm thì thấy bố chồng ăn mặc chỉnh tề, dắt xe ra khỏi cổng. Tưởng ông có việc gì gấp, nhưng vài phút sau ông quay lại, khuôn mặt đầy tiếc nuối. Hóa ra, sau vài chục năm gắn bó với công sở, ông theo thói quen thức dậy sớm, thắt cà vạt và chuẩn bị đi làm – dù hôm qua là ngày đầu tiên chính thức về hưu.
Cú sốc đầu tiên ấy tưởng chỉ là một phút đãng trí, nhưng hóa ra là khởi đầu cho chuỗi ngày tâm lý bất ổn của ông. Ông trở nên trầm tư, dễ cáu gắt, thường xuyên nhắc lại kỷ niệm công sở, thậm chí còn thấy tức giận vì sự lạnh nhạt của đồng nghiệp cũ. “Vừa mới nghỉ hưu đã bị đối xử như người xa lạ” – cảm giác mất đi vai trò xã hội khiến ông bất mãn, rồi vô tình trút giận lên con cháu trong nhà.
Chị Hương phải dành nhiều thời gian để tìm cách giúp bố thích nghi với cuộc sống mới. Cô chủ động khơi gợi lại những sở thích cũ của bố, khuyến khích ông tham gia câu lạc bộ người cao tuổi, đạp xe mỗi sáng, chơi cây cảnh. Sau vài tuần, tinh thần ông dần cải thiện, những bữa cơm gia đình lại trở nên ấm cúng hơn.
Bài học rút ra là: người thân cần chuẩn bị tâm lý cho cha mẹ khi họ bước vào tuổi nghỉ hưu, giúp họ tìm lại ý nghĩa sống mới.
2. Khi sự rảnh rỗi khiến tình thân trở nên căng thẳng
Trường hợp của chị Lan lại là một câu chuyện khác. Mẹ ruột chị sau khi nghỉ hưu có nhiều thời gian rảnh rỗi, thường xuyên lui tới thăm con gái và gia đình thông gia. Ban đầu, bố mẹ chồng chị Lan rất vui vẻ tiếp đón thông gia. Nhưng dần dà, sự có mặt liên tục của mẹ chị cùng với những lời nhận xét, góp ý vô tình khiến không khí gia đình trở nên ngột ngạt.
Hai bà thông gia bắt đầu để ý nhau, rồi lén lút nói những lời không hay. Mẹ chị Lan từng khuyên con gái nên “kiếm tiền ra ở riêng cho thoải mái”, trong khi mẹ chồng thì trút bực dọc lên đầu chị bằng những lời đá xéo. Thậm chí, có thời gian mẹ chị Lan bị hiểu lầm vì hay “buôn chuyện” với hàng xóm, khiến bà buồn lòng, rồi dần rơi vào trạng thái trầm cảm.
May mắn thay, bố chị Lan nhận ra vấn đề và chủ động tìm cho mẹ công việc tình nguyện nhẹ nhàng – một cách để bà cảm thấy mình vẫn hữu ích, vẫn có vai trò trong xã hội. Kể từ đó, bà trở lại vui vẻ, linh hoạt, không còn cảm giác cô đơn hay ganh tị với chồng.
Bài học: Thời gian rảnh rỗi nếu không được lấp đầy bằng những hoạt động ý nghĩa, rất dễ dẫn tới khủng hoảng tâm lý ở người cao tuổi.
3. Biết chuẩn bị trước: Nghỉ hưu là cơ hội để cả nhà gắn bó hơn
Ngược lại, vợ chồng anh Tú lại có trải nghiệm tích cực khi bố mẹ nghỉ hưu. Ngay từ trước khi bố mẹ về hưu, cả gia đình đã cùng nhau bàn bạc, chuẩn bị kỹ lưỡng: nên để ông bà trông cháu hay khuyến khích họ tham gia hoạt động xã hội, du lịch, hoặc tìm công việc phù hợp với sức khỏe?
Sau nhiều lần trao đổi, họ đi đến thống nhất: ông bà sẽ giúp trông cháu nhưng vẫn duy trì sinh hoạt riêng, tham gia các câu lạc bộ, chăm sóc vườn tược để giữ tinh thần vui vẻ. Nhờ sự chuẩn bị kỹ càng đó, không chỉ con cái yên tâm làm việc mà mối quan hệ giữa các thành viên cũng hòa thuận hơn. Ông bà có thời gian vun vén tổ ấm, vợ chồng anh Tú có thêm thời gian riêng tư để gắn kết.
Điều đặc biệt là sau khi nghỉ hưu, cha mẹ anh Tú càng trở nên mặn nồng. Họ dành thời gian du lịch, về quê thăm bạn bè, cùng nhau chăm sóc khu vườn nhỏ phía sau nhà. Sự lạc quan, vui vẻ của ông bà cũng lan tỏa đến con cháu, khiến không khí gia đình luôn nhẹ nhàng và đầm ấm.
Bài học: không chỉ cha mẹ mà cả con cái phải chuẩn bị cho ngày về hưu của cha mẹ.
Nghỉ hưu không phải là dấu chấm hết
Nghỉ hưu là một cột mốc quan trọng, đôi khi gây ra cú sốc tâm lý không chỉ cho người nghỉ hưu mà cả các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên, nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động tạo dựng lại lối sống lành mạnh, tích cực và duy trì kết nối xã hội, thì đây hoàn toàn có thể trở thành giai đoạn “hồi xuân” của đời người.
Thay vì nhìn nghỉ hưu như một “sự kết thúc”, hãy xem đó là khởi đầu mới – để cha mẹ sống chậm lại, chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất, đồng thời tạo cơ hội gắn bó hơn với con cháu. Gia đình cũng cần thấu hiểu, đồng hành, chia sẻ và đặc biệt là tôn trọng sự thay đổi tâm sinh lý ở người cao tuổi. Bởi lẽ, nghỉ hưu không phải là hết, mà là lúc để sống một cách thật sự trọn vẹn.
