Các cụ dạy chẳng sai: "Nghèo khó đến mấy cũng đừng ăn lươn trông trăng", vì sao lại như thế?

Người xưa khuyên con cháu không nên ăn lươn trông trăng vì đây là loại thực phẩm có độc.

Có những câu ca dao dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", thể hiện rằng lươn được xem là một thực phẩm rất bổ dưỡng.

Tuy nhiên, trong dân gian cũng có câu "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ám chỉ rằng không phải loại lươn nào cũng thích hợp để ăn. Một ví dụ điển hình là lươn "trông trăng", loại lươn mà người ta khuyến cáo không nên tiêu thụ. Vậy lươn "trông trăng" là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng khám phá điều này trong bài viết dưới đây!

"Lươn trông trăng" là gì? Liệu có thật sự tồn tại loại lươn này trong tự nhiên?

Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng có kích thước lớn hơn nhiều so với lươn ruộng bình thường, và có hai đặc điểm đặc trưng. Thứ nhất, loại lươn này thường ăn xác động vật chết, chẳng hạn như xác chó, mèo bỏ ngoài đồng. Thứ hai, chúng xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu nhìn lên trăng, nên được gọi là "lươn mặt trăng."

Vì những đặc điểm này, nhiều người tin rằng lươn trông trăng không thể ăn được. Một số vùng còn quan niệm rằng loại lươn này có độc, ăn phải có thể dẫn đến ngộ độc hoặc thậm chí tử vong.

Vậy thực sự có "lươn trông trăng"? Nếu có, làm sao để phân biệt và tránh ăn phải vì nguy hiểm? Theo các ghi chép lịch sử, "lươn trông trăng" lần đầu tiên được nhắc đến từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, qua câu chuyện về một chàng trai ăn phải lươn này và chết vì ngộ độc. Từ đó, câu chuyện về sự độc hại của lươn trông trăng lan truyền trong dân gian.

Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết và chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào xác thực về việc lươn đồng có độc. Tại Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành một thói quen phổ biến từ lâu, từ Nam ra Bắc, và chưa có trường hợp nào được ghi nhận bị ngộ độc hay tử vong vì ăn lươn.

Thực tế, khi bắt lươn, bạn có thể thấy chúng thỉnh thoảng nhấc đầu lên khỏi mặt nước. Điều này xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường hoạt động mạnh vào ban đêm, đặc biệt là vào những đêm trăng sáng, dễ bắt hơn khi chúng di chuyển nhiều.

Nhiều người lớn tuổi ở các vùng quê thường nói rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể là do chúng được gọi là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những câu chuyện này chủ yếu mang tính truyền thuyết và không có căn cứ khoa học rõ ràng.

Tại sao không nên ăn "lươn trông trăng"?

Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật chết, điều này liên quan đến chế độ ăn của lươn đồng. Lươn là loài cá ăn thịt rất mạnh mẽ và có chế độ ăn uống đa dạng, bao gồm các loài như cá nhỏ, tôm, ếch, chim, và thậm chí là rắn.

Khi thiếu thức ăn, chúng không ngần ngại ăn cả xác động vật đã chết như chó, mèo. Những con lươn lớn thường tiêu thụ nhiều loại thức ăn này, khiến chúng có thể chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, vì vậy không được khuyến khích ăn.

Thêm vào đó, lươn lớn còn được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không tồn tại trong thịt, mà chủ yếu ở trong máu của chúng, nhưng mức độ độc tố này sẽ gia tăng khi lươn càng lớn. Việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu trở nên phức tạp hơn so với lươn nhỏ. Nếu không chế biến cẩn thận, nguy cơ ngộ độc có thể rất cao.