Năm 2025 được xem là một dấu mốc rực rỡ của bóng đá Việt Nam trên bình diện khu vực. Ba danh hiệu lớn trong cùng một năm khi đội tuyển quốc gia vô địch ASEAN Cup, U23 Việt Nam đăng quang ở giải U23 Đông Nam Á còn đội U22 giành HCV SEA Games 33 đã mang đến niềm vui, sự tự hào và cảm giác khẳng định vị thế số một Đông Nam Á. Tuy nhiên, nhìn sâu hơn vào lịch sử và cấu trúc phát triển, những thành công này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về nền tảng lâu dài của bóng đá Việt Nam.
Thực tế, đây không phải lần đầu bóng đá Việt Nam đứng trước “ngã rẽ” sau thành công. Năm 1995, tấm HCB SEA Games 18 từng thắp lên hy vọng lớn lao, nhưng hệ thống giải đấu và đào tạo trẻ chưa được đầu tư tương xứng khiến động lực phát triển nhanh chóng suy giảm.
Tương tự, chức vô địch AFF Cup 2008 mở ra kỳ vọng về một chu kỳ mới, song gần một thập kỷ tiếp theo, bóng đá Việt Nam vẫn loay hoay, thiếu định hướng rõ ràng và thậm chí tụt lại ngay trong khu vực. Ngay cả sau AFF Cup 2018, với thành công dưới thời HLV Park Hang-seo, quá trình cải tổ toàn diện vẫn chưa được thực hiện một cách trọn vẹn.
Không thể phủ nhận dấu ấn của HLV Kim Sang-sik trong năm 2025. Ba danh hiệu chỉ trong 365 ngày là thành tích đáng ghi nhận, thể hiện sự ổn định và hiệu quả trong điều hành đội tuyển. Tuy nhiên, nếu đặt lên bàn cân lịch sử, thành công này vẫn khó sánh với giai đoạn hoàng kim 2018–2019.
Khi đó, bóng đá Việt Nam không chỉ thống trị khu vực mà còn tạo tiếng vang ở châu Á với hàng loạt cột mốc, Á quân giải U23 châu Á, lọt vào bán kết ASIAD, vô địch AFF Cup, tiến tới tứ kết Asian Cup và đặc biệt là lần đầu tiên lọt vào vòng loại thứ ba World Cup khu vực châu Á. Những thành tích ấy đã nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ bóng đá châu lục, điều mà chuỗi danh hiệu năm 2025 dù ấn tượng vẫn chủ yếu dừng lại trong phạm vi Đông Nam Á.
Vấn đề cốt lõi của bóng đá Việt Nam nằm ở cấu trúc phát triển thiếu cân đối. Hệ thống bóng đá chuyên nghiệp đang vận hành theo mô hình chưa ổn định, khi số đội V-League nhiều hơn Giải Hạng nhất, trong khi các hạng đấu thấp lại thiếu cả về số lượng lẫn chất lượng. Mô hình này không tạo ra nền tảng cạnh tranh rộng, làm suy yếu quá trình sàng lọc tự nhiên và kìm hãm sự phát triển dài hạn của các cầu thủ cũng như CLB.
Thành công của đội tuyển quốc gia vì thế phần nhiều vẫn dựa trên những nỗ lực ngắn hạn, chưa phản ánh sức mạnh đồng bộ của toàn hệ thống. Trong nhiều năm, các giải quốc nội chưa “sản sinh” được cầu thủ đủ năng lực thi đấu thành công ở nước ngoài. Hiện tại, tất cả cầu thủ Việt Nam đều chơi ở các giải quốc nội, trong khi nhiều nền bóng đá khác trong khu vực và châu lục có cầu thủ xuất ngoại thường xuyên, qua đó nâng cao chất lượng và tư duy thi đấu.
Bên cạnh đó, tư duy nặng thành tích vẫn tồn tại rõ rệt. V-League và Giải Hạng nhất thường xuyên bị gián đoạn để phục vụ các đội tuyển, kể cả các đội trẻ, làm giảm tính liên tục và chất lượng chuyên môn. Ở những nền bóng đá chuyên nghiệp, giải quốc gia là “xương sống”, còn đội tuyển phải vận hành dựa trên nhịp điệu của giải đấu, chứ không phải ngược lại.
Để những chiến thắng năm 2025 thực sự trở thành bệ phóng cho tương lai, bóng đá Việt Nam cần một cuộc cải tổ căn cơ. Điều chỉnh lại cấu trúc giải đấu theo mô hình hợp lý, tinh gọn V-League để nâng cao chất lượng, đồng thời mở rộng và củng cố các hạng đấu thấp là yêu cầu cấp thiết. Song song với đó là việc xác lập rõ vai trò trung tâm của giải quốc gia, chuẩn hóa công tác quản trị và tài chính CLB, gắn trách nhiệm đào tạo trẻ với tiêu chí chuyên nghiệp.
Quan trọng hơn cả là sự chuyển dịch tư duy, từ chạy theo thành tích ngắn hạn sang xây dựng nền móng dài hạn. Chỉ khi toàn bộ hệ thống cùng trưởng thành, thành công của đội tuyển quốc gia mới thực sự bền vững và có ý nghĩa lâu dài cho bóng đá Việt Nam.
Bạn có thể xem bài Ngày này năm xưa: U22 Việt Nam kết thúc 60 năm chờ đợi với tấm HCV SEA Games để biết những sự kiện bóng đá đáng nhớ đã diễn ra trong quá khứ.
