Mới đây, Chính phủ Anh đã lần đầu tiên nêu tên các CLB bóng đá và người đại diện là nguy cơ mới liên quan đến những vấn nạn tài chính. Tuy nhiên trong suốt lịch sử bóng đá, không thiếu những vụ bê bối về rửa tiền, và một trong những vụ lớn nhất chính là scandal "FIFA Gate" xảy ra vào năm 2015.
Bảy giám đốc FIFA bị bắt giữ tại Zurich vì tham gia vào các hoạt động hối lộ, gian lận và rửa tiền trong một cuộc đấu giá trị giá 150 triệu đô la Mỹ liên quan đến các quyền phát sóng và marketing của FIFA tại khu vực châu Mỹ.
Đây là một trong nhiều ví dụ điển hình về việc rửa tiền thông qua bóng đá. Để hiểu rõ hơn về lý do tại sao môn thể thao này dễ bị lợi dụng cho hoạt động này, chúng ta cần tìm hiểu thêm.
Bóng đá là ngành thể thao dễ bị lợi dụng để rửa tiền nhất, và lý do không khó để lý giải. Bóng đá là môn thể thao phổ biến nhất thế giới, với 250 triệu người chơi, 38 triệu cầu thủ đăng ký và 5 triệu trọng tài và quan chức.
Chỉ riêng World Cup đã thu hút gần 1 tỷ người xem, khiến bóng đá trở thành ngành công nghiệp cực kỳ sinh lời. Tuy nhiên, sự thiếu vắng quy định chống rửa tiền mạnh mẽ và các biện pháp kiểm soát quốc tế lỏng lẻo khiến các nhà đầu tư có nguồn gốc không hợp pháp dễ dàng tham gia vào bóng đá, với mục tiêu xây dựng danh tiếng và kết nối với các cầu thủ.
Với những dòng tiền lớn và các lỗ hổng trong quản lý, rửa tiền qua bóng đá trở nên đơn giản và dễ dàng hơn bao giờ hết. Ước tính mỗi năm có tới 140 tỷ đô la được rửa tiền qua bóng đá, theo Ủy ban chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc.
Rửa tiền qua bóng đá có thể xảy ra theo nhiều hình thức khác nhau. Một trong những vụ nổi bật là vụ chuyển nhượng Neymar từ Santos sang Barcelona với mức giá công bố là 57.1 triệu euro, nhưng sau này được tiết lộ rằng giá trị thực sự của thương vụ này cao hơn rất nhiều, có thể lên đến hơn 80 triệu euro.
Vụ việc này bị điều tra vì nghi ngờ rửa tiền và gian lận thuế. Một ví dụ khác là việc sử dụng quyền hình ảnh cầu thủ để lẩn tránh thuế và rửa tiền. Các quyền hình ảnh này có thể là nguồn thu hợp pháp, nhưng cũng rất dễ bị lợi dụng.
Một vụ bê bối liên quan đến quyền hình ảnh cầu thủ là vụ "Football Leaks", trong đó tiết lộ các tài liệu bí mật về các giao dịch kinh doanh của nhiều câu lạc bộ và cầu thủ lớn, bao gồm việc trốn thuế và rửa tiền qua quyền hình ảnh.
Ngoài ra, các khoản phí môi giới cao ngất ngưởng cũng là một phương thức quan trọng trong việc rửa tiền. Mino Raiola, một trong những người đại diện nổi tiếng nhất, đã nhận được khoản phí lên tới 49 triệu euro cho thương vụ chuyển nhượng Paul Pogba từ Juventus sang Manchester United vào năm 2016.
Đây được coi là khoản phí cao nhất từng được trả cho một người đại diện trong một thương vụ chuyển nhượng, và nó đã khiến nhiều người nghi ngờ về khả năng rửa tiền trong quá trình này.
Một ví dụ khác là việc mua và bán các câu lạc bộ bóng đá, điển hình là vụ Massimo Cellino, một doanh nhân đầy tai tiếng, mua lại Leeds United vào năm 2014. Cellino đã có tiền sử gặp vấn đề với pháp luật và sau này bị kết tội trốn thuế tại Ý, đồng thời bị cáo buộc sử dụng câu lạc bộ này để rửa tiền và trốn thuế.
Bên cạnh đó, việc bán vé giả cũng là một phương thức khác mà các tội phạm sử dụng để rửa tiền. Vào năm 2022, trong trận chung kết UEFA Champions League giữa Liverpool và Real Madrid, hàng ngàn người hâm mộ đã bị lừa khi mua phải vé giả với giá cao hơn bình thường. Lợi nhuận từ việc bán vé giả này được cho là đã được rửa qua một mạng lưới các công ty vỏ bọc và tài khoản ở các thiên đường thuế.
Rửa tiền trong bóng đá không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của môn thể thao này mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về tài chính cho các câu lạc bộ. Một câu lạc bộ bị phát hiện tham gia vào rửa tiền có thể phải đối mặt với các khoản tiền phạt lớn, và sự ủng hộ từ người hâm mộ có thể bị suy giảm nghiêm trọng.
Hơn nữa, nếu nó được thực hiện để tài trợ cho các hoạt động phi pháp như buôn bán ma túy, tổ chức tội phạm hay khủng bố, thì nó sẽ ảnh hưởng đến cộng đồng và gây tổn hại cho xã hội.
Để đối phó với vấn nạn này, các tổ chức bóng đá như FIFA và UEFA đã triển khai một số biện pháp. FIFA và UEFA đã thiết lập các quy định và hướng dẫn mà các câu lạc bộ và cá nhân phải tuân thủ để ngăn chặn rửa tiền. Các quy định này bao gồm các chính sách chống rửa tiền, quy trình "Hiểu rõ khách hàng của bạn" (KYC), lưu trữ hồ sơ và kiểm tra thẩm định đối với các nhà tài trợ và đối tác kinh doanh.
Ngoài ra, các tổ chức bóng đá cũng đã thiết lập các hệ thống giám sát tài chính để theo dõi các giao dịch tài chính và phát hiện các hoạt động đáng ngờ. Các hệ thống này có thể phát hiện ra các mô hình giao dịch bất thường hoặc các khoản tiền gửi lớn, giúp cơ quan chức năng tiến hành điều tra.
Các tổ chức bóng đá cũng hợp tác chặt chẽ với các cơ quan thực thi pháp luật để chia sẻ thông tin và phối hợp trong các cuộc điều tra. FIFA và UEFA có quyền áp dụng các biện pháp xử phạt đối với các câu lạc bộ và cá nhân có hành vi rửa tiền, bao gồm phạt tiền, cấm tham gia thi đấu, hoặc thậm chí là loại khỏi các giải đấu.
Tuy nhiên, để vấn nạn rửa tiền được ngăn chặn triệt để, bóng đá cần một nền tảng quản trị tốt hơn, nhận thức được nâng cao và minh bạch tài chính. Các biện pháp như xác minh danh tính của chủ sở hữu, kiểm tra nguồn gốc tài sản của các nhà đầu tư, và sử dụng kế toán độc lập là những cách thức có thể giúp ngăn chặn rửa tiền hiệu quả hơn.
Dù vậy, việc cải thiện chiến lược chống rửa tiền sẽ chỉ có hiệu quả khi có sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức bóng đá, cơ quan chức năng và các bên liên quan khác.
Rửa tiền trong bóng đá không phải là vấn đề mới, nhưng với sự gia tăng của các thương vụ chuyển nhượng khổng lồ và các nguồn tiền không rõ ràng, vấn đề này ngày càng trở nên phức tạp hơn. Chỉ khi bóng đá trở nên minh bạch hơn và các cơ chế kiểm soát được thắt chặt, vấn nạn này mới có thể được đẩy lùi.
