Giải đấu năm 2026 cũng kỷ niệm 30 năm ngày ra đời sân chơi bóng đá số một Đông Nam Á, sau lần tổ chức đầu tiên năm 1996. Trong suốt ba thập kỷ tồn tại, AFF Cup đã thu hút sự chú ý của cả khu vực và gần như luôn là đấu trường mang lại niềm tự hào lớn nhất giữa những đối thủ giàu truyền thống.
Dưới đây là hành trình của 15 kỳ giải đã qua.
1996, Thái Lan trở thành nhà vô địch ASEAN đầu tiên
Giải đấu ra mắt tại Singapore với tên gọi AFF Championship, và Thái Lan đã trở thành nhà vô địch đầu tiên khi đánh bại Malaysia 1-0 trong trận chung kết. Netipong Srithong-in là vua phá lưới với bảy bàn, nhưng huyền thoại Kiatisuk Senamuang mới là người ghi bàn duy nhất ở chung kết, giúp Thailand vượt qua Malaysia.
1998, “Shoulder of God” giúp Singapore đăng quang
Sau khi bị loại ngay vòng bảng dù có lợi thế sân nhà năm 1996, Singapore trở lại mạnh mẽ vào năm 1998. Ở vòng bảng, Singapore và chủ nhà Việt Nam hòa nhau và cùng tiến vào bán kết, rồi gặp lại nhau ở chung kết.
Tại đây, hậu vệ R. Sasikumar tạo ra một trong những khoảnh khắc mang tính biểu tượng nhất lịch sử giải khi ghi bàn bằng… vai, sau này được gọi là “Shoulder of God”, gợi lại “Bàn tay của Chúa” của Diego Maradona tại World Cup 1986.
2000, cặp đôi sát thủ của Thái Lan không thể bị ngăn cản
Nếu như thể việc sở hữu Kiatisuk đã đủ mạnh, Thái Lan còn bổ sung tiền đạo Worrawoot Srimaka cao 1,94 m và cực kỳ nguy hiểm.
Bộ đôi này phối hợp hoàn hảo và ghi chín trong tổng số 15 bàn của đội. Thái Lan thắng cả năm trận và dễ dàng lên ngôi, với cú hattrick của Worrawoot trong chiến thắng 4-1 trước Indonesia ở chung kết.
2002, “Voi chiến” tiếp tục thống trị
Sau khi trở thành đội đầu tiên vô địch hai lần, Thái Lan tiếp tục làm nên lịch sử khi bảo vệ thành công ngôi vương năm 2002.
Dù thi đấu thiếu thuyết phục ở vòng bảng và chỉ vượt qua nhờ hiệu số, họ vẫn đánh bại Indonesia ở chung kết, thắng 4-2 trên chấm luân lưu sau trận hòa 2-2.
2004, Singapore trở lại ngai vàng
Đến kỳ giải thứ năm, cuộc đua vô địch dần trở thành màn cạnh tranh giữa Thái Lan và Singapore. Năm 2004, Singapore lần thứ hai vô địch.
Đối đầu Indonesia đang thăng hoa với 22 bàn trong 6 trận trước chung kết, Singapore thắng 3-1 ở lượt đi tại Jakarta rồi ấn định chức vô địch bằng chiến thắng 2-1 ở lượt về.
2007, Singapore bảo vệ ngôi vương
Năm 2007, Singapore giành danh hiệu thứ ba, cân bằng thành tích với Thái Lan, đồng thời thiết lập kỷ lục 17 trận bất bại khi đánh bại Thái Lan ở chung kết.
Họ giành chiến thắng 11-0 trước Lào, tới nay vẫn là kỷ lục của giải. Ở chung kết, Fahrudin Mustafic trở thành người hùng với pha đá phạt đền thành công sau 15 phút gián đoạn khi Thái Lan bỏ vào đường hầm để phản đối.
2008, Công Vinh truyền cảm hứng giúp Việt Nam lần đầu vô địch
12 năm sau khi giải khởi tranh, nhà vô địch thứ ba xuất hiện: Việt Nam. Dù chỉ xếp sau Thái Lan ở vòng bảng, Việt Nam vượt qua Singapore 1-0 sau hai lượt trận ở bán kết.
Tại chung kết, Lê Công Vinh ghi bàn trong cả hai lượt trận, bao gồm cú đánh đầu phút 90+4 ở lượt về, mang lại chiến thắng tổng 3-2 trước Thái Lan và đưa anh vào hàng huyền thoại bóng đá Việt Nam.
2010, Rajagobal dẫn Malaysia đến thiên đường
Một năm sau khi đưa đội U23 Malaysia giành Huy chương vàng SEA Games, K. Rajagobal tiếp tục tin tưởng lứa cầu thủ trẻ khi dự AFF 2010.
Sự táo bạo ấy được đền đáp. Malaysia lần đầu vô địch Đông Nam Á khi đánh bại Indonesia ở chung kết, trong đó Safee Sali ghi năm trên tổng sáu bàn của Malaysia ở vòng knock out.
2012, Singapore đi vào lịch sử với bốn chức vô địch
Từng phải bám đuổi Thái Lan, Singapore vươn lên dẫn đầu bảng vàng năm 2012 với chức vô địch thứ tư.
Khởi đầu bằng chiến thắng 3-0 trước Malaysia, họ tiếp tục đánh bại Thái Lan 3-2 sau hai lượt trận ở chung kết, trong trận đấu mà cả hai đều cạnh tranh vị trí số một lịch sử.
2014, Kiatisuk vô địch lần nữa, lần này trên ghế huấn luyện
Năm 2012, Chanathip Songkrasin còn chỉ là dự bị trong hành trình về nhì của Thái Lan. Hai năm sau, ở tuổi 21, mọi thứ đã khác.
Dưới thời Kiatisuk, Thái Lan mở ra giai đoạn thống trị mới với chức vô địch thứ tư. Chanathip và Charyl Chappuis tỏa sáng, trong đó Chanathip giành danh hiệu MVP.
2016, Chanathip một lần nữa đứng trên đỉnh
Kiatisuk trở thành HLV vô địch AFF hai lần liên tiếp khi Thái Lan giành danh hiệu thứ năm.
Sự trở lại của Teerasil Dangda giúp hàng công mạnh hơn. Anh ghi sáu bàn, dẫn đầu giải, trong khi Chanathip tiếp tục trở thành MVP lần thứ hai liên tiếp.
2018, Việt Nam vươn lên đỉnh cao khu vực
Khi mọi ánh mắt đều hướng về Thái Lan, Việt Nam – với lứa cầu thủ tài năng nổi lên từ sau thành tích á quân U23 châu Á 2018 – đã trở thành thế lực mới.
Dưới thời Park Hang Seo và với nhạc trưởng Nguyễn Quang Hải, Việt Nam bất bại toàn giải và thắng Malaysia 3-2 sau hai lượt trận chung kết.
Năm 2018 cũng là lần đầu áp dụng thể thức mới, mỗi đội đá hai trận sân nhà tại vòng bảng.
2020, COVID khiến giải trì hoãn nhưng không thể ngăn Thái Lan lên ngôi lần thứ sáu
AFF 2020 bị hoãn sang năm 2021 vì đại dịch, và toàn bộ giải phải tổ chức tại Singapore do hạn chế di chuyển.
Thái Lan với Chanathip, Teerasil cùng lớp trẻ Supachok và Supachai thắng Indonesia 4-0 ở lượt đi chung kết, đặt dấu chấm hết cho cuộc đua. Họ hòa 2-2 lượt về để vô địch, Chanathip giành MVP thứ ba, lập kỷ lục vô tiền khoáng hậu.
2022, Thái Lan lần thứ bảy vô địch
Dù Việt Nam và Indonesia đều tiến bộ rõ rệt, Thái Lan của HLV Alexandre Polking vẫn giữ ngôi vương.
Họ gặp Indonesia ở vòng bảng nhưng đối thủ thực sự là Việt Nam ở chung kết. Thái Lan thắng 3-2 sau hai lượt, nâng số lần vô địch lên bảy.
2024, Việt Nam trở lại đỉnh cao
Dù thời Park Hang Seo được xem là kỷ nguyên vàng, chức vô địch AFF thứ ba của Việt Nam lại đến dưới thời Kim Sang Sik.
Trong bối cảnh Thái Lan và Indonesia không có lực lượng mạnh nhất do khó khăn triệu tập, Việt Nam tận dụng thời cơ, với tiền đạo nhập tịch gốc Brazil Nguyễn Xuân Son bùng nổ. Anh ghi bảy bàn, đoạt cả danh hiệu vua phá lưới lẫn MVP.
