Rau cần nước – Mảnh đất màu mỡ của ký sinh trùng nếu được trồng dưới ao hồ ô nhiễm
Rau cần có hai loại chính: cần cạn trồng trên ruộng và cần nước sinh trưởng trong ao hồ, mương rạch. Loại phổ biến hơn trong bữa cơm người Việt là rau cần nước – thân mọng, mùi thơm nhẹ, giòn ngọt và hợp để luộc, xào, ăn lẩu hay làm gỏi.
Tuy nhiên, môi trường sống chính là yếu tố khiến rau cần trở thành ổ chứa ký sinh trùng. Các ruộng nước hay ao hồ gần khu chăn nuôi, khu thải sinh hoạt rất dễ ô nhiễm. Trong điều kiện đó, trứng giun, ấu trùng sán và nhiều vi sinh vật khác có thể bám trực tiếp vào thân cây, sinh sôi theo dòng nước. Khi thu hoạch, các mắt đốt trên thân rau với khe hở nhỏ tạo chỗ trú ẩn lý tưởng, khó làm sạch hoàn toàn nếu chỉ rửa qua loa.
Nhiều gia đình có thói quen ăn rau cần tái hoặc trộn gỏi, cho rằng giữ được vị ngọt và độ giòn tự nhiên. Điều này vô tình mở đường cho ký sinh trùng đi thẳng vào cơ thể. Một khi xâm nhập qua hệ tiêu hóa, chúng có thể di chuyển tới nhiều cơ quan khác nhau. Một số loại thậm chí có thể cư trú dài hạn, gây tổn thương mô, đường mật, tiêu hóa và tạo ra các triệu chứng khó nhận biết ban đầu như mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, đau bụng âm ỉ.
Với rau cần, biện pháp phòng tránh không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự kỹ lưỡng: rửa nhiều lần dưới vòi nước mạnh, ngâm nước muối hoặc nước giấm loãng ít nhất 15–20 phút. Nếu sử dụng cho món lẩu, thay vì nhúng sơ vài giây, nên đảm bảo rau được làm chín hoàn toàn. Điều này có thể giảm rõ rệt nguy cơ nhiễm sán mà vẫn giữ được độ ngon tự nhiên.
Cải xoong – Rau xanh bổ dưỡng nhưng dễ nhiễm sán nhất trong nhóm thủy sinh
Nếu rau cần được ưa chuộng vì vị thanh mát, thì cải xoong lại thuộc nhóm rau giàu dinh dưỡng, nhiều chất xơ, vitamin C, khoáng chất và được xem là lựa chọn tốt cho sức khỏe. Rau mọc phổ biến dọc bờ mương, suối, ao nước nông. Chính nhờ dễ trồng và xanh tốt quanh năm, cải xoong gần như xuất hiện thường xuyên trên mâm cơm, đặc biệt trong món canh, món luộc hay ăn kèm lẩu.
Cũng như rau cần, điểm nguy hiểm nằm ở môi trường thủy sinh nơi rau phát triển. Bùn đất, chất thải hữu cơ, vi sinh vật từ nguồn nước khiến cải xoong dễ tích tụ trứng giun đũa, giun móc, giun tóc, thậm chí cả trứng sán. Thân cải xoong mảnh và dài, nhiều đốt nối nhau, bề mặt có thể giữ bùn và vi khuẩn ngay cả khi đã rửa qua.
Không ít người thích ăn cải xoong sống kèm thịt luộc, cuốn bánh tráng hay trộn salad. Tuy nhiên nhiệt độ thấp trong cách chế biến này gần như không tiêu diệt được ký sinh trùng. Với nhiều loại sán, 100°C trong 3–5 phút mới đủ tiêu diệt hoàn toàn. Điều đó đồng nghĩa với việc nhúng sơ rau vài giây khi ăn lẩu không hề đảm bảo an toàn.
Đừng để bữa ăn xanh biến thành mầm bệnh – Bí quyết sơ chế giảm rủi ro tối đa
Dù rau cần và cải xoong tiềm ẩn nguy cơ cao hơn các loại khác, điều đó không có nghĩa người dùng phải loại bỏ hoàn toàn hai loại rau giàu dinh dưỡng này khỏi thực đơn. Điều quan trọng nằm ở cách chọn – rửa – chế biến.
Một số nguyên tắc đơn giản nhưng mang tính quyết định:
- Chọn rau từ nơi trồng rõ nguồn gốc, tránh rau có mùi lạ hoặc dính bùn nhiều.
- Rửa từng bó dưới vòi mạnh, xả ít nhất 3–5 lần.
- Ngâm trong nước muối, nước giấm loãng hoặc dung dịch rửa rau chuyên dụng.
- Hạn chế ăn sống, ưu tiên nấu chín hoàn toàn.
- Trong các bữa lẩu, đợi nước sôi mạnh rồi cho rau vào, để rau chín hẳn mới dùng.
Chỉ cần thay đổi một vài thói quen, người nội trợ đã có thể bảo vệ sức khỏe gia đình trước nguy cơ giun sán xâm nhập. Mùa lạnh là thời điểm rau xanh trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết, nhưng đi kèm đó là trách nhiệm lựa chọn và xử lý thực phẩm đúng cách.
Một đĩa rau xanh sạch, an toàn không chỉ tạo nên bữa ăn ngon miệng mà còn là lớp khiên bảo vệ sức khỏe lâu dài. Và đôi khi, sự cẩn trọng trong vài phút sơ chế có giá trị hơn bất kỳ liều thuốc điều trị nào.
