Bạn có tin rằng chỉ với một loại cây trồng, nông dân có thể bỏ túi cả tỷ đồng mỗi năm? Đó chính là câu chuyện có thật về cây 'siêu trái' - giống cây không chỉ cho năng suất vượt trội mà còn đặc biệt dễ lai tạo và có tuổi thọ kinh ngạc, cho phép thu hoạch liên tục trong suốt 10 năm.
Chanh dây là một loại cây dây leo lâu năm, nổi bật với tốc độ phát triển nhanh chóng, dễ trồng và không kén chọn đất đai. Loài cây này có tuổi thọ trung bình từ 8-10 năm, và chỉ sau khoảng 6 tháng gieo trồng, chanh dây đã bắt đầu ra hoa. Chỉ sau 2 tháng, bạn đã có thể thu hoạch quả đầu tiên.
Để cây chanh dây phát triển tốt nhất, những người trồng cần đảm bảo cung cấp đủ nước, vì nếu thiếu nước, quả sẽ nhỏ, da sần sùi và dễ rụng. Trên thị trường hiện nay có nhiều giống chanh dây khác nhau, tuy nhiên hai loại phổ biến nhất vẫn là chanh dây vỏ vàng và vỏ tím. Chanh dây được trồng rộng rãi ở khắp mọi miền đất nước, có thể áp dụng phương pháp trồng chuyên canh, xen canh hoặc đơn giản chỉ là cho dây leo trên hàng rào. Ngoài việc là một loại thức uống giải khát thơm ngon, chanh dây còn được sử dụng trong y dược và chế biến thực phẩm.
Chanh dây có thể được trồng trên giàn như các loại cây leo khác như mướp, bầu hay bí, hoặc để cho cây leo lên hàng rào. Tùy theo quy mô trồng mà người nông dân có thể thiết kế giàn leo phù hợp, tạo ra độ thông thoáng cần thiết cho sự phát triển của cây. Nhờ vào đặc tính thân leo linh hoạt, chanh dây giúp người trồng tiết kiệm diện tích đất và có thể xen canh với các loại rau ngắn ngày khác. Hơn nữa, loại cây này có khả năng lai tạo dễ dàng, mang lại cho người nông dân cơ hội tạo ra nguồn thu nhập bền vững và ổn định.
Là một trong những hộ đầu tiên tham gia trồng chanh dây tại thị trấn Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, ông Lâm Văn Giang đã chia sẻ rằng cây chanh dây đang mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân ở đây. Gia đình ông đã quyết định đầu tư trồng thử nghiệm 100 gốc chanh dây ngay tại vườn nhà. Đến nay, cây đã phát triển mạnh mẽ, dự kiến sản lượng thu hoạch đợt đầu có thể đạt từ 1,5 đến 2 tấn/năm, mang lại lợi nhuận hơn 200 triệu đồng.
Tại xã Song Phụng, huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, ông Nguyễn Hữu Công, sau khi tìm hiểu về lợi ích của chanh dây đối với sức khỏe, đã quyết định mua hạt giống về trồng. Tuy nhiên, ban đầu, vườn chanh dây của ông phát triển chậm do đất nhiễm phèn.
Không nản chí, ông Công đã nghiên cứu và áp dụng kỹ thuật ghép cây nhãn lồng, một giống cây phát triển mạnh ở vùng đồng bằng sông nước. Sau nhiều lần thử nghiệm, đến năm 2019, chanh dây ghép với nhãn lồng đã bắt đầu cho trái.
Hiện tại, ông Công đang sở hữu 6 hecta chanh dây ngọt với khoảng 6.000 gốc. Theo ông, trung bình mỗi hecta cho sản lượng 2-2,5 tấn quả mỗi đợt, với 5 đợt thu hoạch trong vòng 2 năm. Giá chanh dây ngọt trên thị trường dao động từ 80.000-120.000 đồng/kg. Ngoài việc bán quả, ông còn ghép cây chanh dây để cung cấp giống, mỗi năm ông có thể cung cấp khoảng 6.000-7.000 cây giống với giá từ 70.000-100.000 đồng/cây. Kết quả là, từ việc bán quả và cây giống, thu nhập hàng năm của gia đình ông đã gần 1 tỷ đồng.
Cũng giống như ông Công, anh Trương Văn Phúc (xã Tân Tây, huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang) sinh sống tại khu vực ven biển, nơi mà đất đai bị nhiễm phèn khiến cho nhiều loại cây trồng không đạt hiệu quả. Anh quyết định đầu tư vào giống chanh dây chất lượng từ Mỹ, Đức và Nam Phi, để tiến hành lai ghép với chanh dây Việt Nam, nhằm tìm ra giống cây phù hợp với vùng đất khắc nghiệt này.
Sau một khoảng thời gian công sức và kiên nhẫn trong quá trình lai ghép, thành quả đã đến với anh Phúc khi anh phát triển thành công giống chanh dây thích ứng với điều kiện khô hạn, phát triển mạnh mẽ trên nền đất phèn và mặn. Ngoài việc cho nhiều quả, giống chanh dây này còn có kích thước lớn. Khi chín, trái chanh dây mang sắc hồng tươi tắn và ruột vàng óng, với hương vị ngọt ngào, thơm phức.
"Ban đầu, tôi tiến hành ghép chanh dây ta với chanh dây ngoại. Khi sản phẩm chanh dây hồng ngọt ra đời, tôi tiếp tục ghép với những cây khác như chanh hoặc nhãn lồng để cây phát triển tốt hơn", anh Phúc đã chia sẻ về những bí quyết trồng trọt và lai tạo loại cây giàu vitamin này.
Dự báo rằng vào năm 2025, chanh dây sẽ có cơ hội tiếp cận và mở rộng ra nhiều thị trường quốc tế, mang lại tiềm năng to lớn cho ngành rau quả và tạo ra lợi ích đáng kể cho nông dân.