Trong kho tàng phong tục dân gian Việt Nam, nhiều câu răn dạy được truyền lại qua nhiều thế hệ, vừa mang tính tâm linh vừa chứa đựng ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Một trong số đó là quan niệm: “Ra mộ không mang theo ba người, muôn đời phú quý”. Nghe tưởng chừng là mê tín, song lời khuyên này lại gắn liền với sức khỏe, đạo hiếu và cách ứng xử của con cháu đối với tổ tiên.
Ý nghĩa của việc viếng mộ
Viếng mộ, tảo mộ không chỉ là nghi lễ tưởng nhớ, bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên đã khuất, mà còn là dịp để con cháu quây quần, gìn giữ truyền thống gia tộc. Người xưa tin rằng, việc viếng mộ với thái độ thành tâm sẽ mang lại phúc khí, giúp gia đình thuận hòa, con cháu thịnh vượng.
Tuy nhiên, ông bà ta cũng dặn dò: khi đi viếng mộ, có ba nhóm người không nên đi cùng, để tránh mang lại điều không may mắn, đồng thời bảo vệ chính họ.
1. Người cao tuổi sức yếu
Người già, đặc biệt từ 70 tuổi trở lên, thường có sức khỏe và tinh thần nhạy cảm. Khi tham gia viếng mộ, không khí trầm mặc, u buồn dễ khiến họ suy nghĩ tiêu cực, gợi liên tưởng về sự chia ly cận kề. Điều này vô tình tạo ra áp lực tâm lý, gây buồn phiền và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Ngoài ra, việc đi lại, di chuyển xa đến mộ phần có thể trở thành gánh nặng cho thể trạng vốn đã yếu. Vì vậy, lời răn của tổ tiên nhắc nhở con cháu nên ưu tiên chăm sóc người cao tuổi tại nhà thay vì đưa họ ra mộ, để bảo toàn sức khỏe và tinh thần.
2. Phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ
Đây là nhóm thứ hai được nhắc đến trong quan niệm dân gian. Phụ nữ mang thai có cơ thể nhạy cảm, dễ bị tác động bởi cảm xúc và môi trường xung quanh. Bầu không khí u tịch ở nghĩa trang không phù hợp, thậm chí có thể ảnh hưởng đến tâm lý thai phụ.
Trẻ nhỏ thì còn non nớt, chưa ý thức được sự trang nghiêm của việc thờ cúng tổ tiên. Chỉ cần một lời nói hay hành động vô ý cũng bị xem là thiếu tôn kính. Chính vì thế, để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé, đồng thời giữ sự trang nghiêm cho lễ cúng, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ thường không được khuyến khích tham gia viếng mộ.
3. Người thiếu lòng thành kính với tổ tiên
Nhóm người thứ ba được dân gian kiêng kỵ là những người không có lòng hiếu kính, thậm chí tỏ thái độ hờ hững hay coi thường việc thờ cúng. Đưa họ ra mộ chẳng những làm mất đi sự thành tâm, mà còn bị xem là bất kính với tiền nhân.
Theo quan niệm xưa, tưởng nhớ tổ tiên phải xuất phát từ lòng thành. Sự có mặt của những người vô tâm, giả tạo chỉ khiến lễ nghi mất đi ý nghĩa, đồng thời có thể “làm loãng” phúc khí của cả gia đình.
Giá trị truyền dạy từ câu răn dân gian
Như vậy, câu nói “Ba người không ra mộ, con cháu muôn đời phú quý” không đơn thuần là một quan niệm mê tín, mà chứa đựng nhiều giá trị:
- Giữ gìn sức khỏe cho người cao tuổi, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
- Đề cao chữ hiếu và sự thành tâm trong thờ cúng.
- Dạy con cháu cách ứng xử đúng mực, tôn trọng truyền thống gia tộc.
Trong xã hội hiện đại, những lời răn dạy này vẫn còn nguyên giá trị. Bởi lẽ, dù cuộc sống ngày càng phát triển, con người vẫn cần những nền tảng đạo lý để gắn kết gia đình, bồi đắp hiếu nghĩa và duy trì nề nếp.
