Tháng Chạp - tháng cuối cùng của năm, không chỉ là thời điểm để chúng ta nhìn lại một năm đã qua mà còn là dịp để chuẩn bị đón chào một năm mới với nhiều hy vọng và may mắn. Theo truyền thống văn hóa Việt Nam, tháng Chạp có những lễ cúng quan trọng mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Không khí se lạnh đang dần phủ xuống, báo hiệu rằng một mùa Tết nữa lại sắp gõ cửa. Tháng Chạp – tháng cuối cùng của năm cũng đã đến, vì vậy đừng quên chuẩn bị cho 3 lễ cúng quan trọng trong tháng này nhé!
Lễ cúng Rằm tháng Chạp
Lễ cúng Rằm tháng Chạp không chỉ đơn thuần là một bữa cỗ, mà còn là mâm cỗ Rằm cuối cùng trong năm, do đó rất nhiều gia đình chú trọng trong việc chuẩn bị. Nhiều gia đình thậm chí còn đặt hàng giò chả hoặc đi chợ từ sớm để mâm cỗ trở nên phong phú, đẹp mắt và ngon miệng hơn.
Trong những ngày cúng Rằm khác trong năm, người ta thường chỉ dâng hương hoa, trái cây lên bàn thờ. Tuy nhiên, mâm cỗ cúng Rằm tháng Chạp lại đặc biệt hơn khi bao gồm nhiều món mặn phong phú, đặc biệt là bánh chưng.
Theo truyền thống, một mâm cỗ cúng vào Rằm tháng Chạp chuẩn mực thường bao gồm những món như bánh chưng, gà trống luộc, giò chả, măng miến và canh măng. Ngoài ra, tùy theo thói quen và điều kiện của từng gia đình, còn có thể bổ sung thêm nhiều món ăn khác. Vào dịp này, nhiều người rất chú trọng trong việc lựa chọn từng bông hoa cúc, hoa huệ hay trái phật thủ để dâng lên ông bà, tổ tiên, thể hiện lòng thành kính của mình.
Lễ cúng Rằm tháng Chạp không chỉ đơn thuần là một bữa cỗ, mà còn là mâm cỗ Rằm cuối cùng trong năm
Lễ cúng ông Công ông Táo
Mọi người con đất Việt chắc hẳn đều không xa lạ gì với sự tích về ông Công ông Táo. Trong tháng cuối năm, lễ cúng ông Công ông Táo trở thành một trong ba lễ cúng lớn không thể thiếu trong văn hóa dân gian Việt Nam.
Lễ cúng tiễn ông Táo về chầu trời thường được thực hiện vào tối ngày 22 tháng Chạp âm lịch. Theo quan niệm dân gian, lễ cúng cần phải hoàn tất trước khi ông Táo bay về trời, để thông báo tất cả mọi việc trong năm qua với Ngọc Hoàng, tức là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp.
Tuy rằng lễ cúng ông Công ông Táo có thể khác nhau tùy theo vùng miền và thói quen sinh hoạt của mỗi gia đình, nhưng thường thì nhiều người vẫn tổ chức lễ cúng vào buổi chiều, với nguyên tắc hoàn thành trước khi trời tối.
Đối với lễ cúng này, nếu nhà có ban thờ Táo quân gần bếp, gia chủ sẽ thắp hương tại đó. Tuy nhiên, với những gia đình ít người, thường họ sẽ thắp hương chung ở ban thờ gia tiên.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo không cần phải quá cầu kỳ, nhưng cần thể hiện được lòng thành của gia chủ. Dựa vào hoàn cảnh kinh tế, người ta có thể chuẩn bị lễ mặn hoặc lễ chay để dâng lên. Theo tục lệ xưa, nếu có trẻ nhỏ, mâm cỗ cúng thường thêm một con gà trống để cầu xin Táo quân giúp đứa trẻ mạnh mẽ, dũng cảm như chú gà.
Bên cạnh đó, lễ vật đi kèm bao gồm 3 bộ mũ áo cho 2 Táo ông và 1 Táo bà. Người miền Bắc thường cúng thêm một con cá chép, được xem như phương tiện đưa các Táo về trời, tượng trưng cho “cá chép hóa Rồng”. Trong khi đó, người miền Trung lại cúng một con ngựa bằng giấy với đầy đủ yên cương, còn người miền Nam thì đơn giản hơn với chỉ mũ áo và đôi hia.
Sau khi bày biện lễ vật xong xuôi, gia chủ thắp hương, khấn vái, và đợi đến khi hương tàn thì thắp thêm một tuần hương nữa để tạ lễ, sau đó tiến hành hóa vàng mã. Cá chép sẽ được mang ra sông hồ gần nhà để thả, giúp ông Táo trở về trời. Cũng cần chú ý để tránh những điều kiêng kỵ trong lễ cúng ông Công ông Táo.
Trong tháng cuối năm, lễ cúng ông Công ông Táo trở thành một trong ba lễ cúng lớn không thể thiếu trong văn hóa dân gian Việt Nam
Lễ cúng Tất niên
Đây cũng là một nghi lễ quan trọng, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và chuẩn bị đón chào năm mới. Với người Việt, dù đi đâu cũng khó có ai quên được không khí ấm áp bên mâm cơm Tất niên vào chiều 30 Tết.
Đây là khoảnh khắc thiêng liêng, là cơ hội để con cháu trở về quây quần bên gia đình, bởi theo quan niệm dân gian, mâm cơm Tất niên càng đông đủ nhiều thế hệ, gia đình đó sẽ càng đón nhận nhiều phúc lộc và may mắn.
Không thể không nhắc đến ý nghĩa tâm linh của lễ cúng Tất niên, đó là dịp để tiễn ông Công ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp, và mời ông trở lại để tiếp tục cai quản việc bếp núc trong nhà trong năm mới.
Lễ cúng Tất niên thường diễn ra vào chiều tối của ngày 30 Tết. Trước lễ, mọi công việc đã được chuẩn bị chu đáo. Tất cả mọi người đều tắm rửa sạch sẽ, xông hương với nước lá mùi và lá bưởi để rũ bỏ những bụi bặm cũng như những điều không may mắn trong năm cũ, nhằm chào đón một năm mới đầy hạnh phúc và bình an.
Sau khi thực hiện nghi lễ dâng cúng và hóa vàng, cả nhà sẽ quây quần bên mâm cỗ, trò chuyện và cười đùa về những kỷ niệm đã qua cùng những điều sắp tới. Khoảnh khắc này tạo nên một bầu không khí ấm cúng, khiến cho các thế hệ trong gia đình dù có đi đâu cũng luôn nhớ về những phút giây quý giá bên nhau.
*Thông tin chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm
