Trong thế giới thực vật, có những câu chuyện nghe như truyền thuyết nhưng lại hoàn toàn có thật, trong đó nổi bật là hiện tượng cây bạch đàn hút vàng lên lá. Nghe có vẻ khó tin, nhưng các nhà khoa học đã xác nhận rằng cây bạch đàn không chỉ sống tốt trên những vùng đất có trữ lượng khoáng sản mà còn có khả năng “vận chuyển” vàng từ lòng đất lên đến các bộ phận trên thân cây, đặc biệt là lá. Vậy điều này có ý nghĩa gì đối với khoa học và đời sống? Hãy cùng khám phá ngay sau đây.
Cây bạch đàn – loài cây quen thuộc nhưng đầy bí ẩn
Cây bạch đàn (Eucalyptus) là một loài cây có nguồn gốc từ châu Úc, nổi tiếng với khả năng sinh trưởng nhanh, tán lá rộng và mùi hương đặc trưng. Tại Việt Nam, cây bạch đàn được trồng phổ biến để lấy gỗ, cải tạo đất và làm cây chắn gió. Tuy nhiên, ít ai biết rằng loại cây này còn có thể góp phần vào việc phát hiện khoáng sản quý như vàng.
Cơ chế hút vàng của cây bạch đàn
Theo các nhà khoa học Úc, rễ của cây bạch đàn có khả năng cắm sâu vào lòng đất tới vài chục mét để tìm nước và dưỡng chất. Khi đất bên dưới có chứa các mạch vàng, một lượng nhỏ các hạt vàng sẽ hòa vào dòng nước ngầm. Trong quá trình hút nước, cây bạch đàn đồng thời hấp thụ luôn các ion kim loại như vàng. Sau đó, vàng được vận chuyển theo dòng mạch gỗ lên thân cây và cuối cùng tập trung tại lá, nơi cây có thể thải bớt các kim loại nặng không cần thiết.
Kết quả chụp X-quang và phân tích bằng kính hiển vi điện tử cho thấy trong một số mẫu lá bạch đàn tại Úc có chứa các hạt vàng siêu nhỏ với kích thước chỉ vài micromet. Mặc dù hàm lượng vàng này cực kỳ nhỏ – trung bình chưa đến 0.00001 gram trên mỗi lá – nhưng điều này vẫn mang giá trị khoa học và ứng dụng thực tiễn rất lớn.
Ý nghĩa trong việc thăm dò khoáng sản
Phát hiện cây bạch đàn hút vàng đã mở ra một phương pháp thăm dò khoáng sản thân thiện với môi trường, tiết kiệm chi phí và ít xâm hại đến hệ sinh thái. Thay vì phải khoan sâu hàng chục mét để lấy mẫu đất, các nhà địa chất chỉ cần thu thập lá cây và phân tích xem có dấu hiệu của vàng hay không.
Cách tiếp cận này đặc biệt hữu ích tại những vùng địa hình hiểm trở, nơi việc khảo sát truyền thống gặp nhiều khó khăn. Không chỉ bạch đàn, các nhà nghiên cứu còn đang mở rộng thử nghiệm với những loài cây khác để xác định khả năng “báo hiệu khoáng sản” tự nhiên.
Hiện tượng hút vàng – ngẫu nhiên hay chiến lược sinh tồn?
Một câu hỏi thú vị được đặt ra là: tại sao cây bạch đàn lại hấp thụ vàng, trong khi kim loại này không có lợi cho sự phát triển của cây? Theo các chuyên gia, việc hút vàng không phải là chủ ý của cây, mà đơn thuần là hệ quả của việc tìm kiếm nước và khoáng chất trong môi trường khan hiếm. Tuy nhiên, một giả thuyết cho rằng cây có thể sử dụng cơ chế này để tự bảo vệ khỏi côn trùng và vi khuẩn – bởi vì một số kim loại nặng, trong đó có vàng, có đặc tính kháng khuẩn nhẹ.
Dù là vô tình hay có chủ đích, hiện tượng này vẫn cho thấy sự thích nghi kỳ diệu của thực vật với môi trường sống, đồng thời mở rộng hiểu biết của con người về mối quan hệ giữa sinh vật và khoáng chất trong lòng đất.
Dù hiện tượng cây bạch đàn hút vàng lên lá là có thật, nhưng cần lưu ý rằng lượng vàng tích tụ trong cây là cực kỳ nhỏ, không đủ để khai thác kinh tế. Vì vậy, người dân không nên ồ ạt trồng bạch đàn với kỳ vọng thu vàng từ lá. Mục đích chính của nghiên cứu này vẫn là phục vụ việc thăm dò khoáng sản, không phải để biến cây thành “mỏ vàng sống”.
Ngoài ra, quá trình nghiên cứu và phân tích cũng đòi hỏi thiết bị hiện đại và chuyên môn cao, không thể áp dụng phổ biến trong điều kiện thường ngày.
Cây bạch đàn hút vàng lên lá là một hiện tượng sinh học độc đáo, mở ra hướng đi mới cho ngành địa chất và sinh học thực vật. Dù không mang giá trị kinh tế trực tiếp, nhưng đây là minh chứng rõ ràng cho sự liên kết phức tạp giữa thực vật và môi trường tự nhiên. Trong tương lai, những phát hiện tương tự có thể giúp con người khai thác tài nguyên một cách bền vững và thông minh hơn.
