Sạc xe điện: Chọn nhanh hay chậm để tốt cho pin và ví tiền?
Việc lựa chọn giữa sạc nhanh hay sạc chậm cho xe điện không chỉ là vấn đề tiện lợi, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ của pin và chi phí vận hành. Dưới góc nhìn của nhiều người sử dụng lâu năm, đây là cách tối ưu nhất để sạc xe điện:
-
Sử dụng hàng ngày: Việc sạc tại nhà qua đêm bằng dòng điện xoay chiều (AC) vẫn là lựa chọn phổ biến. Cách này giúp giảm áp lực cho pin, hạn chế tình trạng nóng máy, đồng thời chi phí điện sinh hoạt cũng thấp hơn so với sạc nhanh.
-
Khi di chuyển đường dài: Sạc nhanh bằng dòng điện một chiều (DC) là giải pháp phù hợp để tiết kiệm thời gian, dù mức giá có thể cao hơn. Điều này đặc biệt hữu ích trên các chặng đường xa hoặc khi cần nạp nhanh năng lượng.
-
Phối hợp linh hoạt: Giải pháp hiệu quả nhất là dùng khoảng 80–90% lượng điện từ sạc AC tại nhà, còn lại 10–20% từ các trạm sạc nhanh DC khi thật sự cần thiết. Cách kết hợp này giúp cân bằng giữa chi phí, sự tiện lợi và bảo vệ tuổi thọ cho bộ pin – bộ phận đắt đỏ nhất của xe điện.
Vì sao sạc chậm và sạc nhanh lại có tác động khác nhau?
Để hiểu rõ hơn, cần nắm một số nguyên lý kỹ thuật cơ bản:
-
Pin xe điện lưu trữ dòng điện một chiều (DC) – giống như điện thoại hay laptop, loại pin này không thể nhận dòng xoay chiều trực tiếp.
-
Nguồn điện dân dụng là dòng xoay chiều (AC) – do đó, khi sạc, dòng AC phải được chuyển thành DC để pin có thể lưu trữ được.
Khi sạc chậm bằng điện AC, xe sử dụng bộ chuyển đổi tích hợp bên trong để biến dòng AC thành DC. Tuy nhiên, thiết bị này bị giới hạn về công suất và kích thước, nên hiệu suất không cao, gây thất thoát năng lượng, phần lớn chuyển thành nhiệt.
Ngược lại, khi sạc nhanh bằng điện DC tại các trạm công cộng, quá trình chuyển đổi đã được thực hiện từ trước bởi hệ thống ngoài xe – thường là các bộ chuyển đổi công suất lớn với hiệu suất cao. Nhờ đó, dòng DC được nạp trực tiếp vào pin, giảm hao hụt đáng kể.
So sánh mức hao hụt giữa sạc chậm và sạc nhanh
Nhiều thử nghiệm thực tế đã cho thấy sự khác biệt đáng kể:
-
Sạc chậm (AC): Theo báo cáo từ hiệp hội ô tô Đức (ADAC), để nạp đầy bộ pin 105,2 kWh của mẫu BMW iX bằng sạc AC 22 kW, cần tới 125,2 kWh – tổn thất lên đến 20%. Trên mẫu Tesla Model Y, lượng điện tiêu hao cho cùng mục đích là 92,2 kWh để nạp đầy 81 kWh pin, tương đương hao hụt 14%
-
Sạc nhanh (DC): Trong một thử nghiệm với Tesla Model 3, mức hao phí tại trạm sạc nhanh DC chỉ ở mức dưới 10%, thấp hơn đáng kể so với sạc chậm.
Tóm lại, xét về hiệu suất năng lượng, sạc nhanh DC vượt trội hơn. Tuy nhiên, vì giá điện ở trạm công cộng thường cao hơn so với giá điện tại nhà, nên tổng chi phí không phải lúc nào cũng rẻ hơn.
Kết luận: Lựa chọn tùy tình huống
Sạc AC tại nhà: Giá điện rẻ, phù hợp với sạc qua đêm, nhưng hiệu suất thấp hơn, khiến tổng lượng điện tiêu thụ cao hơn.
Sạc DC tại trạm: Nạp nhanh, hiệu suất cao, phù hợp khi cần gấp, nhưng giá mỗi kWh cao do chi phí đầu tư và vận hành trạm.
Giải pháp tốt nhất vẫn là sạc chậm thường xuyên tại nhà, dùng sạc nhanh khi cần di chuyển xa. Bằng cách này, bạn vừa tiết kiệm chi phí, vừa bảo vệ pin – thành phần có giá trị lớn nhất trên mỗi chiếc xe điện.
Giữ cân bằng giữa chi phí, sự tiện lợi và độ bền của pin
Một điểm quan trọng không thể bỏ qua khi sử dụng xe điện là ảnh hưởng của cách sạc tới tuổi thọ pin. Việc liên tục sử dụng sạc nhanh vốn có công suất cao sẽ sinh nhiệt nhiều hơn, từ đó dễ làm pin bị chai nhanh hơn so với việc sạc chậm thông thường bằng dòng điện xoay chiều (AC).
Để giúp pin duy trì hiệu năng lâu dài, các hãng sản xuất và chuyên gia kỹ thuật khuyên rằng
Chỉ nên sạc nhanh đến khoảng 80%. Nhiều dòng xe điện hiện nay đã được thiết kế để tự động giảm tốc độ sạc khi pin đạt mốc này. Việc dừng sạc tại đây thay vì cố nạp đầy 100% sẽ hạn chế áp lực lên pin, góp phần kéo dài tuổi thọ. Việc sạc đầy hoàn toàn chỉ nên áp dụng khi thực sự cần thiết cho hành trình dài.
Tránh lạm dụng sạc nhanh. Sạc nhanh nên được xem là giải pháp tình thế, dùng trong các chuyến đi xa hoặc khi gấp rút, chứ không nên trở thành thói quen mỗi ngày. Duy trì việc sạc chậm tại nhà vẫn là lựa chọn bền vững và hợp lý hơn cho cả túi tiền và sức khỏe của pin.
