Bộ Y tế vừa ra yêu cầu bắt buộc tất cả các bệnh viện trên toàn quốc phải thực hiện kê đơn thuốc điện tử trước ngày 1/10/2025, đánh dấu lần thứ ba lùi thời hạn triển khai chính sách quan trọng này. Nguyên nhân chủ yếu được cho là do tiến độ triển khai tại nhiều cơ sở y tế còn chậm và thiếu đồng bộ.
Lộ trình mới cho kê đơn điện tử
Theo quy định trong Thông tư mới có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 của Bộ Y tế, các bệnh viện phải hoàn tất việc triển khai kê đơn thuốc điện tử trước 1/10/2025, trong khi các cơ sở khám chữa bệnh khác phải hoàn thành muộn nhất vào 1/1/2026. Đây là động thái nhằm thúc đẩy minh bạch trong việc kê đơn và bán thuốc, tăng cường hiệu quả quản lý y tế.
Trước đó, theo Thông tư 04/2022, hạn cuối để các cơ sở y tế liên thông đơn thuốc là 30/6/2023. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc thực hiện còn rất hạn chế, dẫn đến Bộ Y tế buộc phải điều chỉnh lộ trình.
Vì sao kê đơn thuốc điện tử lại quan trọng?
Đơn thuốc điện tử là một phần không thể thiếu trong bệnh án điện tử, đồng thời cũng có vai trò riêng đối với những trường hợp khám ngoại trú không có bệnh án. Khi áp dụng rộng rãi trên toàn quốc, hệ thống này sẽ giúp giám sát chặt chẽ hoạt động kê đơn và bán thuốc theo đúng quy định, ngăn chặn các hành vi vi phạm như kê đơn sai, bán thuốc không có đơn...
Hiện nay, Bộ Y tế đã xây dựng Hệ thống đơn thuốc quốc gia, giúp quản lý thông tin đơn thuốc một cách tập trung, minh bạch. Hệ thống này lưu trữ đầy đủ các dữ liệu như mã cơ sở khám chữa bệnh, mã bác sĩ, mã đơn thuốc… và có thể xử lý tới 600 triệu đơn thuốc mỗi năm.
Mục tiêu liên thông toàn diện
Ông Nguyễn Hữu Trọng – Tổng Thư ký Hội Tin học Y tế Việt Nam – cho biết: mục tiêu lâu dài là liên thông tất cả các đơn thuốc từ mọi cơ sở khám chữa bệnh (cả công và tư) trên phạm vi toàn quốc, với định danh rõ ràng cho từng bác sĩ, từng cơ sở và từng đơn thuốc.
Theo cơ chế này, khi người bệnh đến mua thuốc, hệ thống sẽ đối chiếu mã đơn thuốc qua phần mềm của nhà thuốc, đảm bảo chỉ bán thuốc đúng loại, đúng liều lượng và không để tình trạng tái sử dụng đơn thuốc đã hết hạn hoặc đã được dùng hết. Nhà thuốc cũng sẽ báo cáo lại tình trạng bán hàng lên hệ thống, tạo thành quy trình khép kín và minh bạch.
Bất cập từ đơn thuốc giấy
Trước đây, việc sử dụng đơn thuốc giấy đã gây ra nhiều hệ lụy: khó xác minh tính xác thực, không rõ người kê đơn có đúng thẩm quyền hay không, khó kiểm soát việc sử dụng lại đơn thuốc nhiều lần… Đặc biệt, chữ viết tay không rõ ràng của bác sĩ có thể khiến dược sĩ cấp nhầm thuốc, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh.
Ngoài ra, đơn thuốc giấy không thể theo dõi tình trạng đã bán hay chưa, toàn phần hay một phần, dễ dẫn đến gian lận và sai sót trong kê đơn và bán thuốc.
Mặc dù đã có đầy đủ cơ sở pháp lý và hệ thống kỹ thuật, việc thực thi kê đơn điện tử trên thực tế vẫn gặp nhiều vướng mắc. Theo ông Trọng, đến nay mới có khoảng 12.000/60.000 cơ sở y tế thường xuyên thực hiện liên thông đơn thuốc. Thậm chí, nhiều bệnh viện lớn tuyến trung ương vẫn chưa liên thông đầy đủ, chỉ triển khai đối với các đơn thuốc thanh toán bảo hiểm, còn lại đơn thuốc dịch vụ thì không.
Trong hơn 218 triệu đơn thuốc đã liên thông, chỉ có khoảng 3,6 triệu đơn ngoại trú được cập nhật thông tin bán thuốc từ các nhà thuốc. Điều này cho thấy phần lớn các nhà thuốc, kể cả trong bệnh viện, vẫn chưa thực hiện đúng quy trình bán thuốc theo đơn điện tử.
Đáng chú ý, có tới 40.000 cơ sở tư nhân chưa thực hiện liên thông. Nhiều nơi vẫn kê đơn trên giấy, hoặc sử dụng phần mềm nhưng không đạt chuẩn hoặc không liên thông về hệ thống quốc gia.
Một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng chậm trễ là tâm lý e ngại minh bạch tại nhiều cơ sở hành nghề. Không ít phòng khám lo ngại việc phải kê đơn điện tử sẽ khiến các sai phạm như bán thuốc không đơn, kê đơn không đúng thẩm quyền, hoặc kê đơn quá liều bị phát hiện. Bên cạnh đó, các bệnh viện lớn cũng chưa mặn mà do thiếu động lực tài chính và chưa có cơ chế giám sát, kiểm tra thường xuyên.
Ngoài ra, công tác tập huấn và hướng dẫn triển khai tại địa phương còn hạn chế, việc kiểm tra xử phạt vi phạm chưa nghiêm. Dù các nghị định về xử phạt đã có sẵn nhưng chưa có trường hợp nào bị xử lý, khiến việc thực thi bị xem nhẹ.
Để thúc đẩy việc triển khai kê đơn điện tử trên toàn quốc, ông Trọng đề xuất cần siết chặt thanh kiểm tra, đồng thời đẩy mạnh truyền thông tới người dân về lợi ích của việc mua thuốc theo đơn điện tử. Đặc biệt, cần bổ sung chế tài xử phạt đủ mạnh để các cơ sở y tế và bán lẻ thuốc buộc phải tuân thủ.
Chuyển đổi sang đơn thuốc điện tử không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là bước đi cần thiết để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe người dân trong thời đại số hóa y tế.
