Có nên dùng nước đun sôi để nguội sau 24 tiếng?
Khi nước vừa được đun sôi, nó gần như hoàn toàn sạch nhờ nhiệt diệt khuẩn. Tuy nhiên, trạng thái “sạch” này chỉ là tạm thời. Ngay khi nước nguội và tiếp xúc với không khí, vi khuẩn từ môi trường, bình chứa hoặc từ tay người rót có thể xâm nhập, làm nước tái nhiễm.
Nhiều người nghĩ rằng “nước đã đun sôi, để bao lâu cũng được”, nhưng các chuyên gia vệ sinh và dịch tễ học khẳng định, sau 24 giờ, nước đun sôi để nguội không còn an toàn tuyệt đối, đặc biệt ở khí hậu nóng ẩm như Việt Nam. Có ba nguyên nhân chính:
1. Nước tái nhiễm vi khuẩn từ không khí Không khí chứa hàng nghìn vi sinh vật, bụi mịn, nấm mốc và bào tử vi khuẩn. Khi nước nguội, quá trình trao đổi khí khiến vi sinh vật “rơi” vào nước và bắt đầu sinh sôi, nhất là khi bình đặt ở nơi có ánh sáng và nhiệt độ trên 25°C.
2. Bình chứa là nguồn ô nhiễm tiềm ẩn Bình thủy tinh, nhựa hay bình lọc nếu không rửa kỹ có thể tích tụ cặn, rêu, biofilm (màng vi sinh vật) ở đáy hoặc thành bình. Khi rót nước mới, vi khuẩn từ lớp màng này tiếp tục phát triển. Đặc biệt, bình nhựa để nơi có nắng hoặc gần bếp có thể giải phóng BPA, microplastic – những hạt nhựa li ti ảnh hưởng đến nội tiết tố.
3. Vi khuẩn phát triển nhanh trong điều kiện ẩm và yếm khí Nghiên cứu vi sinh cho thấy, sau 12–24 giờ bảo quản ở nhiệt độ phòng, lượng vi khuẩn trong nước có thể tăng gấp nhiều lần so với lúc vừa nguội. Một số loài phổ biến như E.coli, Pseudomonas aeruginosa, Coliform có thể gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy và nhiễm khuẩn đường ruột.
Đun sôi không tiêu diệt hoàn toàn tất cả vi sinh vật. Một số bào tử vi khuẩn hoặc tảo lam (cyanobacteria) chịu nhiệt cao và có thể hồi sinh khi nước nguội, tiếp tục phát triển. Ngoài ra, các ion kim loại nặng như chì (Pb), asen (As), mangan (Mn) trong nước chưa xử lý tốt không bị loại bỏ, lâu ngày có thể kết tủa, bám đáy bình và ảnh hưởng đến gan, thận nếu sử dụng lâu dài.
Hệ quả khi dùng nước đun sôi để nguội quá 24 giờ:
-
Rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, tiêu chảy nhẹ (đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già).
-
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
-
Nguy cơ nhiễm khuẩn chéo khi dùng pha sữa, bột cho trẻ.
-
Nguy cơ nhiễm độc nhẹ từ bình chứa nhựa kém chất lượng.
Với điều kiện khí hậu Việt Nam, nếu để ở nhiệt độ phòng, ngay cả khi đậy kín, không nên sử dụng nước đun sôi để nguội quá 24 giờ để đảm bảo an toàn sức khỏe.
Cách bảo quản nước đun sôi an toàn
Nếu vẫn muốn duy trì thói quen dùng nước đun sôi để nguội, bạn có thể áp dụng một số nguyên tắc sau để đảm bảo an toàn:
Chọn bình thủy tinh hoặc inox, tránh bình nhựa và ánh nắng trực tiếp. Rửa bình mỗi ngày, tráng bằng nước sôi và lau khô nắp, tránh đọng hơi nước.
Không đổ thêm nước mới vào bình cũ, vì dễ gây tái nhiễm chéo vi khuẩn.
Đậy kín bình ngay sau khi rót nước, tránh bụi bẩn và côn trùng xâm nhập.
Những sai lầm phổ biến khi dùng nước đun sôi để nguội
Nhiều người vẫn mắc những thói quen tưởng vô hại nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ:
Đun nước một lần rồi dùng cả tuần, chỉ thêm nước mới vào bình còn nước cũ.
Đặt bình lọc nước ngoài trời, khiến nước nhiễm khuẩn chỉ sau vài giờ.
Dùng bình nhựa tái sử dụng nhiều lần, đặc biệt khi bình đã cũ, xước hoặc bạc màu.
Tin rằng nước đun sôi để nguội không bao giờ hỏng, trong khi thực tế, nước để lâu có thể có mùi “ôi nhẹ”, vị nhạt, hoặc xuất hiện màng mỏng trên bề mặt.
Nước đun sôi để nguội quá 24 giờ: Có nên uống?
Câu trả lời ngắn gọn: Không nên. Nước đun sôi để nguội quá 24 giờ, đặc biệt khi bảo quản ở nhiệt độ phòng, trong bình nhựa hoặc bình không đậy kín, không còn đảm bảo vô trùng. Dù không gây hại ngay lập tức, việc uống nước nhiễm khuẩn nhẹ lâu dài có thể làm suy yếu hệ tiêu hóa và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
