Lịch sử tuyển Cameroon: Khi "Những chú sư tử bất khuất" cất tiếng gầm vang dội

Đội tuyển bóng đá quốc gia Cameroon (tiếng Pháp: Equipe du Cameroun de football), còn được biết đến với biệt danh Những chú sư tử bất khuất (tiếng Pháp: les lions indomptables), đại diện cho Cameroon trong môn bóng đá nam quốc tế. Đội được quản lý bởi Liên đoàn bóng đá Cameroon, thành viên của FIFA và Liên đoàn bóng đá châu Phi (CAF).

Đội tuyển này đã 8 lần tham dự FIFA World Cup, nhiều hơn bất kỳ đội bóng châu Phi nào khác, trong đó có 4 lần liên tiếp từ năm 1990 đến 2002. Tuy nhiên, đội mới chỉ vượt qua vòng bảng một lần duy nhất. Họ là đội bóng châu Phi đầu tiên lọt vào tứ kết World Cup vào năm 1990, nhưng đã để thua Anh trong hiệp phụ. Ngoài ra, họ cũng đã 5 lần vô địch Cúp bóng đá châu Phi (AFCON).

Cameroon là quốc gia châu Phi đầu tiên và duy nhất (tính đến năm 2022) từng đánh bại Brazil trong một giải đấu chính thức, với các chiến thắng 1–0 tại Cúp Liên đoàn các châu lục (Confederations Cup) năm 2003 và FIFA World Cup 2022.

Lịch sử

1956–2000: Những năm đầu

Cameroon chơi trận đầu tiên gặp Congo thuộc Bỉ vào năm 1956 và thua 2–3. Họ lần đầu tiên vượt qua vòng loại Cúp bóng đá châu Phi vào năm 1970 nhưng bị loại ngay vòng đầu. Hai năm sau, với tư cách chủ nhà, "Những chú sư tử bất khuất" về đích ở vị trí thứ ba sau khi bị loại bởi nước láng giềng và là nhà vô địch năm đó, Congo, tại Cúp bóng đá châu Phi 1972. Họ không vượt qua được vòng loại giải đấu này trong 10 năm tiếp theo.

Cameroon giành quyền tham dự kỳ World Cup đầu tiên vào năm 1982. Với việc giải đấu tăng từ 16 lên 24 đội, Cameroon cùng với Algeria là đại diện của châu Phi tại giải đấu ở Tây Ban Nha. Cameroon nằm ở Bảng 1 cùng Ý, Ba Lan và Peru. Trong trận mở màn, họ hòa Peru 0–0. Sau đó, họ cầm hòa Ba Lan không bàn thắng trước khi có trận hòa 1–1 đầy bất ngờ với đội sau đó lên ngôi vô địch là Ý. Mặc dù bất bại, họ vẫn không thể vào vòng hai do ghi ít bàn thắng hơn Ý.

Hai năm sau, Cameroon tham dự Cúp bóng đá châu Phi 1984 tại Bờ Biển Ngà. Họ đứng nhì bảng ở vòng một trước khi đánh bại Algeria trên chấm luân lưu ở bán kết. Trong trận chung kết, Cameroon thắng Nigeria 3–1 với các bàn thắng của René N'Djeya, Théophile Abega và Ernest Ebongué để lần đầu tiên trở thành nhà vô địch châu Phi.

Cameroon giành vé đến World Cup 1990 bằng cách vượt qua Nigeria và đánh bại Tunisia ở vòng play-off cuối cùng. Tại vòng chung kết, Cameroon nằm ở Bảng B cùng Argentina, Romania và Liên Xô. Cameroon đã đánh bại nhà đương kim vô địch Argentina 1–0 trong trận mở màn nhờ bàn thắng của François Omam-Biyik. Sau đó, họ thắng Romania 2–1 và thua Liên Xô 0–4, trở thành đội đầu tiên đứng đầu bảng đấu World Cup với hiệu số bàn thắng bại âm. Ở vòng hai, Cameroon đánh bại Colombia 2–1 nhờ cú đúp trong hiệp phụ của Roger Milla, khi đó đã 38 tuổi.

Tại tứ kết, Cameroon đối đầu với Anh. Sau 25 phút, David Platt ghi bàn cho Anh. Sang hiệp hai, Cameroon lội ngược dòng với quả phạt đền phút 61 của Emmanuel Kundé và vươn lên dẫn trước nhờ Eugène Ekéké ở phút 65. Tuy nhiên, Anh đã gỡ hòa ở phút 83 nhờ quả phạt đền của Gary Lineker. Lineker một lần nữa ghi bàn từ chấm phạt đền ở phút 105, ấn định chiến thắng 3–2 cho Anh. Huấn luyện viên của đội khi đó là Valeri Nepomniachi, người Nga.

World Cup 1994 tại Hoa Kỳ chứng kiến sự điều chỉnh số suất tham dự cho các đội châu Phi từ hai lên ba. Cameroon giành vé cùng Nigeria và Maroc. Tại vòng chung kết, Cameroon nằm ở Bảng B cùng Thụy Điển, Brazil và Nga. Sau trận hòa 2–2 trước Thụy Điển, Cameroon thua Brazil và trận thua Nga đã chính thức loại họ khỏi giải. Trong trận cuối gặp Nga, Roger Milla (lúc đó 42 tuổi) trở thành cầu thủ lớn tuổi nhất từng thi đấu và ghi bàn tại một vòng chung kết World Cup. Huấn luyện viên là Henri Michel người Pháp.

World Cup 1998 tại Pháp tăng số đội từ 24 lên 32, và Cameroon là một trong năm đại diện châu Phi. Họ nằm ở Bảng B cùng Ý, Chile và Áo. Dù hòa Chile và Áo (dẫn trước 1–0 đến phút 90), trận thua 0–3 trước Ý khiến Cameroon đứng cuối bảng. Cameroon có 3 cầu thủ bị đuổi khỏi sân trong giải đấu, nhiều hơn bất kỳ đội nào khác. Họ cũng có số thẻ phạt trung bình cao nhất, với bình quân 4 thẻ mỗi trận. Đây cũng là giải đấu ra mắt thế giới của Samuel Eto'o, cầu thủ trẻ nhất giải cùng với Michael Owen của Anh. Đội được dẫn dắt bởi Claude Le Roy người Pháp.

Sau năm 2000

Cameroon giành quyền tham dự World Cup 2002 tại Hàn Quốc - Nhật Bản, đứng đầu bảng đấu loại gồm Angola, Zambia và Togo. Tại vòng chung kết, họ nằm ở Bảng E cùng Đức, Cộng hòa Ireland và Ả Rập Xê Út. Cameroon khởi đầu bằng trận hòa 1–1 với Ireland sau khi đánh mất lợi thế dẫn bàn, sau đó thắng Ả Rập Xê Út 1–0. Ở trận cuối, họ thua Đức 0–2 và bị loại một cách đáng tiếc bởi Ireland, đội không thua trận nào.

Cameroon bắt đầu Cúp bóng đá châu Phi 2002 với chiến thắng 1–0 trước CHDC Congo, tiếp theo là trận thắng 1–0 trước Bờ Biển Ngà và thắng lợi dễ dàng 3–0 trước Togo. Kết quả này giúp họ vào tứ kết với ngôi nhất bảng. Tại vòng loại trực tiếp, bàn thắng phút 62 của M'Boma giúp Cameroon vượt qua Ai Cập 1–0. Họ tiếp tục đánh bại chủ nhà Mali 3–0 ở bán kết vào ngày 7 tháng 2, trước khi bảo vệ thành công ngôi vô địch bằng chiến thắng 3–2 trên chấm luân lưu trước Senegal sau 120 phút không bàn thắng vào ngày 13 tháng 2. Chiến thắng này giúp họ giành vé dự Cúp Liên đoàn các châu lục 2003 tại Pháp.

Tại giải đấu đó, "Những chú sư tử bất khuất" trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên đánh bại Brazil nhờ bàn thắng của Samuel Eto'o ở phút 83 trong trận mở màn ngày 13 tháng 6. Cameroon sau đó thắng Thổ Nhĩ Kỳ và hòa Mỹ trước khi loại Colombia ở bán kết. Tuy nhiên, trận bán kết bị bao phủ bởi sự kiện bi thảm khi tiền vệ Marc-Vivien Foé đột quỵ trên sân ở phút 71. Các bác sĩ đã cố gắng hồi sức tim cho anh trong 45 phút, nhưng dù vẫn còn sống khi đến trung tâm y tế sân vận động, anh đã qua đời ngay sau đó. Khám nghiệm tử thi xác định nguyên nhân tử vong là bệnh cơ tim phì đại.

Trận chung kết ngày 29 tháng 6 gặp Pháp vì thế đã trở thành dịp để cả hai đội và người hâm mộ tưởng niệm Foé. Pháp thắng 1–0 nhờ bàn thắng vàng của Thierry Henry ở phút thứ 7 của hiệp phụ nhưng không tổ chức ăn mừng. Thay vào đó, giải đấu khép lại với màn tri ân Foé khi đội tuyển Cameroon đi quanh sân vận động mang theo bức ảnh lớn của người đồng đội quá cố.

Tại vòng loại World Cup 2006, Cameroon nằm ở Bảng 3 cùng Bờ Biển Ngà, Ai Cập, Libya, Sudan và Benin. Cameroon dẫn đầu bảng cho đến trận cuối cùng, khi Pierre Womé đá hỏng quả phạt đền cuối trận. Ngày 8 tháng 10 năm 2005, Cameroon hòa Ai Cập 1–1 trong khi Bờ Biển Ngà thắng Sudan 3–1, khiến Cameroon mất vé đến Đức.

Trong chiến dịch vòng loại World Cup 2010, đội nằm cùng bảng với Gabon, Togo và Maroc. Sau khởi đầu chậm chạp với trận thua Togo, HLV Otto Pfister từ chức. HLV người Pháp Paul Le Guen được bổ nhiệm sau trận hòa Maroc. Sự xuất hiện của Le Guen đã xốc lại tinh thần đội bóng với chiến thắng trước Gabon tại Libreville, và tiếp tục thắng Gabon 4 ngày sau đó tại Yaoundé. Một tháng sau, họ thắng Togo 3–0. Ngày 14 tháng 11 năm 2009, Cameroon thắng Maroc 2–0 tại Fez ở lượt trận cuối. Cùng với việc Gabon thua Togo 0–1, Cameroon giành vé dự World Cup 2010 tại Nam Phi.

Tại World Cup 2010, Cameroon là đội đầu tiên bị loại về mặt toán học sau khi thua Đan Mạch 1–2 ở lượt trận thứ hai, trước đó là trận thua Nhật Bản 0–1.

Cameroon bắt đầu Cúp bóng đá châu Phi 2017 bằng trận hòa 1–1 với Burkina Faso, thắng Guinea-Bissau 2–1 và hòa không bàn thắng với chủ nhà Gabon. Kết quả này đủ để họ vào tứ kết gặp Senegal. Cameroon thắng 5–4 trên chấm luân lưu sau khi hòa 0–0. Tại bán kết, họ thắng Ghana 2–0.

Ngày 5 tháng 2 năm 2017, Cameroon vô địch châu Phi lần thứ 5 sau khi đánh bại Ai Cập 2–1 trong trận chung kết nhờ bàn thắng muộn của Vincent Aboubakar ở phút 89. Với tư cách nhà vô địch, họ dự Cúp Liên đoàn các châu lục 2017 tại Nga nhưng bị loại ở vòng bảng.

Cameroon giành vé dự World Cup 2022 tại Qatar nhờ luật bàn thắng sân khách sau khi thắng Algeria 2–1 vào ngày 29 tháng 3 năm 2022, nhờ bàn thắng phút 124 của Karl Toko Ekambi trong trận lượt về. Ngày 2 tháng 12 năm 2022, ở trận cuối Bảng G, Cameroon làm nên lịch sử khi trở thành đội châu Phi đầu tiên đánh bại Brazil tại World Cup. Vincent Aboubakar ghi bàn duy nhất ở phút bù giờ thứ 2, sau đó nhận thẻ vàng thứ hai và bị đuổi vì cởi áo ăn mừng. Đây là trận thua vòng bảng đầu tiên của Brazil từ năm 1998 và là trận thắng World Cup đầu tiên của Cameroon từ năm 2002. Tuy nhiên, Cameroon vẫn bị loại khi chỉ đứng thứ ba sau Brazil và Thụy Sĩ.

Sau vòng loại World Cup đầy kịch tính, Cameroon phải đợi đến ngày cuối cùng mới giành vé dự AFCON 2023 (tổ chức tháng 1 năm 2024) tại Bờ Biển Ngà. Dù rơi vào bảng đấu khá thuận lợi với Namibia, Burundi và Kenya (Kenya bị loại do can thiệp hành chính), Cameroon gặp nhiều khó khăn. Họ hòa Namibia 1–1 tại nhà và thua 1–2 tại Nam Phi. Sau khi thắng Burundi 1–0 lượt đi, họ buộc phải thắng lượt về để tránh bị loại. Trên sân Roumde Adja chật cứng khán giả vào ngày 12 tháng 9, Cameroon đã giành vé nhờ các bàn thắng của Bryan Mbeumo (46'), Christopher Wooh (59') và Vincent Aboubakar (90+3').

Các kỷ lục

(Tính đến ngày 13 tháng 11 năm 2025)

Cầu thủ thi đấu nhiều nhất

Cầu thủ ghi bàn nhiều nhất

Danh hiệu

Thế giới

• FIFA Confederations Cup

  • Á quân (1): 2003

Liên lục địa

• Afro-Asian Cup of Nations

  • Vô địch (1): 1985

Châu lục

• CAF African Cup of Nations (Cúp bóng đá châu Phi)

  • Vô địch (5): 1984, 1988, 2000, 2002, 2017

  • Á quân (2): 1986, 2008

  • Hạng ba (2): 1972, 2021

Khu vực

• UDEAC Cup

  • Vô địch (4): 1984, 1986, 1987, 1989

  • Á quân (1): 1990

  • Hạng ba (1): 1985

• CEMAC Cup

  • Vô địch (3): 2003, 2005, 2008

  • Á quân (2): 2006, 2010

  • Hạng ba (1): 2014

• Central African Games (Đại hội Thể thao Trung Phi)

  • Huy chương vàng (2): 1976, 1987

Khác

• Nehru Cup

  • Á quân (1): 2012

• Giải giao hữu

  • LG Cup (1): 2011

Giải thưởng

• Đội tuyển quốc gia châu Phi của năm (7): 1984, 1987, 1988, 1989, 1990, 2000, 2003