| Mốc thời gian | Sự kiện xảy ra |
| 1980 | Giải bóng đá Vô địch Quốc gia lần đầu tiên được tổ chức với tên gọi Giải bóng đá A1 toàn quốc. |
| 1990 | Giải đổi tên thành Giải bóng đá Các đội mạnh Toàn quốc. |
| 1991 | Đánh dấu sự hội nhập trở lại của bóng đá Việt Nam với khu vực qua việc tham dự SEA Games 16. |
| 1996 | Giải bóng đá chuyên nghiệp cấp cao nhất đổi tên thành Giải hạng Nhất Quốc gia. |
| Mùa 2000–2001 | Bóng đá Việt Nam chuyển sang cơ chế chuyên nghiệp, giải đấu chính thức đổi tên thành V-League. |
| 2002 | Hai câu lạc bộ giàu truyền thống là Công an Hà Nội và Tổng cục Đường sắt sáp nhập để thành lập CLB Hà Nội. |
| 2003 | Giải đấu tăng số lượng đội tham dự lên 12 đội, mở rộng quy mô chuyên nghiệp. |
| 2012 | Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) được thành lập để trực tiếp quản lý và điều hành giải đấu. |
| 2013 | Quy định số lượng đội tham gia giải Vô địch Quốc gia ổn định ở mức 14 đội. |
| Mùa 2023–2024 | Lần đầu tiên V-League chuyển sang khung thời gian thi đấu vắt từ năm này sang năm khác (thu - đông) theo tiêu chuẩn AFC. |
Cơ sở hình thành và những ngày đầu sau thống nhất (1955 – 1979)
Hệ thống giải thi đấu bóng đá cấp quốc gia của Việt Nam có rễ sâu từ năm 1955 với giải Hòa Bình (sau đổi tên thành Giải hạng A miền Bắc năm 1956). Trong thời kỳ đất nước còn chia cắt, bóng đá vẫn được duy trì ở cả hai miền bất chấp hoàn cảnh chiến tranh.
Sau năm 1975, khi đất nước thống nhất, hệ thống giải Vô địch Quốc gia bắt đầu được tổ chức theo các khu vực địa lý:
- Miền Bắc: Giải Hồng Hà (16 đội).
- Miền Trung: Giải Trường Sơn (8 đội).
- Miền Nam: Giải Cửu Long (16 đội).
Các đội vô địch mỗi khu vực sẽ quy tụ tại Hà Nội để thi đấu Vòng chung kết tìm ra nhà vua mới của bóng đá Việt Nam. Tuy nhiên, nhận thấy hệ thống phân chia khu vực còn nhiều hạn chế, năm 1979 được chọn làm "Giải phân hạng" để sắp xếp lại hệ thống thi đấu, chọn ra 18 đội mạnh nhất vào hạng A1 và các đội còn lại đá hạng A2. Đây chính là tiền đề quan trọng để xây dựng giải đấu quy mô toàn quốc sau này.
Thời kỳ sơ khởi: Giải bóng đá A1 toàn quốc (1980 – 1989)
Năm 1980 đánh dấu cột mốc lịch sử khi giải bóng đá quy mô toàn quốc lần đầu tiên ra mắt dưới tên gọi Giải bóng đá A1 toàn quốc. Đội bóng Tổng cục Đường sắt đã đi vào lịch sử với tư cách nhà vô địch đầu tiên sau khi kết thúc mùa giải với thành tích bất bại.
Giai đoạn này, giải đấu liên tục thay đổi thể thức thi đấu, các đội thường được chia bảng theo khu vực địa lý để thi đấu vòng tròn, sau đó chọn đội đứng đầu vào vòng chung kết tranh ngôi vô địch. Năm 1988, giải đấu tạm ngưng tổ chức để Tổng cục Thể dục Thể thao chấn chỉnh toàn bộ hệ thống và tạo điều kiện cho các đội củng cố lực lượng.
Giai đoạn chuyển mình: Các đội mạnh và Hạng Nhất quốc gia (1990 – 2000)
Năm 1990, giải đổi tên thành Giải bóng đá Vô địch Các đội mạnh toàn quốc. Thể thức thi đấu dần tiến gần hơn tới hiện đại; đến mùa giải 1996, lần đầu tiên các đội thi đấu vòng tròn hai lượt trước khi phân nhóm tranh chức vô địch.
Từ năm 1997, giải mang tên Giải bóng đá Vô địch hạng Nhất Quốc gia. Đây là thời kỳ bóng đá Việt Nam đối mặt với nhiều tiêu cực sân cỏ, đặc biệt là tình trạng dàn xếp tỷ số khiến mùa giải 1999 không được tổ chức (thay bằng Giải tập huấn mùa Xuân). Mùa giải 1999–2000 là bước đệm cuối cùng để tuyển chọn các đội tham gia vào cơ chế chuyên nghiệp hoàn toàn mới.
Kỷ nguyên V-League và bước ngoặt chuyên nghiệp (2000 – 2011)
Mùa giải 2000–01 đánh dấu bước ngoặt vĩ đại khi bóng đá Việt Nam chính thức chuyển sang cơ chế chuyên nghiệp với tên gọi V-League. Điểm khác biệt lớn nhất là các câu lạc bộ bắt đầu được phép sử dụng cầu thủ nước ngoài và cầu thủ nhập tịch.
Số lượng đội tham dự trong giai đoạn này thường xuyên biến động, bắt đầu từ 10 đội (2000-01) và ổn định dần ở con số 14 đội từ năm 2007. Việc gắn tên giải đấu với các nhà tài trợ chính (bắt đầu từ Strata năm 2000) cũng mang lại nguồn tài chính quan trọng cho sự phát triển của các đội bóng.
Sự ra đời của VPF và giai đoạn hiện đại (2012 – nay)
Năm 2012 chứng kiến một cuộc cải cách sâu rộng trong khâu tổ chức. Sau những tranh cãi về công tác trọng tài của Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF), Công ty Cổ phần Bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) đã ra đời để quản lý và điều hành giải đấu.
Quyền tổ chức chuyển từ VFF sang VPF mang đến nhiều thay đổi về tên gọi (từ Super League trở lại V-League và sau đó là V-League 1). Đặc biệt, từ mùa giải 2023–24, lịch thi đấu đã được tái cấu trúc để diễn ra xuyên năm (từ mùa thu năm trước sang mùa hè năm sau), đồng nhất với lịch thi đấu của các giải vô địch quốc gia hàng đầu thế giới và AFC.
* Thông tin thú vị: Chiếc cúp vô địch hiện tại của V-League do hãng kim hoàn Thomas Lyte (Anh) chế tác, mạ vàng 24K và được giới thiệu từ năm 2024.
Những vấn đề gây tranh cãi và thách thức
Dù đã đạt được nhiều bước tiến, V-League vẫn phải đối mặt với những vấn nạn nhức nhối:
Một ông chủ, nhiều đội bóng: Nghi ngại về tính minh bạch khi một ông bầu có thể ảnh hưởng đến nhiều câu lạc bộ cùng thi đấu trong một giải.
Những cáo buộc "cho điểm - xin điểm" hay các liên minh đội bóng làm suy giảm tính cạnh tranh.
Công tác trọng tài cũng là chủ đề nhức nhối qua từng mùa giải. Những sai sót liên tiếp dẫn đến việc áp dụng công nghệ VAR từ giai đoạn 2 mùa giải 2023 để nâng cao chất lượng chuyên môn.
---
🏆 BẢNG TỔNG SẮP HUY CHƯƠNG (TÍNH ĐẾN HẾT MÙA 2024–25)
| Hạng | Câu lạc bộ | Vô địch | Á quân | Hạng ba |
| 1 | Hà Nội (2006) | 6 | 7 | 2 |
| 2 | Thể Công - Viettel | 6 | 3 | 4 |
| 3 | Becamex Bình Dương | 4 | 2 | 1 |
| 4 | Thành phố Hồ Chí Minh | 4 | 1 | 2 |
| 5 | SHB Đà Nẵng | 3 | 5 | 2 |
| 6 | Sông Lam Nghệ An | 3 | 3 | 3 |
| 7 | Thép Xanh Nam Định | 3 | 2 | 1 |
*(Nguồn: Tổng hợp từ dữ liệu Wikipedia và VPF)*
⚽ NHỮNG KỶ LỤC ĐÁNG CHÚ Ý
- Câu lạc bộ vô địch nhiều nhất: Hà Nội FC và Thể Công - Viettel (cùng 6 lần).
- Cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất lịch sử: Hoàng Vũ Samson với 205 bàn thắng.
- Cầu thủ thi đấu nhiều trận nhất: Nguyễn Thế Anh (Thể Công) với 412 trận.
- Vua phá lưới một mùa giải tốt nhất: Nguyễn Xuân Son (Rafaelson) với 31 bàn (mùa 2023–24).
- Trận thắng đậm nhất: SLNA 8-0 ĐTLA (2013) và Đồng Nai 8-0 Thanh Hóa (2014).
Xem thêm:
- Lịch sử Ligue 1: Hành trình từ bình minh chuyên nghiệp đến kỷ nguyên siêu sao
- Lịch sử Ngoại hạng Anh: Hành trình "lột xác" từ khủng hoảng thập niên 90 đến giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh
**Nguồn tham khảo chính:** *Wikipedia, VPF (vpf.vn), RSSSF, Soccerway.*
