Ngày 5/2, Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng thủy lợi 10 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) chính thức vận hành tạm thời Cống, âu thuyền Cái Bé để thực hiện công tác phòng, chống hạn mặn mùa khô năm 2020-2021, phục vụ sản xuất, dân sinh. Theo đó, Cống sông Cái Bé có chiều rộng thông nước 85m, gồm 2 khoang và âu thuyền rộng 15m (nằm trong dự án thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé được khởi công ngày 20/10/2019), sau thời gian thi công hơn 14 tháng, hiện nay đã hoàn thành trên 95% khối lượng và đủ điều kiện để phục vụ tạm thời ngăn mặn ngay mùa khô năm 2021. Được biết, cửa van Cống, âu thuyền bằng thép, vận hành bằng hệ thống xi-lanh thủy lực. Trên cống có cầu giao thông. Đê nối hai cống với Quốc lộ 61 dài hơn 5,7km, mặt đê rộng 9m, phần xe chạy 7m. Công trình được xây dựng, điều chỉnh chế độ vận hành (đóng/mở) cống để giảm tác động dòng chảy và môi trường, đa dạng sinh học. Đồng thời, xây dựng hệ thống quan trắc và giám sát tự động nhằm đánh giá kịp thời diễn biến môi trường, chất lượng nguồn nước; tổ chức quan trắc, giám sát tự động liên tục trong giai đoạn thi công và định kỳ trong giai đoạn vận hành về chất lượng nước.
Trong đó, Giai đoạn 1 của dự án thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé gồm các hạng mục chính: Cống Cái Lớn với cấp độ công trình là cấp I, cống Cái Bé (cấp độ II) và đê nối nối hai cống với Quốc lộ 61 (cấp độ III). Cống Cái bé và Đê nối cống Cái Lớn, Cái Bé với Quốc lộ 61 đạt trên 95% khối lượng xây dựng. Theo chia sẻ của lãnh đạo Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 cho biết, dự án có 250 hộ dân bị tác động của dự án, nhưng được người dân ủng hộ và đồng thuận cao. Ngoài ra chịu sự tác động của đại dịch COVID-19, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 cùng với nhà thầu bàn cụ thể với nhau chi tiết tiến độ và đã vượt qua khó khăn, khắc phục hạn chế để đến nay đã hoàn thành công trình đủ điều kiện vận hành tạm thời khai thác. Năm 2021, được dự báo, việc xâm nhập mặn sớm hơn mọi năm nên việc vận hành sớm công trình Cống, âu thuyền Cái Bé rất quan trọng với vùng trực tiếp kiểm soát mặn cho khoảng diện tích 20.000 ha, chủ yếu của tỉnh Kiên Giang. Đưa vào vận hành Cống, âu thuyền Cái Bé sớm, giúp tỉnh Kiên Giang không phải đắp khoảng trên 100 đập tạm ngăn mặn trong năm 2021 này.
Trước đó, ngày 3/2/2021, UBND tỉnh Kiên Giang có văn bản số 126/UBND-KT, gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng thủy lợi 10 đề nghị vận hành cống Cái Bé để phục vụ ngăn mặn, giữ ngọt mùa khô năm 2021. Cũng trong ngày 3/2, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Kiên Giang có Thông báo số 77/TB-SNNPTNT, thông báo việc vận hành tạm thời cống Cái Bé trong mùa khô năm 2021. Theo đó, ngày 4/2/2021, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có văn bản số 753/BNN-XD đồng ý chủ trương vận hành tạm thời Cống, âu thuyền Cái Bé để thực hiện công tác phòng, chống hạn mặn mùa khô năm 2020-2021 phục vụ sản xuất, dân sinh.
Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 Chịu trách nhiệm kiểm tra các điều kiện kỹ thuật đảm bảo việc vận hành Cống, âu thuyền Cái Bé không ảnh hưởng đến ổn định, an toàn công trình; phê duyệt quy trình vận hành tạm thời cống, âu thuyền Cái Bé; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan ở địa phương và đơn vị quản lý giao thông đường thủy khu vực thực hiện vận hành cống, âu thuyền Cái Bé phục vụ công tác phòng chống hạn mặn, an toàn môi trường và giao thông thủy qua cống phù hợp với tình hình hiện tại; khẩn trương hoàn thiện quy trình vận hành HTTL Cái Lớn, Cái Bé giai đoạn 1 để vận hành công trình phục vụ sản xuất, dân sinh trong quá trình khai thác, sử dụng.
Theo dự báo xu thế nguồn nước và xâm nhập mặn mùa khô năm 2021 của Đài Khí tượng Thủy văn Kiên Giang: Mực nước các Trạm nội đồng Kiên Giang có xu hướng xuống nhanh trong tháng 2 và tháng 3/2021. Các đợt xâm nhập mặn mạnh tiếp theo: 06-09/02; 23-27/02; 07-09/3; 22-26/3; 01-04/4; 17-20/4. Khả năng độ mặn cao nhất năm xuất hiện vào đợt triều cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4/2021, độ mặn cao nhất ở mức tương đương mùa khô năm 2015-2016.
Trước tình hình trên, nhằm đảm bảo công tác phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn, bảo vệ sản xuất và nước sinh hoạt của nhân dân trong khu vực; giảm chi phí đắp các đập tạm ven sông Cái Bé trên địa bàn tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Kiên Giang đã thống nhất với Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 và các cơ quan, đơn vị, địa phương có liên quan về việc vận hành tạm thời cống Cái Bé trong mùa khô năm 2021. Theo đó, thời gian Bắt đầu vận hành từ ngày 04/02/2021 cho đến hết mùa khô năm 2021. Hiện nay độ mặn tại ngã ba kênh Trâm Bầu - sông Cái Bé (cách cống Cái Bé khoảng 16km về phía thượng lưu) đã vượt mức 1g/lít và dự báo tiếp tục tăng. Vận hành đóng 2 cửa van để ngăn mặn - giữ ngọt; đồng thời vận hành âu thuyền cống Cái Bé để điều tiết giao thông thủy…thông báo lịch mở cống cụ thể từng thời điểm để Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 10 thực hiện và nhân dân biết chủ động trong sản xuất, giao thông thủy. Thời gian mở cống vào lúc triều thấp và đóng lại khi triều cao.
