Trong bóng đá, di sản của một cá nhân thường được định hình qua nhiều năm tháng, qua những thăng trầm và thành quả tích lũy. Tuy nhiên, đôi khi, chỉ cần một khoảnh khắc, một sự kiện tương phản đột ngột cũng đủ để soi rọi lại toàn bộ quá trình, phơi bày những vết nứt vốn đã tồn tại từ lâu.
Đối với Edu Gaspar, cựu Giám đốc Thể thao và là một huyền thoại của Arsenal, kỳ chuyển nhượng hè 2025 dưới sự điều hành của người kế nhiệm Andrea Berta chính là khoảnh khắc đó. Sự hiệu quả, quyết đoán và sắc bén của Berta đã vô tình trở thành một tấm gương phản chiếu, làm lộ rõ những điểm yếu và sự thiếu nhất quán trong di sản mà Edu để lại.
Khi Edu trở lại Bắc London vào năm 2019, sự kỳ vọng là rất lớn. Một thành viên của đội hình "Bất bại" huyền thoại được mong đợi sẽ mang ADN chiến thắng vào công tác quản lý. Giai đoạn đầu của ông cũng có những điểm sáng với các bản hợp đồng như Gabriel Martinelli, William Saliba và Kieran Tierney.
Thế nhưng, theo thời gian, chiến lược của Edu dần trở nên khó đoán và gây tranh cãi. Giờ đây, khi chứng kiến Andrea Berta điều hành, người hâm mộ Arsenal mới nhận ra một cách rõ ràng những gì họ đã thiếu sót.
Sự tương phản rõ nét nhất nằm ở khả năng đàm phán và bán cầu thủ. Andrea Berta, trong kỳ chuyển nhượng đầu tiên của mình, đã thể hiện một sự lão luyện đáng kinh ngạc.
Ông đạt được thỏa hiệp với Sporting trong thương vụ Viktor Gyokeres, tìm ra cách giải quyết mức giá cao mà Chelsea đòi hỏi cho Noni Madueke, và đồng thời thu về những khoản phí hợp lý cho các cầu thủ không còn nằm trong kế hoạch như Nuno Tavares và Marquinhos. Đó là hình ảnh của một nhà quản lý quyết đoán, nhanh nhạy và tối đa hóa lợi ích cho câu lạc bộ.
Nhìn lại nhiệm kỳ của Edu, điểm yếu này lại hiện lên rất rõ. Ông thường xuyên bị chỉ trích vì sự do dự trong đàm phán, hoặc sẵn sàng trả giá quá cao cho một số mục tiêu, hoặc không đủ quyết liệt với các vị trí ưu tiên.
Nghiêm trọng hơn là khả năng bán cầu thủ. Rất nhiều cái tên đã rời Arsenal dưới dạng chuyển nhượng tự do hoặc với những mức giá rẻ mạt, khiến câu lạc bộ mất đi một nguồn thu quan trọng để tái đầu tư. Bên cạnh đó là những bản hợp đồng kỳ lạ, thiếu tầm nhìn dài hạn như việc mượn Dani Ceballos lần thứ hai, ký với Willian đã ở bên kia sườn dốc sự nghiệp, hay mang về một thủ môn dự bị Neto đã không đủ điều kiện thi đấu ở đấu trường cúp. Những động thái này cho thấy một chiến lược chuyển nhượng còn chắp vá và thiếu nhất quán.
Tuy nhiên, sẽ là bất công nếu hoàn toàn phủ nhận di sản của Edu. Ông không phải là một thất bại toàn diện. Chính Edu là người đã giám sát và hoàn tất những bản hợp đồng nền tảng, tạo nên xương sống cho đội hình mạnh mẽ của Arsenal hiện tại.
Không có sự quyết tâm của ông trong thương vụ kỷ lục Declan Rice, sự tinh tường khi mang về Martin Odegaard với giá hời, hay sự kiên định để có được Ben White, Gabriel Magalhaes và David Raya, Arsenal của ngày hôm nay đã không có được một bộ khung vững chắc đến vậy. Edu đã đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn chuyển giao, đặt những viên gạch đầu tiên cho công trình mà Mikel Arteta đang xây dựng.
Nhưng chính những thành công đó lại càng làm nổi bật sự thiếu nhất quán trong cách làm việc của ông. Vấn đề của Edu không phải là ông không thể thực hiện những thương vụ lớn, mà là ông đã không thể duy trì một tiêu chuẩn cao và sự hiệu quả trên diện rộng. Di sản của Edu là một bức tranh với những mảng màu sáng tối đối lập rõ rệt.
Cuối cùng, kỳ chuyển nhượng của Andrea Berta không phải xóa bỏ di sản của Edu, mà là "phơi bày" nó một cách chân thực nhất. Nó cho thấy Arsenal có thể hiệu quả và tàn nhẫn đến mức nào trên thị trường chuyển nhượng.
Edu Gaspar sẽ mãi được nhớ đến như một "Invincible", người đã mang về những trụ cột không thể thiếu cho đội bóng. Nhưng nhiệm kỳ Giám đốc Thể thao của ông sẽ được nhìn nhận như một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng nhưng còn nhiều thiếu sót, một thời kỳ của những cơ hội bị bỏ lỡ bên cạnh những thành công vang dội. Sự xuất sắc của người kế nhiệm đã định nghĩa lại tiêu chuẩn và qua đó, định hình lại cách người ta nhìn nhận về quá khứ.
