Khi lời chào không còn vô hại
Tôi từng nhận được một tin nhắn vào lúc 10 giờ đêm: “Xin lỗi, mình đến trễ chút nhé, gặp bạn lúc 6:15?” Tôi đã định nhắn lại cho phải phép, nhưng có điều gì đó khiến tôi chùn tay đúng lúc.
Sau này tôi mới biết, đó là một trong những thủ đoạn quen thuộc của các đối tượng lừa đảo mạng — gửi tin nhắn "nhầm số" để thăm dò phản ứng. Chúng giả vờ là người quen cũ, đồng nghiệp, hoặc ai đó “từng gặp trong sự kiện hôm trước”... chỉ cần mình trả lời, là cái bẫy bắt đầu khép lại.
AI đã khiến trò lừa xưa trở nên nguy hiểm hơn
Trước đây, các cuộc lừa đảo kiểu này đòi hỏi thời gian và công sức. Nhưng nay, với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, mọi thứ diễn ra trơn tru đến khó tin. Chỉ cần vài cú click chuột, kẻ gian đã có thể:
- Xác định mã vùng số điện thoại để soạn tin nhắn phù hợp ngôn ngữ vùng miền.
- Dò hồ sơ mạng xã hội để biết tên, công việc, gia đình của bạn.
- Lên kịch bản trò chuyện gần gũi, dễ khiến người khác mềm lòng.
Theo ông Steve Grobman, Giám đốc công nghệ của hãng bảo mật McAfee, chia sẻ với CNBC: “Những kẻ này sử dụng AI để xây dựng mối quan hệ, sau đó chiếm đoạt tài sản. Chúng kiên trì, bài bản và thường hoạt động theo nhóm chuyên nghiệp.”
Những nạn nhân không ngờ tới
Cô Ann Nagel, một nhân viên trường đại học ở Mỹ, từng kể với CNBC rằng cô suýt trở thành nạn nhân sau khi nhận được một tin nhắn giả danh đồng nghiệp. “Tôi đã nghĩ đó là người trong tổ chức tôi tham gia. Họ nói chuyện rất thân thiện. Nhưng khi họ yêu cầu tôi mua thẻ quà tặng Vanilla Visa, tôi biết mình bị lừa.”
Tại Việt Nam, theo báo ZingNews, trong năm 2023 có hàng loạt vụ lừa đảo thông qua tin nhắn "nhầm số" được báo cáo, đặc biệt là các hình thức dụ mua thẻ cào, mời đầu tư tài chính, hoặc thậm chí là lừa tình cảm qua thời gian dài.
Chuyên gia an ninh mạng Nguyễn Minh Đức từng cảnh báo trên VnExpress: “Việc để lộ số điện thoại qua các dịch vụ trực tuyến, mua hàng, rao vặt... đang vô tình biến bạn thành mục tiêu dễ bị khai thác. Từ đó, kẻ xấu dùng AI để thuyết phục bạn tin rằng họ thực sự quen bạn.”
Tại sao chúng ta dễ mắc bẫy đến vậy?
Lý do sâu xa nằm ở chính nhu cầu được kết nối của con người. Theo nhà tâm lý học Malka Shaw tại New Jersey, được trích lời trên CNBC, “Chúng không chỉ dùng công nghệ – chúng khai thác cảm xúc. Trong thời đại ai cũng cô đơn, một tin nhắn thân thiện có thể dễ dàng mở ra một cuộc trò chuyện.”
Với phụ nữ – đặc biệt là những người sống một mình hoặc đang trong thời điểm yếu đuối – thì một người lạ quan tâm, hỏi han có thể trở thành điểm tựa tâm lý. Và khi cảm xúc dẫn đường, lý trí thường bị bỏ lại phía sau.
Làm gì để tự bảo vệ bản thân và người thân?
Câu trả lời không mới, nhưng luôn cần nhắc lại:
- Không phản hồi tin nhắn từ người lạ – dù nội dung có vẻ “nhẹ nhàng” và thân thiện.
- Chặn và báo cáo ngay khi phát hiện dấu hiệu đáng ngờ.
- Cảnh báo người thân, đặc biệt là người lớn tuổi, về hình thức lừa đảo này.
- Không chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội một cách công khai: số điện thoại, ảnh gia đình, nơi làm việc, trường học con cái...
Và hơn hết, hãy nhắc mình luôn tỉnh táo. Bởi chỉ một lần nhẹ dạ, cái giá phải trả có thể là cả tài sản hoặc niềm tin vào con người.
Kết luận: Đừng để trái tim dẫn đường trong thế giới số
Chúng ta đang sống trong thời đại mà sự tử tế có thể bị lợi dụng và sự kết nối có thể trở thành cái bẫy. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta nên sống khép kín, nghi ngờ tất cả.
Hãy tiếp tục tử tế – nhưng một cách tỉnh táo. Hãy tiếp tục kết nối – nhưng luôn kiểm tra. Và nếu bạn cảm thấy có điều gì đó “sai sai” khi nhận được một tin nhắn lạ, thì rất có thể trực giác bạn đúng.
“Người dùng cần cực kỳ cẩn trọng. Tốt nhất là đừng tương tác.” - Steve Grobman, McAfee
