Xôi là món ăn quen thuộc đối với người Việt. Nhiều người lựa chọn xôi làm món ăn sáng thường ngày vì nó vừa có giá thành rẻ, vừa mang lại cảm giác no lâu. Nó xuất hiện thường xuyên trong các bữa cỗ, trên mâm cúng vào các ngày lễ Tết, giỗ chạp.
Khi đồ xôi, bạn có thể kết hợp gạo với các nguyên liệu khác nhau để tạo màu cho xôi, giúp món ăn trở nên bắt mắt, thơm ngon hơn.
Chọn gạo nếp ngon để đồ xôi
Chọn đúng loại gạo nếp ngon là phần quan trọng giúp món xôi có được độ dẻo thơm. Mỗi loại gạo nếp sẽ có một độ dẻo và độ thơm khác nhau, giá thành cũng khác nhau. Bạn có thể dựa vào nhu cầu cụ thể của mình để lựa chọn loại phù hợp.
Theo kinh nghiệm từ xưa, để đồ xôi, loại nếp cái hoa vàng được chọn khá nhiều vì loại này ít bị hao khi thổi xôi, hạt bóng đẹp, đều nhau, có độ dẻo thơm. Ngoài ra, các loại nếp khác như nếp nhưng, nếp ngỗng, nếp nương Điện Biên, nếp Tú Lệ cũng có chất lượng tốt, hương thơm tự nhiên, hạt dẻo mềm khi hấp chín.
Khi chọn gạo nếp, nên lựa loại gạo có màu trắng đục, hạt mẩy, tròn đều, có mùi thơm lúa mới.
Ngâm gạo
Một khâu quan trọng cần thực hiện trước khi đồ xôi là ngâm gạo. Bạn cần ngâm gạo trong nước khoảng 6-8 tiếng để hạt gạo ngậm nước, khi chín sẽ đảm bảo được độ dẻo thơm. Khi ngâm gạo, hãy thêm mô ít muối để khử mùi của nước gạo ngâm lâu bị chua và giúp xôi đậm vị. Sau khi ngâm gạo, hãy đổ gạo ra rổ, tráng lại bằng nước sạch rồi để ráo nước trước khi cho vào nồi hấp.
Nếu không có thời gian, bạn có thể ngâm gạo trong nước nóng già trong khoảng 30-40 phút để hạt gạo nhanh chóng ngậm nước mà không bị trương lên, vón cục vào nhau. Không ngâm gạo trong nước nóng quá lâu. Sau đó, đổ gạo ra rổ cho ráo nước để chuẩn bị đem đi hấp.
Nếu cần nhanh hơn nữa, bạn hãy đun sôi một nồi nước rồi cho gạo nếp vào đảo đều trong vòng 30-40 giây. Chỉ chần gạo trong thời gian ngắn để tránh gạo bị trương, bị dính, vón cục.
Sau khi để gạo nếp ráo nước, bạn có thể trộn thêm một chút muối, một chút dầu ăn hoặc mỡ gà để xôi được đậm đà, căng bóng. Tùy theo khẩu vị vùng miền, bạn cũng có thể trộn thêm nước cốt dừa và đường.
Gạo nếp cần được ngâm nước trước khi đem đi đồ xôi.
Cách tạo màu cho xôi
Để tạo màu sắc cho xôi, bạn có thể sử dụng nhiều cách khác nhau, dùng các nguyên liệu tự nhiên dễ tìm.
- Cách tạo màu xanh lá cho xôi
Với màu xanh lá, bạn có thể sử dụng nước ép lá dứa. Bạn cần xay nhỏ lá dứa với một ít nước rồi lọc bỏ phần bã. Lấy 2/3 chỗ nước ép lá dứa đem hòa với nước sạch và ngâm gạo nếp qua đêm. Phần nước ép còn lại có thể bảo quản trong tủ lạnh để sử dụng sau.
Trước khi đồ xôi, hãy vớt gạo ra để ráo. Cho gạo vào xửng hấp để hấp. Khi hạt xôi đã chín tới, bạn hãy trộn xôi cùng với phần nước cốt lá dứa đã ép trước đó. Trộn thật đều để xôi lên màu đẹp mắt. Hấp thêm vài phút cho hạt xôi chín mềm, dẻo thơm.
Nếu chỉ ngâm gạo với nước lá dứa, khi hấp lên, màu sẽ bị nhạt đi nên cần thêm bước trộn nước ép vào xôi đã hấp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu sử dụng quá nhiều lá dứa thì xôi sẽ bị nặng mùi. Bạn chỉ nên sử dụng một lượng vừa phải.
- Cách tạo màu vàng cho xôi
Với màu vàng, bạn có thể sử dụng bột nghệ. Hòa bột nghệ vào nước và ngâm gạo trong nước này qua đêm. Nếu không thích mùi của nghệ, bạn có thể ngâm gạo trong nước nghệ khoảng 1 tiếng rồi đổ nước này đi. Tiếp tục ngâm gạo trong nước sạch. Để đảm bảo loại bỏ hết mùi của nghệ, hãy thay nước mô lần nữa trong khi ngâm gạo.
Bạn có thể sử dụng các nguyên liệu tự nhiên để tạo màu cho xôi.
- Cách tạo màu hồng cho xôi
Với màu hồng, bạn có thể sử dụng quả thanh long đỏ. Thanh long đỏ xay nhuyễn hoặc dằm nát rồi lọc qua rây để lấy phà nước cốt. Hòa nước ép thanh long với gạo nếp và ngâm nước qua đêm. Ngoài ra, cần chuẩn bị thêm một phần nước ép thành long khác để giúp xôi lên đúng màu hơn.
Khi hấp, màu của thanh long sẽ chuyển sang cam. Vì vậy, khi thấy hạt xôi vừa chín tới, bạn hãy lấy phần nước ép thanh long còn lại trộn đều với xâu. Đảo nhanh tay để xôi được nhuộm hồng. Sau đó, hấp thêm một vài phút cho xôi chín mềm.
- Cách tạo màu đỏ cho xôi
Với màu đỏ, cách đơn giản nhất là sử dụng gấc. Trộn thịt gấc với một chút rượu trắng. Sau đó, cho phần gấc này vào trộn cùng gạo đã được ngâm nở và đem hấp.
Ngoài ra, để tạo màu đỏ cho xôi, bạn cũng có thể sử dụng lá cẩm. Lưu ý, tùy vào loại lá cẩm mà màu sắc có thể khác nhau. Để ra được màu đỏ, bạn cần chọn đúng loại lá cẩm đỏ.
- Cách tạo màu xanh cho xôi
Với màu xanh dương, bạn có thể sử dụng hoa đậu biếc. Ngâm hoa đậu biếc với nước nóng để lấy phần nước màu xanh dương. Khi thấy hoa đã ra hết màu thì vớt bỏ phần xác hoa, lấy phần nước để ngâm gạo. Sau khi hấp xôi, có thể lấy thêm một phần nước hoa đậu biếc khác để trộn đều với xôi rồi hấp thêm 2-3 phút cho xôi lên màu đậm hơn, đẹp hơn.
Mẹo đồ xôi để lâu vẫn dẻo
Nếu muốn xôi để lâu vẫn dẻo, bạn có thể đồ xôi hai lần. Lần đầu tiên, đồ cho xôi chín tới thì đổ ra khay hoặc mâm. Rải đều xôi trên mặt phẳng và để cho xôi nguội bớt. Trước khi ăn, trộn đều xôi với một ít nước rồi cho vào nồi hấp tiếp một lần nữa cho hạt xôi dẻo mềm. Với cách này, xôi để lâu cũng vẫn giữ được độ dẻo.
