Trà tươi (lá trà xanh mới hái, pha ngay) từ lâu được xem là thức uống quen thuộc của nhiều gia đình Việt và cũng là thức uống nổi tiếng trên thế giới. Với hương thơm nhẹ, vị chát thanh và chứa nhiều chất chống oxy hóa, nước trà tươi thường được ca ngợi là “thần dược” giúp thanh lọc cơ thể, giảm stress, hỗ trợ tim mạch. Tuy nhiên, không phải ai cũng uống trà tươi hàng ngày cũng là tốt. Một số đối tượng nếu uống thường xuyên hoặc uống không đúng cách có thể gặp tác dụng phụ, thậm chí ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng.
Dưới đây là những nhóm người nên tránh hoặc hạn chế uống trà tươi theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng và y tế.
1. Người bị thiếu máu do thiếu sắt
Trà tươi (trà xanh) chứa nhiều chất tannin là hợp chất có khả năng gắn kết với sắt trong thực phẩm, làm giảm hấp thu sắt vào cơ thể. Nếu bạn đang bị thiếu máu do thiếu sắt, việc thường xuyên uống trà tươi, đặc biệt là uống ngay sau bữa ăn, có thể khiến tình trạng thiếu máu trầm trọng hơn.
Uống trà hoặc cà phê ngay sau khi ăn có thể làm giảm hấp thu sắt từ 20–70% tùy loại thực phẩm.
2. Người bị bệnh dạ dày, viêm loét hoặc trào ngược axit
Trong trà tươi có caffeine và catechin, dễ kích thích tiết axit dạ dày. Uống nhiều hoặc uống khi đói có thể làm tăng cảm giác đau, nóng rát, đầy hơi. Người bị viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày – thực quản nên hạn chế, nhất là vào buổi sáng sớm khi dạ dày rỗng.Nguồn: Harvard Health Publishing cảnh báo caffeine có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, khiến tình trạng trào ngược nặng hơn.
3. Người bị mất ngủ, rối loạn lo âu
Trà tươi giàu caffeine, dù thấp hơn cà phê nhưng nếu uống nhiều, đặc biệt là vào buổi chiều hoặc tối, có thể gây khó ngủ, tim đập nhanh, bồn chồn. Người đang mất ngủ hoặc bị rối loạn lo âu nên hạn chế hoặc chỉ uống vào buổi sáng với lượng nhỏ.Theo Sleep Foundation, caffeine có thể tồn tại trong cơ thể từ 6–8 giờ, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ.
4. Phụ nữ mang thai và cho con bú
Caffeine trong trà tươi có thể đi qua nhau thai, ảnh hưởng đến nhịp tim và giấc ngủ của thai nhi. Ngoài ra, uống quá nhiều trà tươi khi mang thai có thể làm giảm hấp thu folate – dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển não bộ và tủy sống của thai nhi.Phụ nữ cho con bú uống nhiều trà tươi cũng có nguy cơ khiến trẻ bú mẹ bị khó ngủ hoặc kích thích.Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị phụ nữ mang thai nên giới hạn lượng caffeine dưới 200 mg/ngày (tương đương khoảng 3–4 tách trà xanh loãng).
5. Người bị bệnh gan
Catechin trong trà xanh có lợi khi uống ở liều vừa phải, nhưng một số nghiên cứu (trên tạp chí Journal of Hepatology) cho thấy, khi uống trà xanh đậm đặc hoặc dùng chiết xuất trà xanh liều cao, catechin có thể làm tăng men gan, gây độc cho gan ở người nhạy cảm. Người có bệnh gan nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi uống thường xuyên.
6. Người đang sốt cao hoặc cơ thể mất nước
Trà tươi có tính lợi tiểu nhẹ. Khi đang sốt cao hoặc mất nước (do tiêu chảy, đổ mồ hôi nhiều), uống trà tươi có thể làm cơ thể mất thêm nước và điện giải, khiến tình trạng mệt mỏi nặng hơn. Trong trường hợp này, nước lọc hoặc dung dịch bù điện giải sẽ tốt hơn.
7. Người đang uống thuốc đặc trị
Một số thuốc như thuốc chống đông máu (warfarin), thuốc an thần, thuốc trị huyết áp, kháng sinh có thể tương tác với thành phần trong trà tươi, làm giảm hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.Theo MedlinePlus, caffeine và vitamin K trong trà có thể ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc chống đông, còn tannin có thể giảm hấp thu một số loại kháng sinh nhóm quinolon.
Uống trà tươi thế nào để giảm hại, tăng lợi?
Nếu bạn không thuộc nhóm chống chỉ định, vẫn có thể uống trà tươi nhưng nên tuân thủ nguyên tắc:
- Không uống khi bụng đói để tránh kích ứng dạ dày.
- Không uống ngay sau bữa ăn (đặc biệt là bữa giàu sắt) – nên cách ít nhất 1–2 giờ.
- Hạn chế uống buổi tối, đặc biệt trước khi ngủ 3–4 tiếng.
- Pha loãng thay vì uống quá đặc để giảm lượng caffeine và tannin.
- Lựa chọn lá trà sạch, tránh dư lượng thuốc trừ sâu.
